Pazarlama Araştırmaları ( A. Ercan gegez)

TESADÜFİ ÖRNEKLEME HATASI

• TESADÜFİ ÖRNEKLEME HATASI
• Seçilen örneğin anakütleyi tam olarak temsil edemediği durumlarda ortaya çıkar.
• Bütün anakütlenin örneklenememesi nedeniyle örnekleme sürecine ilişkin kısıtlamalardan kaynaklanır.
• Örnekleme hatası, araştırmacı tarafından anakütleden örnek seçerken yapılmış bir hatayı göstermez.
• Örnekleme hatası, örneklemenin doğasından kaynaklanan bir hatadır.
• Tesadüfi örnekleme hatası defalarca seçilecek değişik örnek kütleler arasındaki farklılığı temsil eder.
• Farklılık arttıkça örnekleme hatası da artar.
• Her örneklemede mutlaka tesadüfi örnekleme hatası ortaya çıkar.
• Örnekleme hatası pozitif veya negatif olabilir.
• Örnek hacmi arttırılarak minimize edilebilir. Bu da örnekleme dışı hataları arttırır.

Örnek;

• Örnek;
• Ahmet ocak ayında 3, Mehmet 1, Murat 2, Sinan 5 projeksiyon makinesi satmış olsun.
• Anakütle ortalaması: (3+1+2+5) = 11/4= 2.75’tir.
• Anakütleyi oluşturan dört kişilik satış elemanı grubundan ikişer kişilik örnek alalım
• 4 kişilik bir anakütleden farklı ikişer kişilik örnek sayısı 6’dır.
• X (örnek ortalaması)
• Ahmet, Mehmet : 3,1 2
• Ahmet , Murat : 3,2 2.5
• Ahmet, Sinan : 3,5 4
• Mehmet, Murat : 1,2 1.5
• Mehmet, Sinan : 1,5 3
• Murat, Sinan :2,5 3.5
• Örnek ortalaması 2.75
• Belirli bir anakütleden alınabilecek tüm örneklerin ortalamasının ortalaması, anakütle ortalamasına eşittir.

Tesadüfen veya şansa bağlı dalgalanmalar sonucunda ortaya çıkan örnekleme hatası, güven aralığının hesaplanmasıyla tahmin edilebilir.

• Tesadüfen veya şansa bağlı dalgalanmalar sonucunda ortaya çıkan örnekleme hatası, güven aralığının hesaplanmasıyla tahmin edilebilir.
• Bu bağlamda örnekleme hatası 2 faktöre göre değişir:
• Güven düzeyi
• Örnek hacmi
• Güven düzeyi, araştırmacı tarafından belirlenir ve istatistiksel bulguların güven derecesini gösterir.
• Örneğin, 100 kişilik bir örnek gruptan 46 kişi X malını kullandığını ifade etmişse, ne kadar “kesinlikle” anakütlenin %46’sının X malını kullandığını ifade edebiliriz. Bu ifade çok iddialıdır!
• Araştırmacı, X malını satın alanların , anakütle içinde %0 ile %100 arasında olduğunu söyleyebilir. Bu ifade doğru olmakla beraber “kesinlikten” uzaktır.
• Bu tür ifadeler “aralık tahmini” olarak adlandırılır.
• Daha kesin olabilmek için araştırmacı X malını satın alanların yüzdesinin anakütlenin %42’si ile %50’si arasında yer aldığını ifade edebilir.
• Güven düzeyi, anakütle tahminlerimizin gerçekte ne kadar doğru olduğunun ifadesidir.
• Güven düzeyi, %0 ile %100 arasında değişir.
• Pek çok araştırma için %95 güven düzeyi kabul edilebilir düzeydir.

Örnek hacminin arttırılması, örnekleme hatasını azaltırken, araştırma maliyetlerini arttırır.

• Örnek hacminin arttırılması, örnekleme hatasını azaltırken, araştırma maliyetlerini arttırır.
• Tesadüfi hata, tesadüfi seçimden ileri geldiği için örneklemenin kaçınılmaz sonucudur.
• Tesadüfi hata bertaraf edilemez!
• Tesadüfi hatanın derecesi hesaplanabilir.
• Tesadüfi hata, ancak anakütlenin tamamına gidildiğinde ortadan kalkar.
• Tesadüfi hata örneklemenin ayrılmaz bir parçasıdır.

ÖRNEKLEME DIŞI HATALAR (SİSTEMATİK HATALAR)

• ÖRNEKLEME DIŞI HATALAR (SİSTEMATİK HATALAR)
• Örnekleme hataları dışında kalan problem tanımı, ölçekler, veri hazırlama, analiz gibi araştırmalarda yapılan ve araştırma tasarımında yanlışlıklardan kaynaklanan çok çeşitli şekillerde ortaya çıkabilecek tüm hataları kapsar. Dolayısıyla tüm ana kütleye gidilse bile bu hatalarla karşılaşılabilir.
• Araştırmacı tarafından kontrol edilebilir hatalardır.
• 2 başlıkta incelenir:
• Cevaplamama hatası
• Cevaplama hatası
• Cevaplamama Hatası :
• Cevaplayıcının cevaplamaması durumunda ortaya çıkar.
• Cevaplamayanların tesadüfi olarak dağılmış olması durumunda anket sonuçlarını fazla etkilemez.
• Problem, cevaplayanlarla cevaplamayanlar arasında fark olduğunda ortaya çıkar.

Cevaplamama hatası özellikle postayla anket yönteminde önemli bir problem oluşturur.

• Cevaplamama hatası özellikle postayla anket yönteminde önemli bir problem oluşturur.
• Postayla gönderilen anketlerin %80’i, yüz yüze yapılan anketlerin yaklaşık %10’undan cevap alınamaz.
• Araştırmacı soru bazında cevaplayanlarla cevaplamayanlar arsında farklılık olup olmadığını incelemek zorundadır.
• Cevaplama oranını arttırmak için neler yapılabilir?
• Bazı durumlarda cevaplamama hatası çok belirgin olabilir.
• Örnek; otel ve restoranlarda yapılan anketler!
• Sorular, duygusal olarak abartılı bir biçimde olumsuz bir şekilde cevaplandırılıyorsa bu duruma “seçim sapması” adı verilir.
• Örnek: Memnuniyet anketlerini genel memnuniyetsizler cevaplar.
• Cevaplamama hatası 3 boyutta ortaya çıkar:
• 1. Cevaplayıcının araştırmaya katılmayı reddetmesi
• 2. Cevaplayıcının araştırmanın ortasında cevap vermeyi bırakması
• 3. Cevaplayıcının belirli bir soruyu cevaplamaması.

Cevaplamama hatasını kontrol etmenin çeşitli yolları vardır.

• Cevaplamama hatasını kontrol etmenin çeşitli yolları vardır.
• Son yıllarda kadınların daha çok iş gücüne katılması sonu cevaplamama oranı giderek artmaktadır.
• İnsanları cevaplamamaya iten nedenler;
• Hastalık,
• Dil problemi,
• Cevapların bilinmemesi,
• Cezalandırılma korkusu,
• Zaman darlığı,
• İsteksizlik,
• Taşınma,
• Tatil,
• İş seyahati,
• Cevaplamama hatası örnek kütlenin küçülmesine veya kompozisyonunun farklılaşmasına yol açar.