Pa omborlari tuzilishi va ulardan foydalnish

3. Ko‘p martalik sterjenli yashinqochirgich
18. Balandligi teng bo‘lgan ko‘p martalik sterjenli yashinqochirgichning himoya zonasi juftlab olingan yonma-yon turgan sterjenli yashinqochirgichlarning himoya zonalari deb aniqlanadi (10-rasm).
.
Balandligi ishonchliligi 99,5% bo‘lgan yakka yoki bir guruh inshootlar himoyalanganligining asosiy sharti – barcha juftlab olingan sterjenli yashinqochirgichlar uchun >0 tengsizlikni bajarilishi ( mazkur Yo‘riqnomadagi formulalar (2) va (3) bo‘yicha aniqlanadi).
4. YAkka trosli yashinqochirgich
19. YAkka trosli yashinqochirgichning himoya zonasi 11-rasmda ko‘rsatilgan, bunda h – osilgan trosni eng past nuqtasining balandligi. Tayanch balandligi ma’lum bo‘lganda trosni egilish strelkasini hisobga olgan holda, ko‘ndalang kesimi 35-50 mm² bo‘lgan po‘lat trosning balandligi tayanchlar orasidagi uzunligi L<120 m bo‘lsa m bo‘yicha, L=120 -150 m bo‘lsa m bo‘yicha aniqlanadi.

YAkka trosli yashinqochirgich himoya zonasining o‘lchamlari quyidagicha:

,
,
. (5)

5. Ikki trosli yashinqochirgich

20. Ikki trosli yashinqochirgichning himoya zonasi 12-rasmda ko‘rsatilgan. Mazkur Yo‘riqnomadagi formulalar (5) bo‘yicha r₀, h₀, r_x o‘lchamlar aniqlanadi. Qolgan gabaritlar quyidagi formulalar bo‘yicha aniqlanadi:
pri , , , (6)
pri (7)

bo‘lganda himoya zonasi mavjud.

6. YAshinqochirgichlarning konstruktiv bajarilishi

Tayanchlar, yashin qabul qilgichlar va tokqochirgichlar

21. YAshinqochirgichlarning tayanchlarini po‘latning ixtiyoriy markasi, temir-beton va yogochdan (13-rasm) bajarish zarur. Trubasimon metall tayanchlarni nokonditsion metall quvurlardan tayyorlashga yo‘l qo‘yiladi. Metall tayanchlar korroziyadan himoyalangan bo‘lishi kerak.. Birikmalarning kontakt yuzalarini bo‘yashga yo‘l qo‘yilmaydi, chirishdan yog‘och tayanchlar va ulama qismlarni antiseptik bilan to‘yintirish bilan chirishdan saqlash kerak.
22. Sterjenli yashinqochirgichlarning tayanchlari erkin turgan konstruksiya sifatida, trosli yashinqochirgichlar esa tros tarangligi va shamoldan yuklanishni hisobga olgan holda, mexanik mustahkamllikka hisoblanadi, bu ikki holatda yashin tokining dinamik ta’siri hisobga olinmaydi.
23. Tayanchning (1) yuqori uchiga, undan kamida 1,5 m baland turadigan qilib, yashin qabul qilgich (2) mahkamlanadi (13-rasm). YAshin qabul qilgich zaminlagichli (4) tokqochirgichga (3) ulanadi va qoziq (5) bilan ustunga mahkamlanadi. Katta imoratlar uchun murakkab tayanchlar qo‘llaniladi.
Xizmat muddatini oshirish uchun yog‘och tayanchlar rels yoki temir-beton taglik bilan qo‘yiladi.
YOg‘och tayanchlarni o‘lchamlari

YAshinqochirgichni balandligi, m	9	11	13	14	16	18	20	22
Tayanchni tarkibiy yog‘och qism-larini balandligi, m:
yuqori qismi a	6	7	8	9	10	11	12	13
pastgi qismi b	5,5	6,5	7,5	8,5	9,5	10,5	11,5	12,5

24. YAshin qabul qilgichuchun tayanch sifatida daraxtdan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi.
25. Sterjenli yashinqochirgichni po‘lat yashin qabul qilgichning ko‘ndalang kesimi yuzasi kamida 100 mm²bo‘lishi kerak (14-rasm). YAshin qabul qilgichning uzunligi kamida 200 mm bo‘lishi kerak. YAshin qabul qilgichni korrozidan himoyalash uchun rux koplash, oqartirish yoki bo‘yash zarur.




26. Trosli yashinqochirgichlarning yashin qabul qilgichlari ko‘ndalang kesimi kamida 35 mm² po‘lat ko‘p tolali rux koplangan trosdan tayyorlanishi zarur.
27. YAshin qabul qilgichlarni tokqochirigichga payvandlab biriktirish, payvandlashning iloji bo‘lmasa, o‘tishli elektr qarshiligi 0,05 Om bo‘lgan boltli birikmalar bilan mahkamlash kerak.

Tunuka (po‘lat) tomga tokqochirgichlarni biriktirishni qisqichlar bilan bajarish mumkin (15-rasm). Birikmalarda kontakt yuzaning maydonitokqochirgichlarko‘ndalang kesimi yuzasidan kamida ikki barobar katta bo‘lishi kerak.
28. Tokqochirgich, to‘tashtirgich va zaminlagich shaklli po‘latdan tayyorlanishi va elementlarining o‘lchamlari quyida ko‘rsatilganlaridan kam bo‘lmasligi kerak.

Turi	Tokqochirgichjoylashgan joy
	Bino tashqarisidan havoda	erda
CHiviq tokqochirgichlar va to‘tashtirgich diametri, mm	6	-
Doiraviy vertikal elektrodlar diametri, mm	-	10
Doiraviy gorizontal elektrodlar diametri, mm^1	-	10
To‘g‘riburchakli ( kvadrat i yassipo‘latdan): ko‘ndalang kesimi maydoni, mm^2 qalinligi, mm	48 4	160 4
Burchakli po‘latdan: ko‘ndalang kesimi yuzasi, mm^2 tokchasini qalinligi, mm	- -	160 4
Po‘lat quvurlar devoriningqalinligi, mm	-	3,5

1

1

1

2

1

2

1