Pedagogika hàm psixologiya 2-v kuris talabasi Xojaniyazova Marjanguldiñ

Àjiniyaz atindaģi Nòkis màmleketlik pedagogikaliq instituti

Pedagogika hàm psixologiya 2-v kuris talabasi Xojaniyazova Marjanguldiñ
Social psixologiya pàninen

Õzbetinshe jimisi

Tema: Kammunikaciyanin' ozine tan tarepleri.

Joba;
1. Kammunikaciya haqqinda tùsinik
2.Kammunikaciya ozi ne?
3. Kammunikaciya qanday baylanis turi esaplanadi?
Kommunikatsiya - óz-ara hamfikrlikke baslawshı, óz-ara informaciya almasiwi procesi.
Kommunikatsiya -tiri hám ólik tábiyaat daǵı sistemalar ortasında informaciya almasınıwın ańlatadı
Sóylew iskerligi - adam tárepinen social -tariyxıy tájiriybeni ózlestiriw hám áwladlarǵa beriw yamasa kommunikatsiya ornatıw, óz háreketlerin joybarlaw maqsetinde tilden paydalanıw procesi bolıp tabıladı.
Daw - baylanıs qatnasıwshılarınıń hár biri zárúrli bolǵan mashqalanı sheshiw waqtında olar ortasında payda bolǵan qarama-qarsılıq hám gúrestiń keskin kúsheyip ketiw procesi bolıp tabıladı
Baylanıs insannıń social, sanalı janzat retindegi, ań tasıwshı retindegi mútajligi bolıp tabıladı. Túrli joqarı haywanlar hám adam turmıs ádetleriniń eki tárep: tábiyaat menen baylanıslar hám tiri jonzotlar menen baylanıslarǵa ajırasıwın gúzetemiz. Birinshi tur baylanıslar adam aktivliginiń arnawlı túri retindegi iskerlik dep atalǵan. Ekinshi tur baylanıslar bir-birleri menen óz-ara tásirlashuvchi tárepler informaciya almasinuvchi tiri jonzotlar ekenligi menen belgilenedi. Tur ishindegi hám túrleraro bunday baylanıslar túri baylanıs dep ataladı.
“Baylanıs” túsinigin “kommunikatsiya” túsiniginen parıqlaw kerek.
Kommunikatsiya janlı hám jansız tábiyaat daǵı sistemalar ortasında informaciya almasınıwın
ańlatadı. Haywanlar ortasındaǵı signallar almasinuvi, terekler degi násillik belgilerdiń
uzatılıwı, insannıń hár túrli texnikalıq qurallar menen baylanısqa kirisiwi - bulardıń
barlıǵı kommunikatsiya esaplanadı.
Baylanıs hám ǵalabalıq kommunikatsiyalar ortasındaǵı tiykarǵı ayırmashılıqlar
Bul erda keltirilgen pikirler sizge baylanıs hám ǵalabalıq baylanıs ortasındaǵı parq haqqında tolıq maǵlıwmat beredi:
Baylanıs bir kisiden basqasına hám keyin basıp maǵlıwmat, ideya, fakt yamasa xabardı almaslaw procesin názerde tutadı. Basqa tárepden, ǵalabalıq kommunikatsiya derekten uzaq bolǵan maqsetli auditoriya ortasında xabardıń keń tarqalıwina járdem beretuǵın processni názerde tutadı.
Baylanıs - bul óz-ara process, sebebi ol xabardı jiberiwshinen qabıl etiwshine uzatıwdı hám qabıl etiwshinen jiberiwshige teris baylanıstı óz ishine aladı. Sol tárzde, jiberiwshi xabardı qabıl etiwshi tárepinen tuwrı tushunilganligini túsinedi. Kerisinshe, ǵalabalıq kommunikatsiya bir tárepleme process bolıp tabıladı, sebebi tıńlawshılar xabardı jiberuvchisi menen tikkeley baylanısda bolmawi múmkin.
Baylanıs jeke bolıp tabıladı, jiberiwshi hám qabıl etiwshiniń bir-birlerin biliwi yamasa biliwi mánisinde, bul ǵalabalıq kommunikatsiya menen baylanıslı emes, sebebi tıńlawshılar xabardı jiberiwshine belgisiz bolıp, onı shaxssız etedi.
Eki yamasa odan artıq kisi ortasında baylanıs ámeldegi bolsa, olardıń baylanısı tómen hám aste boladı. Kerisinshe, ǵalabalıq kommunikatsiyalarda, xabar qáwenderlik etilgenligi sebepli, onıń tezligi menen bir qatarda onıń tezligi joqarı, yaǵnıy ol bir rette millionlap adamlarǵa etip baradı.
Baylanıs xabardı qabıl etiwshin xabarlı qılıw, oqıtıw, máslahát beriw, eskertiw, buyırtpa beriw, usınıw, xoshametlew hám ishontirish maqsetinde ámelge asıriladı. Kerisinshe, ǵalabalıq kommunikatsiya wazıypası - sıpatlama beriw, oqıtıw, ko'ngil ashıw hám ishontirish.
Baylanıs processindegi tiykarǵı elementler - jiberiwshi, qabıl etiwshi, xabar, kanal hám baylanıs. Kerisinshe, ǵalabalıq baylanısda tiykarǵı elementler Derek, Xabar, Kanal, Auditoriya hám Effekt bolıp tabıladı.
Baylanıs insaniyat evolyutsiyası menen payda boldı, biraq ǵalabalıq kommunikatsiya texnologiyanıń rawajlanıwı menen payda boldı.
Qayta baylanıs haqqında gáp ketkende, baylanıs bolsa, jiberiwshi hám qabıl etiwshi ortasında tuwrıdan-tuwrı óz-ara baylanıslılıq ámeldegi hám sol sebepli qayta baylanıs tezlik penen boladı. Keri bolıp, ǵalabalıq kommunikatsiya jaǵdayında, baylanıs qılıw ushın qandayda bir haqıyqıy adam joq ekenligi sebepli, qayta baylanıs keshiktiriladi.
Simvolik (belgili) kommunikatsiya - bul insan psixikasining baslanıwsı
esaplanadı. Usı jónelis boyınsha Gerbert Xaymen, Robert Mertonning
referent gruppa mashqalası úyrenilgen. Ol jaǵdayda shaxs rawajlanıwı strukturası hám
dinamikası, Teodor Sarbinning rol teoriyası, sotsial óz-ara sherikliktiń
mikrojarayonlari, sotsial iskerlik ortalıǵı úyrenilgen.
Shaxs bir tárepden, avtonom sistema formasında ǵárezsiz impulsiv minez-qulıq
retinde kórinetuǵın bolsa, ekinshi tárepden bolsa, baǵınıqlı sotsial sistema bolıp, átirapdaǵılar
kutgan minez-qulıqta kórinetuǵın boladı. Shaxs daǵı aktivlik baslanıwsı tekǵana shaxstı,
bálki jámiyeti de ózgertiwge ılayıq bolıp tabıladı
Sherikliktegi iskerlikte zárúriyat sebepli insan basqa kisiler menen
qosılıwı, olar menen munasábetke kirisiwi, baylanıs ornatıwı, óz-ara túsiniwge
jetiwi hám kerekli informaciyanı alıwı, soǵan uyqas juwaptı beriwi kerek. Bunda
baylanıs iskerliginiń bir tárepi, onıń informaciya aspekti - kommunikatsiya retinde
kórinetuǵın boladı. Biraq predmet soǵıw menen birge insan ózi jasaǵan predmette
ózin «translyatsiya» etedi, yaǵnıy ózin basqalarda dawam ettiredi. Payda etińan
predmet (qurılǵan jay, jazılǵan qatarlar, o'tqazilgan terek) bir tárepinen iskerlik
predmeti, ekinshi tárepden insan ózin kórsetetuǵın qural bolıp tabıladı. Sebebi bul basqa
kisiler ushın payda etińan. Sonday etip, iskerlik baylanıstiń bir bólegi, onıń
tárepi; baylanıs iskerliginiń bir bólegi hám tárepi bolıp tabıladı. Lekin baylanıs hám iskerlik
barlıq jaǵdaylarda pútin (buzılmas ) birlikti quraydı.
Verbal kommunikatsiya. Kommunikativ qásiyetlerindegi áhmiyeti. Noverbal
kommunikatsiyanıń tiykarǵı túrleri
Noverbal kommunikatsiyanıń hár bir túrin eksperimental izertlew degi
tiykarǵı jónelisler.
Baylanıstiń ınteraktiv tárepi: baylanıstiń háreketler menen almaslawı.
Sotsial psixologiyada adamlardıń bir-birine tásiri mashqalası. Sırt el sotsial
psixologiyasida óz-ara tásir aktining anatomiyası mashqalasın úyreniw. Didaktik
tásir teoriyası : “simvolik interaksionizm”da óz-ara tásir mashqalasın sheshiw.
Óz-ara tásir procesiniń komponentleri. Óz-ara tásir túrleri. Sotsial
psixologiyada kooperatsiya hám konflikt. Óz-ara tásirdiń eksperimental sxeması.
Mámilediń perseptiv tárepi: óz-ara aqıl etiw.
Sotsial psixologiyada perseptiv processlerdi analiz qılıw ózgesheligi.
Shaxslararor aqıldı sotsial-perseptiv processler sistemasındaǵı ornı. Shaxslararo
aqıldıń mámile processindegi ornı. Óz-ara aqıl hám mámile degi seriklerdi
biliw, olar ortasındaǵı óz-ara bir-birin túsiniw hasası.
Shaxslararo aqıldı eksperimental izertlewdiń tiykarǵı baǵdarları.
Idokning mexanizmleri hám effektleri. Stereotipizatsiya procesiniń mazmunı hám
áhmiyeti. Basqa adam minez-qulqı sebeplerin «tahlil qılıw» kauzal
atribusiyaning tiykarı bolıp tabıladı. Atribusiya process strukturası. Atribusiyaning tur hám
formaları.
Kommunikatsion process
Hár qanday shólkem yamasa kárxana, ásirese, informacion-kitapxana mákemelerinde basshılardan informaciyalardı nátiyjeli almaslaw talap etiledi. Jaqsı jolǵa qoyılǵan kommunikatsiya hám telekommunikatsiya jumıs tabıslı bolıwın támiyinleydi. Qaysı baslıqta nátiyjeli kommunikatsiya bolsa, ol sam arali isleytuǵın baslıq bolıp tabıladı. Jaqsı baslıq kommunikatsiya procesi mánisin túsinedi, awızsha hám jazba mámileni puqta iyeleydi. Telekommunikatsion qurallarından paydalanıp jumıs iskerligin jaqsı jolǵa qóyadı.
Kommunikatsiya hám telekommunikatsiya baylanıs processleri.
Taǵı sol zattı atap ótiw kerek, kommunikatsiya sinxron yamasa asinxron bolıwı múmkin. Sinxron kommunikatsiyada qabıl etiwshi xabarlardı tuwrıdan-tuwrı, jiberilgen waqıttıń ózinde qabıl etip aladı.
Ápiwayı sóylesiw hám telefon sóylesiwleri sinxron kommunikatsiyaǵa mısal bolıwı múmkin. Asinxron kommunikatsiyadaesa, qabıl etiwshi xabarlardı olar jiberilgeninen bir qansha waqıt ótkennen - qandayda bir saat yamasa qandayda bir kúnden keyin qabıl etip aladı.
Pochtadan yamasa Internet arqalı elektron pochtadan xat jıberiw asinxron kommunikatsiyaǵa mısal boladı. Akademikalıq izertlewshilerdiń aktivlik menen sinxron hám asinxron kommunikatsiyalardıń natiyjeliligi, nátiyjeliklıǵı hám de shólkemlestirilgen tárepleri ústinde izertlewler alıp barıp atırlar. Eki túrdegi kommunikatsiya da elektron yamasa ápiwayı jol menen ámelge asırılıwınan qaramastan, informacion-kitapxana jumısında zárúrli rol oynaydı.
Telekommunikatsiya degende, signallardıń baylanısıw ushın elektron uzatılıwı túsiniledi hám ol telefon, radio hám televizor sıyaqlı qurallardı óz ishine aladı. Telekommuniktsiyaning informacion-kitapxana salasında sezilerli ózgerislerge alıp keliw múmkinshiligi bar, sebebi ol waqıt hám aralıq menen tosqınlıqlardı talay azaytadı. Telekommunikatsiya informacion-kitapxananıń iskerlik baǵdarın ózgertiripgine qalmay, kommerciya tártibine de tásir kórsetip atır.
Tarmaqlardı bir-biri menen óz-ara baylanıslılıǵı hám informaciya almasınıwınıń jeńilligi báseki bazarında joqarı dárejedegi sapa hám xızmetlerge kepil adam bolıp atır.
Maǵlıwmat almasinuvi telekommunikatsiyanıń bólek strukturalıq bólegi bolıp, maǵlıwmatlardıń elektron jıynanishi, qayta isleniwidıń texnologiyalıq procesi hám tarqatılıwı túsiniledi.
Telekommunikatsiyanı qóllaw ushın maǵlıwmat almasinuviga eriwiladi.
Telekommunikatsiyanıń ulıwma modelin kórip shıǵıs bolsaq, bunda model jiberiwshi bólekten baslanadı hám insan, kompyuter, terminal yamasa xabardı házirleytuǵın hár qanday qural buǵan mısal bolıwı múmkin. Jiberiwshi signaldı telekommunikatsiya úskenesine uzatadı.
Telekommunikatsiya úskenesi bir qansha wazıypalardı atqaradı, mısalı, signaldı bir kórinisten ekinshi kóriniske yamasa bir túrden ekinshi túrge ózgertiwi múmkin.
Plata - bul informaciyalardı jiberiwshi hám qabıl etiwshi arnawlı apparat. Ádetde, bunday plata tarmaq interfeys platası kompyuter shinasining keńeytirilgen bos ornına ornatıladı, maǵlıwmatlardı uzatıwshı kabel bolsa sol plataǵa ornatıladı. Búgingi kúnde tarmaqta qollanılatuǵın bir neshe tipdagi kabellar bar. Bularǵa signaldı modullashtirmaydigan koaksil kabel, signallardı modullastırıwshı koaksil kabel hám optikalıq talshıqlı kabel kiredi. Bul kabellar maǵlıwmatlardı uzatıw tezligi, uzatıw uzaqlıǵı hám jalǵanıw usılları menen parıq etedi.
Modem - bul apparattıń atı eki sóz birikpesi (modulator hám demodulator) den shólkemlesken.Modem uzatılıp atırǵan hám qabıl qılınıp atırǵan maǵlıwmatlardı modullastırıw hám demodullashtirish wazıypaların atqaradı.
Modem
Signallardı modullastırıw degende, signaldı uzaq aralıqg uzatıw ushın onıń formasın almastırıwdı túsinemiz. Elektron impulslar daslep modemda dawıs chastotasına aylantırıladı, keyininen telefon tarmaǵı arqalı uzatıladı. Signallar qabıl qılınıp atırǵanında, bul dawıslı signallar modem járdeminde kompyuterge iykemlestirip ekilik elektr impulslari izbe-izligi formasında ózgertiriledi. Bir kompyuterden ekinshisine informaciya uzatılıp atırǵanında, cifrlı impulslar eki ret ózgertiriledi: aldın dawıslı signal (modullastırıw ) kórinisine, keyininen dawıslı signallar ekilik impulslari (demodullashtirish) ga ózgertiriledi. Túrli modemlar maǵlıwmatlardı uzatıw tezligi, maǵlıwmatlardı uzatıw uzaqlıǵı hám intellektuallıq qábiletlerine qaray bir-birinen parıq etedi. Ápiwayı modemlar óziniń ápiwayı funksiyası modullastırıw hám demodullashtirishni atqaradı.
Basqa quramalılaw modemlar óz programmalıq támiynatına iye bolıp, bir qatar qosımsha funksiyalardı orınlawǵa ılayıq :
telefon nomerlerin avtomatikalıq teriw;
maǵlıwmatlar uzatıw tezligin avtomatikalıq basqarıw hám basqalar.
Birpara modemlar maǵlıwmatlardı bir jóneliste uzatıwı yamasa qabıllawı (simpleks rejim) múmkin, basqaları bolsa eki jóneliste de (poludupleks rejim) isley aladı. Modemlar konstruksiyasına kóre sırtqı apparat retinde bolıwı yamasa Flesh modem. kompyuter ishine ornatılǵan bolıwı múmkin. Odan tısqarı, búgingi kúnde sımsız isleytuǵın flesh modemlar da ámeldegi bolıp, olar málim bir aralıqta informaciyalardı bir noqattan ekinshi noqatqa uzatıw qábiletine iye.
Informaciya texnologiyası basqa hár qanday texiologiyalar sıyaqlı tómendegi talap -. larga juwap beriwi kerek:
informaciyaǵa qayta islewdiń barlıq procesin basqıshlar (fazalar ), operatsiyalar, ámellerge bolıwdıń joqarı dárejesin támiyinlew;maqsetke erisiw ushın zárúr bolǵan elementlerdiń barlıq kompleksin jumısqa salıw ;turaqlı xarakterge ıyelew. Texnologiyalıq processtiń basqıshları, ámelleri hám operatsiyaları standartlastırılgan jáne onıfikatsiyalashtirilgan bolıwı múmkin, bul informaciya processlerin maq sadli basqarıwdı nátiyjeli ámelge asırıw imkaniyatın beredi.

Paydalanılǵan ádebiyatlar:

I. A. Karimov. Ózbekstan ǵárezsizlikke erisiw bosaǵasında.- T.: Ózbekison, 2011.
I. A. Karimov. Joqarı ruwxıylıq - jeńilmes kúsh.- T.: Ruwxıylıq, 2008.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń «Respublika xalqınıń Informacion-kitapxana menen támiyinlewdi shólkemlestiriw tuwrısında»gi PQ-381- sanlı Sheshimi. 20 - iyun 2006 - jıl.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń «2011-2015- jıllarda informacion-kommunikatsion texnologiyaları bazasında informacion-kitapxana hám informacion-resurs xızmetlerin sapasın jáne de rawajlandırıw ilajları tuwrısında»gi PQ № 1487- sanlı Sheshimi. 2011- jıl 23- fevral.
«Ózbekstan Respublikasınıń «Informacion-