Pedagogika fan sifatida

Mashg`ulotning borishi

Pedagogik texnika o’qituvchiga o’quv va o’qishdan tashqari faoliyatda ham zarur bo’lgan umumiy pedagogik malakalar majmuidan tashkil topadi.

Pedagogiktexnikaningmuhimjihatlari – buavvaloo’qituvchiningmahoratinibelgilovchikasbiyko’nikmalarihisoblanadi, ya’niuningsavodlivaifodaliso’zlayolishi, o’zfikr-mulohazasinivabiliminitushunarlitildata’sirchanbayonqilishi, his-tuyg’usinijilovlayolishi, o’ziningshaxsiyxususiyatlarigaxosmimikvapantomimikqobiliyatlargaegabo’lishi, aniqimo-ishora, ma’noliqarash, rag’batlantiruvchiyokiistehzolitabassum, so’zningcheksizqudratiorqalio’quvchilarongigavatafakkurigata’siro’tkazishi, hozirjavoblik, psixologikbilimlargaegabo’lishikabilardir.

O’qituvchiningpedagogiktexnikasiqandayko’nikmavamalakalardaniboratekanligi, pedagogiktexnikavositasidao’qituvchita’limmuassasalaridata’lim-tarbiyaviyfaoliyatnizamonaviytalablarasosidaqandaytashkilqilishi, o’quvchilargatarbiyaviyta’sirko’rsatishidaqandayahamiyatgaegaekanligikabimuammolarhozirgikungachadunyoolimlariningdiqqatinio’zigajalbetibkelmoqda. Pedagogik texnikaning birinchi guruh komponentlari o’z xulqini, yurish turishini boshqarish malakalari bilan bog’liq.

• 
  O’z gavdasini boshqara olish (mimika, pontomimika);
  
• 
  Hissiyoti va kayfiyatini boshqarish (ortiqcha ruhiy charchashlarni yo’qota olishi, ijodiy hissiyotlarni vujudga keltira olishi);
  
• 
  ijtimoiy perseptiv qobiliyatlar (diqqat «yuzidan uqib olish», kuzatuvchanlik, xayol);
  
• 
  nutq texnikasi (nafas, ovozni moslashishi, talaffuz tarzi, nutq sur’ati).
  

Pedagogik texnikaning ikkinchi guruh komponentlari shaxsga va jamoaga ta’sir ko’rsatish malakalari bilan bog’liq bo’lib, ta’lim - tarbiya jarayonining texnologik tomonini yoritadi:

• 
  didaktik, tashkilotchilik, konstruktiv, kommunikativ, qobiliyatlar;
  
• 
  talab qo’yish, jamoaviy ijodiy ishlarni tashkil etish,
  
• 
  pedagogik muloqotni boshqarish va boshqalar.
  

O’qituvchining o’quvchilar bilan muomalasi jarayoni. Pedagogning ijodiy hissiyotlari asosida o’zaro hamkorlikni tashkil eta olish qobiliyatining samarasi haqida tushuncha hosil qilish.

O’qituvchiningtashqiko’rinishipedagogiktexnikasininamoyonetuvchimuhimxususiyatlaridanbiridir. Harqandayinsonningtashqiko’rinishiatrofdagilargaestetikma’novazavqkasbetib, doimiye’tibordabo’lishiniunutmaslikkerak. O’qituvchiningtashqiko’rinishiniasosannamoyishetuvchimuhimhususiyatlariuningchehrasidagimehribonlik, jiddiylik, yurishidabosiqlik, tabiiylikdir. O’qituvchisinfgakirishibilanso’zsizo’quvchilare’tiboridabo’ladi, ularbilanmuloqotgakirishadi.

Sinfsahnasidabajarilayotganuningxohijobiy, xohsalbiyhatti-harakatlario’quvchilargata’siro’tkazaboshlaydi. Ayniqsa, yosho’qituvchilarilkbordarsgakirishlaridanoldinhis-hayajonini, qo’rquviniyengishlari, o’zlarinierkintutishlari, birinchidarspaytidasodirbo’lishimumkinbo’lganharqandaymuvaffaqiyatsizlikdano’zlariniyo’qotmasliklarilozim.

O’qituvchiningtashqiko’rinishida, pedagogiktexnikasitizimidagimimik, pantomimikholatlarmuhimahamiyatgaega. O’qituvchininghatti- harakatinibevositanamoyishetuvchimimikvapantomimikifodasi, o’qituvchiningimo-ishorasida, ma’noliqarashlarida, rag’batlantiruvchiyokiistehzolitabassumidanamoyonbo’ladivaularo’qituvchi-tarbiyachiningpedagogikta’sirko’rsatishida, mashg’ulotlarnisamaralivamazmunlio’tishidapuxtazamintayyorlabberadi.

Pontomimika – bu gavda, qo’l va oyoq harakatidir. O’qituvchining gavdasi, qul va oyoqlari harakati ham joyida bo’lishi kerak. Pontomimika asosiy fikrni ajratib ko’rsatishga imkon beradi. YAqqol qiyofalarni gavdalantiradi. O’qituvchi darsda o’quvchilar oldida to’g’ri turish holatini mashq qilish kerak (oyoqlar oralig’i 12-15 sm, o’ng oyoq biroz oldinda), barcha harakatlar o’zini oddiyligi va nafisligi bilan o’quvchilar e’tiborini tortishi zarur. Gavda tutish estetikasi: oldinga-orqaga tebranish, og’irlikni bir oyoqdan ikkinchi oyoqqa o’tkazib turish, stul suyanchig’iga tayanib turish, boshni qashlash, qo’lda biror buyumni aylantirib turish, burunni artish, quloq qashlash kabi zararli odatlarga yo’l qo’ymaydi. O’qituvchi gavdasining harakati chegarali va bosiq bo’lishi, ortiqcha silkinish va keskin harakatlardan holi bo’lishi zarur.

Mimika - o’z fikri, kayfiyati, sezgisini yuz muskullari harakati orqali aks ettirish san’ati. O’qituvchining yuz ifodasi va qarashi ba’zan o’quvchilarga so’zdan ham qattiqroq ta’sir ko’rsatadi. Jest va mimika axborotning hissiy ahamiyatini oshiradi, uni puxtaroq o’zlashtirilishini ta’minlaydi. O’quvchilar o’qituvchi kayfiyati va munosabatini uning yuzidan «uqib» turadilar. SHuning uchun ham o’qituvchining yuzi, uning sezgilarini ifodalash bilan birga, ularni yashirib turishi ham muhimdir.