Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi

O’zbekiston Respublikasi Oliy va O’rta maxsus Ta’lim Vazirligi Denov tadbirkorlik va pedagogika Instituti Raqamli Iqtisodiyot va Moliya Kafedrasi Informatika o’qitish metodikasi 3- Bosqich 302- Guruh Talabasi Boltayev Hasanning Umumiy pedagogika fanidan Mustaqil ishi Mavzu: Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi

Pedagogik qobiliyatning turlari va ularning tavsifi

1.Kommunikativ.

2.Kreativ

3.Tashkilotchilik.

4.Persivtiv.

5.Konsturiktiv.

6.Reflisiv

 

Ko’nikmalarni egallash tezligi

Erishilgan yutuqlar sifati

 

Qobiliyat ko’rsatkichlari

 

Qobiliyatlar

 

Insonning ma’lum faoliyat talablariga javob beruvchi va uning muvaffaqiyatli bajarilishining sharti hisoblanuvchi individual-psixologik xususiyatlardir

 

UMUMIY:

aqliy faollik; tanqidiylik; tizimiylik;

tahlil qilish;

reaktsiya tezligi; sintezlash;

diqqatni jamlash; e’tiborlilik;

 

Qobiliyatlarni rivojlantirishning eng yuqori darajasi – TALANT

 

MAXSUS:

tashkilotchilik;

injener-texnik; loyihalashtirish; matematik;

ijodiy;

badiiy;

musiqaviy.

 

Barcha mutaxassisliklarda bo’lgani kabi o’qituvchilik kasbida ham pedagogik qobiliyat – uning shaxsiy iste’dod xususiyatlarini belgilab, kasbiy faoliyat turini muvaffaqiyatli amalga oshirishda sub’ektiv shart - sharoitlar yaratadi.

O’qituvchining kommunikativ malakasi. 

Kоmmunikаtiv qоbiliyat – bu pеdаgоgik o’zаrо hаrаkаt sоhаsidа mахsus ko’rinishgа egа bo’lgаn mulоqоtgа qоbiliyatlilikdir.

Psiхоlоgik аdаbiyotlаrdа kоmmunikаtiv qоbiliyatlаrning bir qаnchа turlаri аjrаtib ko’rsаtilаdi:

• insоnning insоnni tushunа оlishi

(insоnni shахs sifаtidа, uning аlоhidа jihаtlаrini, mоtiv vа ehtiyojlаrini bаhоlаsh, tаshqi хulq-аtvоrini ichki оlаmi bilаn bоg’liqlikdа ko’rib chiqish, yuz, qo’l, gаvdа hаrаkаtlаrini “o’qish” ko’nikmаsi)

2) insоnni o’z-o’zini аnglаy оlishi

(o’z bilimi, qоbiliyati, o’z хаrаktеri vа bоshqа qirrаlаrini bаhоlаsh, insоn bоshqаlаr tоmоnidаn qаy tаrzdа qаbul qilinishi vа аtrоfdаgilаr ko’zi bilаn bаhоlаsh);

3) mulоqоt vаziyatini to’g’ri bаhоlаy оlish ko’nikmаsi (mаvjud hоlаtni kuzаtish, uning nаmоyon bo’lish bеlgilаri hаqidа ko’prоq ахbоrоtlаrni аjаrаtа оlish, ulаrgа e’tibоrni qаrаtish, yuzаgа kеlаyotgаn vаziyatning ijtimоiy vа psiхоlоgik mоhiyatini to’g’ri idrоk etish vа bаhоlаsh).

Kreativ ijodkorlikda o’qituvchi ijtimoiy ahamiyatga ega bo’lgan yangi nazariyalarni yaratadi, o’z firklari va takliflari bilan chiqadi, mohir va tajribali, layoqatli o’qituvchilargina bunga erishishi mumkin. Tabiiy anatomik-fiziologik layoqat nishonalari qobiliyatlarning fiziologik asosini tashkil etadi. Keyinchalik qobiliyatga aylanadigan layoqat nishonalarining majmui insonning iste’dodi deyiladi. Insondagi bilish va layoqat nishonalari jarayonlarining yig’indisi, iste’dodining yuksak cho’qqisi – uning intellektini belgilaydi. “Intellekt – bu aqlan ish ko’rish, ratsional fikrlash va hayotiy muammolarni mohirona hal qilishning global qobiliyati” (Veksler), ya’ni intellekt insonning atrof muhitga to’liq moslasha olish qobiliyati deb qaraladi.

O’qituvchining tashkilotchilik, avtoritar va kommunikativ qobiliyatlari. Tashkilotchilik qobiliyati – bu birinchidan, o’quvchilar jamoasini uyushtira bilish, bunday jamoani jipslashtira olish va ikkinchidan, o’zining shaxsiy ishini to’g’ri tashkil qila olish qobiliyatidir.

Perseptiv qobiliyatlar – bu o’quvchining, tarbiyalanuvchining ichki dunyosiga kira bilish, psixologik kuzatuvchanlik, o’quvchi shaxsining vaqtinchalik psixik holatlari bilan bog’liq nozik tomonlarini tushuna bilishdan iborat qobiliyatlardir. Qobiliyatli o’qituvchi bolalarning har qanday mayda-chuyda xatti-harakatlarida, erkin ifodalanadigan ayrim holatlarida hamda ularning ichki dunyosida yuzaga keladigan o’zgarishlarni sezdirmasdan ilib oladi..

E’TIBORINGGIZ UCHUN RAXMAT