Pandemiya- atro-muhit manfaati uchunmi

PANDEMIYA- ATRO-MUHIT MANFAATI UCHUNMI

Anotatsiya: Butun dunyoni havotirga solgan, bugungi kunda sodir bo’layotgan, yaqin kelajakda esa tarixga muxrlanadigan koronavirus pandemiyasini insoniyat tarixidagi ayanchli voqealardan biri deb aytsak mubolag’a bo’lmaydi. COVID-19 virusi insonlar hayotini havf ostida qoldiribgina qolmay, ko’plab insonlarni hayotdan bevaqt olib ketmoqda. Butun dunyo mamlakatlari virusdan himoyalanish maqsadida o’z hududlarida karantin rejimini joriy etganlar va bu qoidalarning ko’pchiligi iqtisodiy sohalarga salbiy ta’sir ko’rsatdi. Pandemiyaning zarari, undan qoladigan salbiy oqibatlani qator sanab o’tishimiz mumkin. Biroq COVID-19 tufayli joriy etilgan karantinning atmosfera va ekologiyaga ijobiy ta’siri mavjuddir. Karantin sababli transport qatnovlarining keskin kamayishi, ko’plab sanoat korxonalarining ishlamayotgani, energiya sarfining kamayishi va boshqa omillar ta’sirida havo tarkibining keskin o’zgarishi kuzatildi. Havo tarkibidagi CO2 va zaharli gazlardan biri bo’lgan NO2 konsentratsiyalarining kamayishi pandemiyaning atrof-muhit uchun manfaatli ta’siridir.

Bugungi kunda dunyoning qaysi davlatiga nazar tashlamang koronavirusning alomatlari ko’zga tashlanadi. Uning qator salbiy oqibatlarini sanab o’tish mumkin. Ayniqsa iqtisodiyotga keltirayotgan zarari inqiroziy vaziyatlarni yuzaga keltirishi mumkin. Lekin shu bilan birga uning ijobiy tomonlari ham mavjud.

Ekspertlarning xulosalariga ko’ra odamlar salomatligiga ta’sir etuvchi omillar ichida atrof-muhitning ta’siri 20-25%ni tashkil etar ekan. Suv inshoatlarining ifloslanishi, havo tarkibining o’zgarishi, tuproq tarkibining zararlanishi oziq- ovqat mahsulotlarining sifatiga salbiy ta’sir ko’rsatadi. Tabiiy resurslardan foydalanish darajasi doimiy ravishda ortib bormoqda, shuningdek atrof-muhitga salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Ammo koronavirus davrida iqtisodiy faollikning keskin pasayishi, energiya sarfining kamayishi, transport harakatlarining kamayishi kuzatildi. Majburiy izolyatsiya ayniqsa ifloslanish darajasi yuqori bo'lgan yirik sanoat shaharlarida havo sifatining yaxshilanishiga olib keldi. Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, 10 kishidan 9tasi havo tarkibida ifloslantiruvchi moddalarning ko'pligi sababli qiynaladi. Bu ko’plab odamlarning o'limiga olib keladi. . Karantin barchani atrof-muhitga bo'lgan bosimni pasaytirishga majbur qildi va bu havo sifatining yaxshilanishiga olib keldi. Malumotlarga ko’ra Nyu-Yorkdagi transportdan foydalanish darajasi 2020 yil mart oyida 2019 yildagi ma'lumotlarga nisbatan 35%ga kamaygan. Shu davr ichida shaharda CO2 chiqindilarining 50%ga kamayishi qayd etildi. Shuningdek, so'nggi ikki hafta ichida Nyu-Yorkda velosipedni ijaraga berish tizimidan foydalanuvchilar soni ko'paydi. Bu omillar nafaqat havo sifatini yaxshilashga, balki CO2 chiqindilarining kamayishiga ham olib keladi.

Bundan tashqari Xitoyda birinchi bor havo tozalanishi kuzatildi. Yerning suniy yo’ldoshlari birinchi marotaba Xitoy osmonida Azot dioksidi (NO2) konsentratsiyasining sezilarli darajada kamayishini qayd etishdi. Xitoyda ikki oy davomida atmosferada aniqlangan qattiq zarrachalar miqdori pasayishi 5 yoshgacha bo‘lgan qariyb 4 ming bolaning va 70 yoshdan oshgan 73 ming keksaning hayotini saqlab qoldi. Bu COVID-19 oqibatidagi o‘lim ko‘rsatkichlaridan ancha ko‘p.
Yo‘ldosh orqali olingan ma’lumotlar Italiya shimoliy qismi uzra iflos havoning kamayganligini ko‘rsatmoqda. Avtomobil, yuk mashinalari va elektrostansiyalar ajratadigan azot dioksidi darajasi ham kamaygan. 29 aprel va 1 mayda kuchga kirgan vaqtincha o'zgarishlar orasida kompaniyalar endi o'simliklar atrofida ba'zi er usti va er osti suvlari namunalarini olishlari yoki suyaklardan toksik ifloslanishni o'lchashlari shart emas. Shuningdek, ular oltingugurt va uchuvchan organik birikmalar chiqindilarini chiqaradigan pudratchilar tomonidan ba'zi monitoringni to'xtatib qo'yishi mumkin.