P. S. Sultonov e k o L o g I y a V a a t r o f m u h I t n I m u h o f a z a q I l I s h a s o s L a r I
O ‘zbekiston R espublikasi T abiatni m uhofaza qilish davlat
Download 3.89 Kb. Pdf просмотр
|
- Навигация по данной странице:
- 6.2. Tabiiy muhitning sifatini belgilovchi standartlar
- Havodagi zararli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy me’yorlari, mg/m3
- 2 5 - ja d v a l Xo4jalik va madaniy istemol uchun ishlatiladigan suv havzalaridagi zararli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy me’yorlari
- D. Organik Nitrit, nitratlar 0,05 zararlilik 0 J (azot boyicha) ko‘rsatkichi 0,02 Nitroxlorbenzol 0,0005 boyicha
- B. Umumsanitar 2 Dixlorfenol 0 J zararliligi boyicha
- 6.3. Ekologiya monitoringi
- 6.4. Ekologiya ekspertizasi
O ‘zbekiston R espublikasi T abiatni m uhofaza qilish davlat q o‘m itasi O'zbekiston Respublikasi Oliy Kengashiga bo'ysunadi hamda vazirliklar, Davlat qo'm italari, idoralar, korxonalar, m u a s s a s a la r va tas h k ilo tla r, sh un in g d ek, ayrim sh a x sla r tomonidan yer, yer osti boyliklari, suv, o'rmon, hayvonot va o'simliklar dunyosidan, atmosfera havosidan foydalanish hamda ulami muhofaza qilishga doir qonunlarga rioya etilishi ustidan davlat nazoratini amalga oshiradi. Shunday qilib, O'zbekiston R e sp u b lik a si t a b ia tn i m u h o fa z a qilish D a v la t q o 'm i t a s i O'zbekiston hududida faoliyat ko'rsatadigan barcha tashkilotlar ustidan ish ko'ruvchi organ bo'lib, tabiatni muhofaza qilish va resurslardan sam arali foydalanish b o 'y ic h a t a r m o q la ra r o b o s h q a ru v va da v la t n a z o ra tin i a m a lg a o sh ira d i. U o 'z funksiyasini mahalliy boshqaruv organlariga bog'liq bo'lmagan holda bajaradi va tab ia td a n oqilona foydalanish, tabia tn i muhofaza qilish, ishlab chiqarish korxonalari holati va tabiiy resurslami himoya qilish bo'yicha texnik va iqtisodiy masalalarni hal etishga ko'maklashadi. O'zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo'mitasining vakolatlari, O'zbekiston Oliy Kengashi tomonidan tasdiqlangan nizom bilan belgilanadi. O'zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo'mitasi o'z vakolatlari doirasida qabul qilgan qarorlar davlat idoralari, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar va fuqarolar uchun majburiy hisoblanadi. Davlat hokimiyati va boshqaruv mahalliy idoralari tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha quyidagi vakolatlarga ega: • o ‘z h u d u d id a ta b ia tn i m u h o fa z a q ilis h n in g asosiy y o ‘nalishlarini belgilash, m in taqanin g ekologiya dasturini tasdiqlash; • tabiiy resurslami hisobga olish va baholash, ekologik jihatdan zararli bo‘lgan obyektlami ro ‘yxatga olish; • tabiatni muhofaza qilishga doir tadbirlami moddiy-texnik tomondan t a ’minlash; • tabiiy resurslardan foydalanish huquqini beruvchi, sanoat va uy-ro‘zg‘or chiqindilarini to ‘plash yoki k o ‘mib tashlashga ruxsatnomalarni belgilangan tartibda berish yoki ularni bekor qilish; • tabiiy resurslardan fo y d ala n g an lik uchun t o ‘lo vlar undirish; • tabiatning muhofaza qilinishi ustidan nazorat o ‘rnatish, atrof-muhitga zarar yetkazayotgan mahalliy ahamiyatga molik obyektlar faoliyatini vaqtincha yoki butunlay t o ‘xtatish yoki qayta ixtisoslashtirish to‘g‘risida qarorlar qabul qilish. 6.2. Tabiiy muhitning sifatini belgilovchi standartlar Hozirgi vaqtda texnika taraqqiyotining rivojlanish darajasiga qarab, inson, jonivorlar va o ‘simliklarning salomatligiga beziyon boMgan tabiiy m u h it h o la tin i va sifa tin i be lg ilo v c h i m e’yorno m alar mavjud. U lar sobiq ittifoq davrida ishlab chiqilgan boMib, Davlat standartlari(andozalari) - GOST sifatida h o z ir g a c h a m u sta q il r e s p u b l ik a l a r d a h a m qoM lanilib kelinadi.Sobiq ittifoq davlatlarida ishlatilayotgan ekologiya standartlari maxsus 17 sonli to ‘plamda o ‘z aksini topgan. Unda ko‘rilayotgan masalalar majmualariga qarab alohida q o ‘shimcha sonlar berilgan va ularning tuzilgan yili ko‘rsatilgan. Masalan, suvni muhofazalash va undan samarali foydalanish GOST 17,1, 1.001 -77, «Asosiy atamalar va tushunchalar» GOST 17,1.3.07- 82, «Suv va suv havzalari sifatini tekshirish tartibi» G O ST 17.2.3.01-77. «Aholi yashaydigan joylarni havo sifatini tekshirish t a r t ib i » bir m a jm u a d a t o ‘p la n g a n . M u s ta q i ll ik k a erishganimizdan so‘ng ular qayta ko‘rilib Xalqaro me’yorlarga tenglashtirilm oqda. Ekologiya s ta n d a rtlarid a, tabiiy muhit k o m p o n e n t l a r i (suv, h a v o , t o g ‘ j in s l a r i ) va i s t e ’mol buyumlaridagi zararli m oddalarning ruxsat etilgan chegara m e’yorlari (REC H M ) ishlab chiqilgan. R E C H M m a ’lum vaqt davomida inson va atrof-muhitga t a ’sir etganda ham zararli oqibatlarga olib kelmaydigan m o d d ala r konsentratsiyasidir. M o ddalar konsentratsiyasi s ta n d a rtd a k o ‘rsatilgandan kam b o ‘lsa sifatli hisoblanadi. Ulardan turli maqsadlarda foydalanish m umkin. S ta n d a r t b o ‘yicha iste’mol uchun yaram aydigan maishiy-texnik suv dehqonchilik va chorvachilikdagi talablarga ja v o b b erishi va ish la tilish i m u m k in . H a v o d a g i z a ra r li m oddalarning ruxsat etilgan chegara m e ’yorlari insonning zararlangan muhitda bo‘lish davomiyligiga ham bog‘liq. Shunga qarab, jadvalda zararli moddalarning ish joylaridagi (RECHM ish), shahar va qishloqlardagi qisqa m uddatli(RECHM q) va o ‘rtacha sutkalik (RECHMs) me’yorilari 24-jadvalda keltirilgan. 2 4-jadval Havodagi zararli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy me’yorlari, mg/m3 № M o d d a l a r (RECHM ish) (RECHM k) (RECHMs) I Ammiak 20 0,2 0,04 2 Benzol 5 1.5 OJ 3 Azot (ll)oksidi 5 0,085 0,04 4 Oltingugurt (H)oksidi 10 0,5 0,05 5 Uglerod oksidi 20 5 3 6 Vodorod oksidi 5 0,2 0,2 Aholi yashaydigan hududlarda zararli m oddalar miqdori RECHM dan oshib ketmasligi uchun sanoat korxonalarining chiqindi chiqarish miqdorlari chegaralabqo‘yiladi. Uning tartib va qoidalari GOST 17.2.3.03-78 da belgilangan b o ‘lib, havoning b o sh q a m a n b a l a r i d a n c h iq a r ila y o tg a n c h iq in d ila r bilan ifloslanishi, chiqindi chiqaradigan dudburonlarning balandligi, havoda aralashib ketish tezligi, undan zararli ch o 4kmalarning sutka d avom ida c h o ‘kish m iqdori kabi k o ‘p m a ’lum o tlar i n o b a tg a o lin ib h iso b la n a d i. T a b i a t n i m u sa ffo la s h tiris h maqsadida chiqindilar miqdorini kamaytirish maxsus qurilmalar yordamida amalga oshiriladi. Inson iste’mol qilishi, ovqat tayyorlashi, yuvinishi kabi m aqsadlarda foydlanishi mumkin b o ‘lgan suv havzalaridagi zararli moddalarning RECHM i 25-jadvalda ko'rsatilgan. 2 5 - ja d v a l Xo4jalik va madaniy iste'mol uchun ishlatiladigan suv havzalaridagi zararli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy me’yorlari M o d d a l a r RECH M mg/1 M o d d a l a r RECHM mg/1 A.Sanitar Fenol(Karbon 0,001 toksikologik к i si ota) 0,02 zararlilik Xlorbenzol 0.05 ko'rsatkichi 0,1 Xlorofos 0 bo'yicha: 0,5 Aktiv xlor 1 Anilin 0.0002 Rux Benzol Xrom: 0,5 Ber ill iy 0,01 Uch valcntli 0,1 Geksogcn 0,05 Olti valcntli 0,3 Geksametilendiamin 0,03 T o‘rt valcntli GeLsaxlorbeiizol 10 uglerod Margumush D. Organik Nitrit, nitratlar 0,05 zararlilik 0 J (azot bo'yicha) ko‘rsatkichi 0,02 Nitroxlorbenzol 0,0005 bo'yicha: 0,5 0,03 Benzin 0,002 Simob 0,01 Geksaxloran 0,002 Qo*rg‘oshin Dinitrobenzol 2 Fonnaldegid Dixlorbenzol ‘ 0 J B. Umumsanitar 2 Dixlorfenol 0 J zararliligi bo'yicha: Dixloretan Ammiak (azot DDT bo'yicha) Kerosin Dimetilformamid 10 Nell: Kadmiy 0,001 Oltingugurt 0,1 Kaprolaktam 1 brikmalari 0,3 Kobalt OJ Boshqa 1 Nikel 0,1 qo‘shimchalar 0,2 Mis 1 Uglerodsulfid 0,5 Temir 0,5 Skipidar Trinitrotoluol 0,5 Propilen Toluol 0,5 Suvning sifatini Davlat standarti bilan belgilashda ulardagi zararli m oddalardan tashqari kislorod konsentratsiyasining m e ’y o riy m iq d o r i ham i n o b a t g a o lin a d i. K i s lo r o d n i n g konsentratsiyasi 1 mg organik moddani 2, 5, 8 , 10, 20 sutka d a v o m id a biokimyoviy o ksidlanishiga ketadigan kislorod miqdori, biokimyoviy jarayonlarni to'liq ta ’minlaydigan kislorod m iqdori va suvning kislorodga boMgan umumiy kimyoviy zaruriyat miqdorlari bilan aniqlanadi. 6.3. Ekologiya monitoringi M o n it o r in g tizim ida l it o m o n ito r in g , g id ro m e tr o lo g ik m o n ito rin g , b io m o nito rin g boMimlari boMib, ular h a r xil mutaxassislikdagi tashkilot va vazirliklar tomonidan o'rganiladi. Monitoringni tashkil etishda eng muhim ishlardan biri nazorat maydonlarini tanlash va uni tegishli asboblar bilan jihozlashdir. Birlashgan M illatlar T ashkilotining Stokgolm da qabul qilingan deklaratsiyasida (1981), atrof-muhitga toksik va boshqa m oddalarni chiqarmaslik, issiqlikni m e ’yoridan oshirmaslik, tabiat o'zini tiklay olmaydigan holga kelib qolish holatlarini tu g atish lozimligi k o 'r sa tilg a n . B uning uchun texnologik jarayonlarni takomillashtirish, kam chiqindili va kelajakda chiqindisiz texnologiyalarga o 'tis h zarur. K am chiqindili texnologiyaga o'tish faqat sanoat korxonalarigagina tegishli bo'lmay, balki chorvachilikka ham tegishlidir. Chiqindisiz ishlash texnologiyasi deganda chiqindilami yig'ib olish, zararsizlantirish, ularni qayta ishlab biror foydali mahsulotga aylantirish ishlari kiradi. Buning uchun k o r x o n a l a m i n g har xil boMimidan chiqadigan turli tarkibli chiqindi gaz va oqava suvlarini tozalash inshootlarida birdaniga tozalamay, alohida-alohida yig'ib olib u l a r d a n k e ra k li m o d d a l a r n i a j r a t i b olish o s o n la s h a d i. Tozalangan gaz va suv esa qayta ishlatilishi mumkin. Xuddi shuningdek, bir korxonadan chiqqan chiqindi ikkinchi korxona uchun xomashyo sifatida ishlatiladi. Shunday qilib, insonlarning xo'jalik, texnik faoliyatlari bilan tabiiy muhit orasidagi munosabat bir-birlariga bogMiq tizim hisoblanib, ular boshqarilib turilishi lozim. Boshqarish ishlari sifatli bajarilsa, tabiiy komponentlarga yetqaziladigan zarar me’yoridan oshmasa, tabiat jarohatlarining tiklanishi, hatto o'z holiga kelishi mumkin. Bunda bir tizimda sodir bo'ladigan o'zgarishlarning albatta boshqasiga ham t a ’sir etishini inobatga olish kerak. Tizimning q a t ’iy chegarasi bo'lmaganligi sababli, b a ’zan ifloslangan yerlarda ham katta o'zgarishlar vujudga kelishi m u m k in . M a s a l a n , k is lo ta li y o m g 'i r l a r y u z la b k ilo m etrla rg a ta r q a lib , o 's im lik , tu p r o q va in sh o o tla r n i shikastlashga olib keladi. Respublikamizda ham monitoring tizimi tashkil qilingan. H ozirga q a d a r bu b orada m a ’lum yutuqlarga erishilganligiga qaram ay hali bu sohada amalga oshirlishi lozim bo'lgan ishlar talaygina. Mustaqillikka erishgan respublikam iz AQSH va shu kabi ta ra q q iy etgan b o sh q a davlatlardagidek «M onitoring» tashkil etishiga ishonamiz. A m e rik a d a e k o lo g ik m o n it o r i n g k e n g ta r m o q li b o 'l i b , hukumatdan ajratilgan mablag' hisobiga faoliyat ko'rsatadi. Uning ishlarini Virjiniyadagi Boston ilmiy markazi boshqarib turadi. Insonni xo'jalik faoliyati t a ’sirida o'zgarishi mumkin b o ‘lgan hamma tabiiy elementlar nazorat qilinib turiladi. O'lchov ishlari AQSH ning hamma yerida bir vaqtda avtomatik o'lchov asboblari yordamida olib boriladi. Bir yoki bir necha shtatlardan olingan m a ’lumotlar bir axborot markaziga yig'iladi. Ular soha yaqinligiga qarab guruhlanib, ekolog mutaxassislar tomonidan tekshirilib, umumlashtirilib, tegishli chizma, kesma, xaritalarni kompyuterda tuzib tabiiy muhitdagi o'zgarishlar aniqlanadi. Zararlanish me’yoridan oshgan yerga tezda axborot markazidan mutaxassislar jalb etilib, tekshirish o'tkaziladi, natijalari asosida bildirishnomalar yozilib, unda tegishli tavsiyalar beriladi. Uning bir nusxasi aybdor tashkilot rahbariyatiga yuboriladi. Aybdor tabiatga keltirgan zarami tezda tuzatmasa, katta jarima to'lashga m ajbur etilishini biladi. Shuning uchun, aksariyat hollarda aybdor o'z vaqtida hukumat rahbarlari aralashmasidan tabiiy m uhitni tiklovchi tad b irla m i o 'tk az a d i. T abiatdagi salbiy jarayonlaming, uning sababchisini vaqtida aniqlash, o'z vaqtida tegishli choralar ko'rish, tabiiy muhitni shikastlanishdan saqlash imkoniyatini beradi. Tabiiy muhitdagi o'zgarishlarni o'rganish va bashoratlashda inson faoliyati t a ’siridan tashqari iqlimning tabiiy o'zgarib turishini ham inobatga olish zarur. Yerdagi harorat va u bilan bogMiq boMgan iqlim o 4zgarishlari kunlik, fasliy takrorlanishdan tashqari, 11, 22, 90, 170, 350 kabi ko‘p yillar, asrlar va hatto geologik davrlar davomida ro‘y berishi mumkin boMgan o ‘zgariishlarni inobatga olish ham muhim ahamiyatga ega. Markaziy Oiyo kabi quruq va issiq iqlimli sharoitda yozgi h aro ratning past kelishi o ‘simlik kasalliklarini k o ‘paytirib, hosilning pishish muddatini kechiktirsa, yogMngarchilik kamligi esa suv tanqisligiga sabab boMadi, ayniqsa lalmikor yerlarda d e hq on c h ilik qilish va o ‘rm o nc hilikk a k a tta salbiy t a ’sir ko'rsatadi. 6.4. Ekologiya ekspertizasi Butun dunyo mamlakatlarida tabiatni saqlab qolish, insonni o ‘rab turgan tabiiy muhit «sifati» mavjud va potensial energiya r e s u r s la r id a n o q i lo n a fo y d a la n is h , t a b i a t d a g i e k o lo g ik m u v o z a n a tn i sa q la b qolish m as a lala rin i k o ‘zda tutuvchi ekologik-iqtisodiy siyosatni shakllantirish uchun nazariy va amaliy qadamlar zarurligi tan olingan. G ‘arb adabiyotlarida «H ar qanday qurilishi moMjallanayotgan obyektlam i tabiiy muhitga t a ’sirini baholash» ekologiya ekspertizasi tushunchasi bilan m a ’nodosh tushuncha sifatida keng targMb qilinadi. Majburiy ekologik ekspertiza jaray o nini am alda barcha rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda yoMga q o 4 yilgan. 1969-yilda A Q SH da x o 'ja lik a m a liy o tid a lo y ih a la rn in g ekologiya ekspertizasi «Atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida milliy siyosat t o ‘g ‘risida»gi qonun q a bu l qilingach yoMga q o ‘yilgan: M a m la k atd a ekologiya ekspertizasi ishi federal idoralarning asosiy faoliyati hisoblanadi. G ‘arb mamlakatlarida « O b y e k t la r n in g ta b iiy m u h itg a t a ’sirini b a h o la s h » g a sarflanadigan m ablag 4 loyiha-smeta qiym atining o ‘rtacha 1 foizini tashkil qiladi. Chet m am lakatlar tajribasi ekologiya ekspertizasining iqtisodiy samarasi yuqoriligini k o ‘rsatmoqda. 0 ‘zbekiston Respublikasida mavjud ekologik muammolami yechish va tabiiy muhit sharoitlarini saqlash, tabiiy resurslardan oqilona foydalanishning huquqiy, iqtisodiy ham da tashkiliy asoslarini belgilab berish maqsadida qabul qilingan «Tabiatni m uhofaza qilish t o ‘g ‘risida»gi q o n u n id a davlat ekologiya ekspertizasining maqsadlari va uning obyektlari aniqlab berilgan. Qurilishga yoki boshqa maqsadda ishlatishga moMjallangan sanoat korxonasining, biror qurilma yoki asbobining tabiiy muhitga t a ’sirini aniqlash uchun ular ekologiya ekspertizasidan o ‘tkaziladi. Ekspertizaning asosiy vazifasi tabiiy m uhitn i in so n n in g z a ra rli f a o liy a tid a n m u h o fa z a la s h d ir . S a n o a t korxonalari, suv inshootlarini qurish yoki t a ’mirlash loyihalarini ekspertizadan o'tkazish, yo ‘1 qo'yilgan hatto va kamchiliklami tu z a tis h im k o n iy a tin i b era d i. E k s p e r t i z a d a q u rilis h va t a ’m ir la s h d a n ta s h q a r i, d a v la t s t a n d a r t l a r i , k im y o v iy moddalarning qoMlanish texnik sharoitlari, transport vositalari va ularni ishlatish vaqtida muhitga tarqatilgan zararli moddalari, shovqin, elektromagnit toMqin kabilar bilan t a ’sirni kamaytirish maqsadida maxsus qurilmalar quriladi. Ekspertizalarning davlat va tashkilot turiari bor. Davlat ekologiya ekspertizasini tabiatni muhofazalash Davlat q o ‘mitasi o ‘tkazadi. K o ‘p qirrali muhim qurilishlarni har tomonlam a mukammal o‘rganish maqsadida har xil mutaxassislardan iborat ekspert komissiyalari tuziladi. T a s h k ilo tla m in g ekologiya ekspertizasini vazirlik va tashkilotlaming tabiatni muhofazalash boMimi va sanitar-epidemiologiya boMimi xodimlari o ‘tkazadilar. Ekspertiza davlatning ekologiyaga oid qonun va qoidalariga asoslanib olib boriladi, chiqariladigan chiqindi va ularning salbiy t a ’sirlari m e’yornomada k o ‘rsatiladi. Chiqindilar ruxsat etilgan chegaraviy m e ’yor RECHM dan oshib ketmasligiga alohida ahamiyat beriladi. Sanoatni yoki unda ishlatiladigan asbob- uskunani ekologik jihatdan xavfsizligi yoki sozligi ulardan chiqadigan chiqindilar miqdori va ularning toksiklik xususiyatiari bilan belgilanadi. Agar yangi texnologik jarayon oldingisiga nisbatan kam roq chiqindi chiqarsa, u ekologik xavfsizroq hisoblanadi. Ekologiya ekspertizasida tabiiy muhitga shikast yetkazish orqali xalq xo‘jaligiga yetqaziladigan zararlar ham hisoblanadi. Zararlarni quyidagi uch turga boMish mumkin: a) boMgan zararlar; b) boMadigan zararlar; d) oldi olingan zararlarga ajratiladi. BoMishi mumkin zararlar tegishli choralar ko‘rilmagandagi zararlardir. Choralar ko‘rilgandan so‘ng ham xalq xo‘jaligiga yetkazilgan zararlar boMadigan z a ra r hisoblanadi. BoMishi mumkin boMgan zarardan yana boMadiganini ayirsa oldi olingan zarar miqdori kelib chiqadi. Zararlarni hisoblashda muhitning iflo sla n ish d a r a j a s i , m u h it n in g iflo s la n is h in in g in so n salomatligiga, xalq xo‘jaligiga yetkazadigan zarari, jumladan, qishloq xo'jaligi, chorvachilik va sanoat korxonalari ko‘radigan zarar, havo tarkibining o ‘zgarishi, kislotali yomgMrlar t a ’sirida in s h o o tla r n in g , tarixiy o b id a va h a y k a lla r n in g buzilishi tezlashishidan keladigan zararlar inobatga olinadi. Zararlarning birlamchi va ikkilamchi xillari bor. Birlamchisi ishlab chiqarish jarayonlari bilan bogMiq, ikkilamchisi chiqarilgan mahsulotni ishlatish, ishdan chiqqanlarini yo‘qotish bilan bogMiq. Tabiiy muhitga keltiriladigan zarar iqtisodiy va ekologik boMishi ham mum kin. M asalan, m u hitn ing ifloslanishi natijasida b iror xo‘jalikning dehqonchiligi va chorvachiligiga keltirilgan zarar iqtisodiy zarar boMib, uning o ‘mini pul bilan qoplasa boMadi. Ekologik zarar esa biror shaxs yoki aniq tashkilotga tegishli boMmay, u tab iiy m u h itg a z a r a r y e tk a z is h orqali in so n salomatligiga va faoliyatiga salbiy t a ’sir ko'rsatadi. Ekologik zararni o'z navbatida ikkiga boMish m umkin. Birinchisida keltirilgan zararlarni yo‘qotish uchun qayta tiklash, ta ’mirlash ishlari o ‘tkazilishi mumkin, ikkinchi xil ekologik zararlarni esa tiklab boMmaydi. Bunga asosan qazilma boyliklami ishlatishda isrofgarchilikka yoM q o 'y ish va ularni butunlay y o ‘q o tib yuborish kiradi. Bunday ishlardan keladigan zararni hisoblab boMmaydi. Xulosa sifatida umumlashtirib, tabiiy muhitga keltiriladigan zararlarning quyidagi guruhlarini ko'rsatish mumkin: • Havoning tabiiy muhitga va inson salomatligiga zarar keltiruvchi moddalar bilan ifloslantirish. • Xo'jasizlik bilan suvni isrof etish va suv havzalarini ifloslantirish. • Yerlarni sa n o at, qurilish, m aishiy chiqindilar bilan ifloslantirib, ularni qayta tiklash (rekultivatsiya) choralarini ko'rmaslik. • 0 ‘nnon, to‘qay va cho‘l o'simliklari y o‘qolib ketishiga sababchi boMadigan ishlar. • Ovchilik qoidalarini buzish va jonivorlar yashaydigan muhitni ifloslantirish. • D e h q o n c h i li k d a z a h a r li k im y oviy m o d d a l a r d a n foydalanish tartiblarini buzish. • Qayta tiklanmaydigan qazilma konlardan x o ‘jasizlarcha bir tom onlam a foydalanib, kon va kon sanoati korxonalari atrofini zararli chiqindilar bilan shikastlab, q ayta tik l a s h ’ choralarini k o ‘rmaslik. 0 ‘z ish faoliyati yoki layoqati tufayli tabiatga zarar keltirgan shaxslar tashkiliy, iqtisodiy va h a tto jinoiy jav o b g a rlik k a tortiladilar. Tekshiruv savollari 1. 0 ‘zbekiston Respublikasi hududida tabiat muhofazasini tashkil etish qanday amalga oshiriladi? 2. Tabiatni muhofaza qilishda 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qanday vakolatlarga ega? 3. 0 ‘zbekiston Respublikasi tabiatni muhofaza qilish Davlat q o ‘mitasining vazifalari nimalardan iborat? 4. Davlat hokimiyati va boshqaruv mahalliy idoralarining tabiatni muhofaza qilish b o ‘yicha qanday vakolatlari mavjud? 5. Ekologiya standartlari nima? 6 . Z a r a r l i m o d d a l a r n i n g R u x s a t etilg a n c h e g a r a v iy me’yorlari (RECHM) deganda nimani tushunasiz? 7. H a v o d a g i zararli m o d d a la rn in g R E C H M tu rla rig a misollar keltiring? Каталог: images images -> valkurs.pdf [AQSh dollari] images -> The municipal franchise. Ashburton labour market images -> Cho‘lpon nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi images -> A. A. Qaxxorov images -> O‘zbekistOn Respublikasi Oliy va O‘Rta maxsus ta’lim vaziRligi O‘Rta maxsus, kasb-hunaR ta’limi maRkazi images -> Dorothea Klotz Immobilien Heumadenstr. 3, 74199 Untergruppenbach Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2019
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling