P. Q. Habibullayev, A. Boydedayev, A. D. Bahromov
Download 263.75 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 7 Ш О 2 2 - r a s m 23-rasm 9 5 3 3 6 ku I bob. E lektr z a rya d lar
- £ 3 J TABIATDAGI ELEKTR HODISALARI C h a q m o q va m o m a q a ld iro q
- 7 -§ . T a b ia td a g i e le k tr hodisalar
- Y a s h in va u n d a n s a q la n is h
- Y ashin
- I bob. E lektr z a rya d lar
- 8 -§ . E lektr toki haqida tushuncha I I BOB — ELEKTR TOKI ELEKTR TOKI HAQIDA TUSHUNCHA
- TOK MANBALARI T o k m a n b a y i h a q id a tu s h u n c h a
- 9 -§ . Т о к m anbalari
- G a lv a n ik e le m e n t la r ( p $ ) ) G alvan ik e le m e n td a
- II bob. E lektr toki A le s sa n d r o V o lta ( 1 7 4 5 - 1 8 2 7 ) 3 1 - r a s m i i r
- A k k u m u la to r la r
E le k tr «sh am ol» Y a k k a l a n g a n o ' t k i r u c h g a e g a b o ' l g a n s h a r n i o 't k a z g i c h sim o rq a li e l e k t r z a r y a d la r m a n b a y i g a ulab, u n i u zluksiz z a ry a d la b t u r a m i z . S h a m i n g o 't k i r u c h i d a z a ry a d e n g z ic h ekan lig in i bilasiz. S h a m i n g u c h ig a y o n ib t u r g a n s h a m n i y a q i n l a s h t i r a m i z . B u n d a a l a n g a n i n g s h a m o l t a ’s i r i d a g i d e k e g ilg a n i k u z a t i l a d i ( 2 3 - r a s m ) . S h u n i n g u c h u n b u h o d is a e le k tr « s h am o l» d e b yuritiladi. Bu ta jrib a m u r a k k a b shak ld ag i y a k k a la n g a n o ' t k a z g i c h s ir t i d a e l e k t r z a r y a d l a r n i n g n o t e k i s t a q s i m l a n - g an lig in i, o 't k a z g i c h n i n g u c h li j o y l a r i d a z a r y a d l a r z ich jo y la s h g a n lig in i tasd iq lay d i. 7 Ш О 2 2 - r a s m 23-rasm 9 & 5 3 3 6 ku I bob. E lektr z a rya d lar 1. Metall sharda elektr zaryadlar qanday joylashgan bo'ladi? 2. 21-rasmda tasvirlangan tajribani tushuntiring va undan chiqadigan xulosani aytib bering. 3. Faradey qafasi haqida gapirib bering. 4. 23-rasmda o'tkazilgan tajribani tahlil qilib bering. 5. Murakkab sirtli yakkalangan o'tkazgichlar sirtida elektr zaryadlar qanday taqsimlangan bo'ladi? 6. O'tkazgichning o'tkir uchida nima sababdan elektr «shamol» hosil bo'ladi? £ 3 J TABIATDAGI ELEKTR HODISALARI C h a q m o q va m o m a q a ld iro q O d a m l a r q a d i m d a n c h a q m o q c h a q i s h i va m o m a q a l d i r o q g u m b u r l a s h i s ab a b la rin i b i l o lm a y kelganlar. C h a q m o q n i n g hosil b o 'l i s h in i turli ishorali e l e k t r z a r y a d l a r n in g o 'z a r o t a ’siri a s o sid a t u s h u n t ir is h m u m k i n . Bir jis m ik k in c h i j i s m g a i s h q a l a n g a n d a e l e k t r z a ry a d hosil b o 'l i s h i n i bilasiz. S h u n g a o 'x s h a s h , o s m o n d a g i b u lu t q a t l a m l a r i n i n g b ir-b iri b il a n ish q a la n is h i n atijasid a u l a r n in g b ir q a t l a m i m u s b a t , ik k in c h i q a tl a m i m a n fiy z a r y a d l a n i b q o lad i. Z a r y a d l a n g a n b u lu t t o 'p l a m i b o s h q a b ir z a r y a d l a n g a n b u lu t t o 'p l a m i g a y a q i n l a s h g a n d a u la r o ' z e le k tr m a y d o n la r i o rqa li t a ’sirlashadilar. M u s b a t va m a n f i y z a r y a d l a r n in g b ir-b irig a to rtilish in i h a m bilasiz. T urli ish o ra b i l a n z a r y a d l a n g a n b u l u t l a r k u c h l i z a r y a d l a n g a n d a v a u l a r b i r - b i r i b i l a n y a q i n l a s h g a n d a b ir b u lu td a g i m a n fiy z a r y a d l a r ik k in c h i b u l u td a g i m u s b a t z a r y a d l a r t o m o n h a r a k a t qiladi. Q a r a m a - q a r s h i ishorali z a r y a d l a r n in g t o 's a t d a n q o 's h ilis h i natijasid a k u ch li e l e k t r u c h q u n c h i q a d i ( 2 4 - й ra sm ). ( \\ C haqm oq - b u tu rli i s h o ra b ila n z a r y a d l a n g a n b u l u t l a r o r a s i d a yoki N ^ b u l u t la r b ila n y e r o r a s id a s o d i r b o 'l a d i g a n k u ch li e le k tr u c h q u n d i r . ( C h a q m o q p a y tid a k uchli g u m b u r l a s h - m o m a q a l d i r o q v u ju d g a keladi. Л M o m a q a ld ir o q - b u c h a q m o q p a y t i d a s o d i r b o ' l a d i g a n h a v o d a g i 41 j ( a t m o s f e r a d a g i ) t o v u s h h o d isa s i b o 'l i b , u c h a q m o q y o 'l i d a h a v o n i n g / ( qizishi tufayli y u z b erad i. ( C h a q n a s h d a g i y o r u g 'lik - c h a q m o q n i d ey a rli sh u z a h o ti k o 'r a m i z , lekin u n i n g o vozi - m o m a q a l d i r o q g u m b u r l a s h i n i b iro z v a q t d a n k eyin e s h ita m iz . B u n g a sabab, l s d a y o r u g 'lik 3 0 0 0 0 0 k m m a s o fa n i, to v u s h esa h a v o d a b o r y o 'g 'i 340 m m a s o fa n i 7 -§ . T a b ia td a g i e le k tr hodisalar bosib o 't a d i. M a s a la n , c h a q m o q b i z d a n 1 k m u z o q lik d a so d i r b o 'l s a , un i d eyarli s h u z a h o ti k o 'r a m i z , m o m a q a l - d i r o q ovozin i esa 3 s o ‘t g a n d a n k eyin e s h ita m iz . N i m a u c h u n k o 'p h o l l a r d a m o m a q a l d i r o q b ir n e c h a s e k u n d d a v o m i d a g u m b u r l a b t u r a d i ? B u l l i n g s a b a b i , c h a q m o q s o d ir b o 'l a y o t g a n m a y d o n n i n g j u d a uzu n lig id ad ir. C h a q m o q n i n g u z u n lig i b a ' z a n b ir n e c h a k i l o m e tr b o 'l a d i . C h a q m o q n i n g y a q in va u z o q q i s m id a n m o m a q a l d i r o q tu rli v a q tla rd a yetib keladi. Yer, b in o va b o s h q a jo y la rd a n qaytgan aks s a d o h a m m o m a q a l d i r o q n i n g y a n a d a u z o q r o q v a q t d a v o m i d a g u m b u r l a b tu rish ig a olib keladi. C h a q m o q b u l u t la r o r a s id a g in a e m a s , b u lu t b ilan y e r o r a s id a h a m y u z berishi m u m k i n ( 2 4 -b ra sm ). B ir-biri bilan is h q a la n g a n b u lu t q a t l a m l a r i d a hosil b o 'l g a n z a ry a d la r yerga o 't i s h i h a m m u m k i n . A g a r b u l u t n in g m a n f i y z a r y a d l a n g a n q a t l a m i y e r sirtiga y a q in kelib q o lsa, s h u b u lu t o s tidagi y e r s irtid a m u s b a t z a r y a d la r t o 'p l a n a d i . N a ti j a d a z a r y a d la n g a n b u lu t y e r sirti bilan hosil b o 'l g a n e le k t r m a y d o n o rq a li t a ’sirlashadi. B ulut kuchli za ry ad lan g a n va yerga j u d a y aqinlashib q o lg a n d a b ulut va y e r sirti o ra s id a k u c h li e l e k t r u c h q u n c h i q a d i , y a 'n i c h a q m o q c h a q n a y d i. C h a q m o q ja r a y o n i d a b u lu td a g i z a ry a d la r y erga o 't a d i . Y a s h in va u n d a n s a q la n is h Siz «yashin urdi», «yashin t u s h d i» d e g a n s o 'z la r n i k o 'p eshitg an siz. Y a s h in n i n g o 'z i n i m a ? U n d a n q a n d a y s a q la n is h m u m k i n ? Y ashin - z a r y a d la n g a n b u lu t b ila n y e r o ra s id a s o d i r b o 'l a d i g a n k u c h li j e le k tr u c h q u n , b u l u td a g i z a r y a d l a r n in g y erga b ir z u m d a o 't i s h j a r a y o n i. / Y ashin j u d a xavflidir. Z a r y a d la n g a n bulutga yerdagi elek tr o 'tk a z u v c h i n arsalard a n qaysi biri y aq in b o 'ls a , s h u n g a o 'z i n i n g z a ry ad in i b e ra d i, y a ’ni y ash in uradi. S h u n in g u c h u n y e r s i r t i d a n b a l a n d k o 't a r i l g a n t o g ' c h o ' q q i s i , m i n o r a , b i n o , d a r a x t , e le k tr u s t u n l a r i n i b irin c h i g a l d a y as h in u rishi m u m k i n . C h a q m o q p a y tid a t e p - tekis y e rd a k e ta y o tg a n m a s h i n a yoki o d a m n i h a m y a s h in urishi m u m k i n . B u n d a y ч З + + © + + + + + 2 4 - ra s m I bob. E lektr z a rya d lar + + + + □ □ □ □ □ + □ □ □ + □ □ + □ □ □ + □ □ □ 1 □ □ □ T П □ □ + + □ □ □ + 1 -4- r .. p a y t l a r d a b a l a n d l i k d a , d a r a x t t a g id a t u ris h , p i c h a n g ‘a r a m i ostiga y a s h irin is h h a m xavflidir. O d a t d a , b a l a n d m i n o r a va b i n o l a m i q u r i s h d a u la r n i n g te p asig a y a s h in q a y ta r g ic h o 'r n a t il a d i ( 2 5 - r a s m ) . Y ashin q aytargich z a r y a d l a n g a n b u l u t d a n k e l a y o t g a n k u c h l i e l e k t r u c h q u n n i , y a ’ni y a s h i n n i yerga o 't k a z ib y u b o ra d i. Y a s h i n q a y ta r g ic h u c h i o ' t k i r m e ta ll s t e r j e n d a n iborat b o 'l ib , u y o ' g 'o n sim o rq a li y erga c h u q u r k o 'm i l g a n m etall j is m g a u l a n a d i. Y e rg a y a q i n la s h g a n z a r y a d l a n g a n b u l u t o 'z z a ry a d in i b i r i n c h i g a ld a m i n o r a yoki b i n o ustiga o 'r n a t il g a n y a sh in q a y ta r g ic h g a b erad i. K u c h li e le k tr z a ry a d m i n o r a yoki b in o g a sh ik ast y e t k a z m a y y a s h in q a y t a r g i c h o rq a li yerga o 'ti b ketadi. (?) 25-rasm 1. Bulutlar qay tarzda elektr zaryadlanib qoladi? 2. Chaqmoq qanday hosil boladi? 3. Momaqaldiroq nima? 4. Nima sababdan chaqm oq kuzatilgandan bir necha s e ku n d d a n ke yin g in a m o m a q a ld iro q n i esh ita m iz? Momaqaldiroqning bir necha sekund davomida gumbur- lab turishiga sabab nima? 5. Yashin nima? U qanday sodir boladi? 6. Chaqmoq paytida yashin urishidan qanday saqlanish mumkin? 7. Yashin qaytargich qanday qilib minora va binoni yashin urishdan saqlaydi? Siz chaqm oq chaqqanini ko'rg ansiz va m om aqaldiroq gumburlaganini eshitgansiz. Bu haqda o'z taassurotlaringizni daftaringizga yozing. 8 -§ . E lektr toki haqida tushuncha I I BOB — ELEKTR TOKI ELEKTR TOKI HAQIDA TUSHUNCHA Z a ry a d li z a r r a la r n in g ta r tib li h a r a k a ti E l e k t r o m e t r s h a r c h a s i n i z a r y a d l a n g a n t a y o q c h a y o r d a m i d a za ry a d la y lik . B u n d a e l e k t r o m e t r k o 'r s a t k ic h i m a ’l u m b u r c h a k k a b u rila d i ( 2 6 -a ra sm ). A g a r b ir u c h i yerga u l a n g a n o 't k a z g i c h n i n g ik k in c h i u c h i n i e l e k t r o m e t r sh a r - c h a sig a tegizsak, s h u z a h o ti e l e k t r o m e t r k o 'r s a t k ic h i n o lg a t u sh ib qoladi. Bu h o d i s a n i n g sababi s h u k i, o 't k a z g i c h n i n g ik k in c h i u c h i s h a r c h a g a teg izilgan z a h o ti u n d a g i za ry ad li z a r r a la r o 't k a z g ic h b o 'y l a b b i r t o m o n g a tartibli h a r a k a tl a n a d i va y erga o 't i b k e ta d i ( 2 6 -b ra sm ). i Z a r y a d li z a r r a la r n i n g tartib li h a r a k a t i elek tr toki d e b atala d i. 1 Y u q o r i d a g i t a j r i b a d a o ' t k a z g i c h d a e l e k t r t o k i ho sil b o 'l g a n i n i bilish u c h u n y erg a u l a n g a n o 't k a z g i c h o 'r ta s ig a n e o n l a m p o c h k a o 'r n a t a y l i k . A g a r o 't k a z g i c h n i n g ik k in ch i u c h i n i e l e k t r o m e t r n i n g z a r y a d l a n g a n s h a r c h a s i g a tegizsak, e l e k t r o m e tr n in g k o 'r s a t k ic h i n o lg a tu s h ish i b ila n b ir v a q t d a n e o n l a m p o c h k a h a m b ir z u m d a y o n i b o 'c h a d i ( 2 7 - r a s m ) . D e m a k , h a q i q a t a n h a m , o 't k a z g i c h d a za ry ad li z a r r a la r bir t o m o n g a tartibli h a r a k a t q iladi va e le k tr tok i hosil b o 'l a d i . Z a r y a d li z a r r a la r n i n g h a r a k a t qilishiga sab a b , o 'tk a z g ic h u c h l a r i d a e le k tr m a y d o n n i n g m a v ju d lig id ir ( 2 8 - r a s m ) . 2 6-rasm 28-rasm + ++ + + II bob. E lektr toki 2 6 - r a s m d a ta s v irla n g a n ta jrib a d a e l e k t r o m e t r n i n g s h a r c h a s i m a n f i y z a r y a d l a n g a n , deylik. O 't k a z g i c h n i n g u c h i s h a r c h a g a teg izilg an d a u n in g yerga u la n g a n u c h i d a sh u z a h o ti m u s b a t za ryadli z a r r a la r t o 'p l a n i b q o lad i. O 't k a z g i c h n i n g u c h i m u s b a t za ry ad li z a rra la rn i y e r d a n oladi. O 't k a z g i c h n i n g ikki u c h id a g i m u s b a t va m a n fiy z a r y a d l a r o ra s id a e le k t r m a y d o n v u ju d g a keladi. Bu hosil b o 'l g a n e le k tr m a y d o n za ryadli z a rra la rg a t a ’sir e ta d i va n a tija d a u l a r b ir t o m o n g a tartib li h a r a k a t q iladi, y a ’ni e le k tr tok i hosil b o 'l a d i . O 't k a z g i c h d a e le k t r toki v u ju d g a kelishi u c h u n elek tr m aydon m a v ju d 4 b o 'lis h i kerak. / O 't k a z g i c h d a q a n d a y qilib u z o q r o q vaqt d a v o m e ta d i g a n e le k tr to k in i hosil qilish m u m k i n ? E l e k t r o f o r m a s h i n a n i n g s h a r c h a l a r i n i o 't k a z g i c h o r q a li n e o n l a m p o c h k a g a ulaylik. M a s h in a diski aylantirilganda un in g sh arch alarid a n birida m usbat, ikkinchisida m a n fiy za ryadli z a r r a la r hosil b o 'l a d i ( 2 9 - r a s m ) . Bu q a r a m a - q a r s h i ishorali z a r r a la r o ra s id a , y a ’ni u larga u l a n g a n o 't k a z g i c h d a e l e k t r m a y d o n v u ju d g a keladi. M a y d o n t a ’sirid a z a r r a la r o 't k a z g i c h b o 'y l a b tartibli h a r a k a tl a n a d i va t o k n i hosil qiladi. Bu t o k tufayli n e o n l a m p o c h k a y o n a d i. D iskni t o 'x t o v s i z a y la n tirib turilsa, s h a r c h a l a r n i n g z a ry a d la n is h i u zlu k siz d a v o m e ta d i va l a m p o c h k a h a m y o n ib turave radi. ® 1. Elektr toki deb nimaga aytiladi? 2. O'tkazgichda zaryadli zarralarning tartibli harakat qilishiga nima majbur qiladi? 3. Elektrofor mashina yordamida tokni qanday hosil qilish mumkin? Tok hosil bo'lish sababini tushuntirib bering. 26-rasm da tasvirlangan tajribani o ‘tkazing va xulosa chiqaring. Xulosalaringizni daftaringizga yozing. TOK MANBALARI T o k m a n b a y i h a q id a tu s h u n c h a O 't k a z g i c h g a u la n g a n l a m p o c h k a u z o q r o q v aqt y o n ib tu rishi u c h u n m u n t a z a m e le k t r to k in i hosil qilib t u r u v c h i m a n b a — to k m a n b a y i b o 'lis h i zarur. T o k m a n b a y i d a m u s b a t va m a n fiy zaryadli zarralarni ajratish ishi b a j a r iia d i~ '\ A j r a ti l g a n q a r a m a - q a r s h i i s h o ra li z a ry a d li z a r r a l a r t o k m a n b a y i n i n g / q u tb la r i d a t o 'p l a n a d i va e le k tr m a y d o n n i hosil qiladi. ( 9 -§ . Т о к m anbalari Т о к m a n b a l a r i d a m u s b a t va m a n fiy z a r y a d l i z a r r a l a r n i a j r a t i s h j a r a y o n i d a m e x a n i k , k i m y o v i y , i c h k i v a b o s h q a turdagi energiya elek tr energiyaga aylanadi. 2 9 - r a s m d a t a s v i r l a n g a n e l e k t r o f o r m a s h in a h a m tok m anbayidir. U n d a m e x a n i k e n e rg iy a e le k t r e n e rg iy a g a a y la n a d i. E l e k t r o f o r diski a y l a n t i r i l g a n d a m u s b a t v a m a n f i y z a r y a d l i z a r r a l a r a j r a l i b , q u t b l a r d a , y a ’ni s h a r c h a l a r d a q a r a m a - 29-rasm q a rs h i ishorali z a r y a d la r t o 'p l a n a d i . E le k tr t o k m a n b a l a r i x ilm a -x ild ir. H o z i r c h a biz o 'z g a r m a s t o k m a n b a l a r i bilan tanisham iz. Z a r y a d li z a r r a la r n i n g o 'z g a r m a s m e ’y o rd a g i o q i m i o ‘zgarm as tok d e b Л ataladi. 0 ‘zgarm as tok manbayi d eb , m u s b a t va m a n fiy q u tb g a ega b o 'l g a n / va o 'z g a r m a s t o k n i hosil q ila d ig a n m a n b a g a aytiladi. ( Q u y i d a b ir n e c h a xil o 'z g a r m a s to k hosil q ilu v ch i m a n b a l a r n i n g tuzilish i va ish lash in i к о ' rib c h i q a m i z . U l a r n in g b a r c h a s i d a k im y o v iy e n e rg iy a e le k t r e n e r giyaga aylanadi. G a lv a n ik e le m e n t la r ( p $ ) ) G alvan ik e le m e n td a k i m y o v i y e n e r g i y a e l e k t r ) ( en e rg iy ag a ay lanadi. ( E n g s o d d a g a lv a n ik e l e m e n t sulfat k islo ta n in g suvdagi e r itm a s i g a b o tirilg a n rux va m is p l a s t i n a l a r i d a n iborat (3 0 - rasm ). R ux va kislotaning o 'z a r o kim yoviy reaksiyasi t a ’sirida m u s b a t va m a n fiy za ryadli z a r r a la r ajraladi. M a n f iy z a r r a la r ru x p l a s t i n k a d a , m u s b a t z a r r a l a r e s a m i s p l a s t i n k a d a t o 'p l a n a d i . Z a r y a d l a n g a n p l a s t i n a la r o ra s id a e le k t r m a y d o n v u judga keladi. A g a r m is va rux p la s tin k a la r, y a ’ni g a lv a n ik e l e m e n t q u tb la ri o 't k a z g i c h o rqa li l a m p o c h k a g a u la n s a , o 't k a z g i c h d a n to k o 't a d i va l a m p o c h k a yonadi. B u n d a y en g so d d a C h o ' n t a k fo n a ri, k o ' c h m a ra d io , m a g n i t o f o n va b o s h q a e l e k t r asb o b lari u c h u n e l e k tr m a n b a y i sifatida g a lv a n ik e l e m e n t l a r d a n fo y d a la n ila d i. 30-rasm II bob. E lektr toki A le s sa n d r o V o lta ( 1 7 4 5 - 1 8 2 7 ) 3 1 - r a s m i i r m i 32-rasm galvanik e le m e n tn i italyan fizigi Alessandro V olta k a s h f etgan. S h u n i n g u c h u n u v o lta g a l v a n i k e l e m e n t i d e b h a m y uritila d i. A m a l d a , a s o s a n , q u r u q g a lv a n ik e l e m e n t l a r d a n f o y d a laniladi. 3 1 - r a s m d a e n g s o d d a q u r u q g a lv a n ik e l e m e n t n i n g t u z ilis h i k o 'r s a t i l g a n . B a t a r e y a n i n g a so siy q is m i Z n rux i d i s h d a n va u n g a s o li n g a n С k o ' m i r s t e r j e n d a n ib o ra t. M a r g a n e s o ksidi va k o ‘m i r a r a l a s h m a s i d a n ta y y o r l a n g a n M n x a lt a c h a s te r j e n n i o 'r a b tu r a d i . E l e m e n t d a su y u q lik o 'r n i g a n o v s h a d il g a a r a la s h tirilg a n Y y e l i m q o 'll a n i l g a n . K im y o v iy re aksiya j a r a y o n i d a k o ' m i r s te r j e n d a m u s b a t, rux idish q o b i g 'i d a m a n f i y z a r y a d l a r t o 'p l a n a d i . H oz irgi p a y t d a t u r l i - t u m a n g a lv a n ik e l e m e n t l a r m a v j u d ( 3 2 - r a s m ) . G a l v a n i k e l e m e n t l a r q u v v a ti n i o s h i r i s h u c h u n k o ' p h o l l a r d a u l a r b i r - b i r i b i l a n k e t m a - k e t u l a n a d i . B u n d a y k e t m a - k e t u l a n g a n e l e m e n t l a r b atareya deyiladi. S h u n in g u c h u n g a l v a n i k e l e m e n t l a r n i b iz b a t a r e y a d e b a t a s h g a o d a t l a n g a n m i z . M a s a la n , c h o ' n t a k f o n a r l a r id a , k o ' c h m a radio va m a g n ito fo n la rg a galvanik e l e m e n t qo'y iladi. A k k u m u la to r la r « A k k u m u la to r » s o ' z i l o t i n c h a d a « to 'p lo v c h i» d e g a n m a ’n o n i a n g la ta d i. B a rc h a t u rd a g i g a lv a n ik e l e m e n tl a r d a ishlashi d a v o m i d a e l e k t r o d la r va e r i t m a s arflan ad i. M a ’lu m vaqt o 't g a c h , u l a r d a kim y o v iy re a k siy a n in g k u c h i tugay d i va i s h d a n c h i q q a n g a lv a n ik e l e m e n t ta s h l a b y u b o rilad i. A k k u m u l a t o r d a h a m g a lv an ik e l e m e n t kabi kim y o v iy e n e rg iy a e le k t r e n e rg iy a g a a y la n a d i. L ek in a k k u m u l a t o r d a k i m y o v i y r e a k s i y a n i n g k u c h i t u g a s a h a m , u t a s h l a b y u b o rilm a y d i. B o s h q a t o k m a n b a y i — e le k tr t a r m o g 'i d a n m a x s u s a s b o b l a r y o r d a m i d a z a r y a d l a n a d i . B u b i l a n a k k u m u l a t o r y o 'q o t g a n e n e rg iy a s in i tiklaydi. A k k u m u l a t o r n i z a ry a d la s h u c h u n u o rq a li t o k o ' t k a - ziladi. B u n in g u c h u n u n i n g m u s b a t q u tb i b o s h q a k u ch li t o k m a n b a y i n i n g m u s b a t q u tb ig a , m a n f i y q u t b i esa b o s h q a 9 -§ . Т о к m anbalari m a n b a n i n g m a n fiy q u tb ig a u l a n a d i. A k k u m u 'a t o r z a r y a d - la n g a c h , u n d a n t o k m a n b a y i sifa tid a y a n a fo y d a la n i s h m u m k i n . A kkum ulatorda k im y o v iy e n e r g i y a e l e k t r e n e r g i y a g a a y l a n a d i . U n d a n t o k o ' t k a z i s h o r q a li sa r fla n g a n e l e k t r e n e rg iy a tik la b tu rilad i. E n g s o d d a a k k u m u l a t o r sulfat kislotaga b o tirilg a n ikkita q o ' r g ' o s h i n p l a s t i n a d a n i b o r a t . B u n d a y a k k u m u l a t o r Download 263.75 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling