Pedagogika universiteti

ChO`KISh 
Nafas  yo`llariga  suv  g’ayriixtiyoriy  kirsa,  cho`kish  xavfi  tug’iladi.  Bu  hol 
ko`pincha  o`smirlarda,  bolalarda  hamda  mast  holdagi  katta  yoshlilarda  sodir 
bo`ladi. Qurbon suv ostiga tushib qolsa, nafas to`xtashi ro`y beradi, keyin bu hol 
beixtiyor  nafas  olishga  aylanadi.  Baxtsiz  hodisalarning  15  foizida  suv  o`pkaga 
tushmaydi, biroq jabrlanuvchi  bo`g’ilib o`ladi. 
Bunday  vaziyatda  dastlab  nafas  olish,  so`ng  yurak  faoliyati  to`xtaydi. 
Nafas  va  yurak-qon  tomir  sistemasining  ishlashi  to`xtagach,  bir  ozdan  so`ng 
o`lim  yuz  beradi.  Zudlik  bilan  tez  yordam  chaqirish,  u  yetib  kelgunicha  esa 
jabrlanuvchiga  birinchi  yordam ko`rsatish kerak. 
Cho`kishni  oldini  olish  maqsadida  oila  a'zolarning  hammasi  suzishni 
o`rganib  olishi  to`g’risida  g’amxo`rlik  qilish,  kichkina  bolalar  chuqurligi  10  sm 
bo`lgan  joydagi  suvda  ham  cho`kishi  mumkinligini  hisobga  olgan  holda  ularning 
qarovsiz  cho`milishiga  hech  qachon  ruxsat  bermaslik,  sho`ng’ishdan  oldin 
suvning  chuqurligini  hamda  tubining  holatini  tekshirish,  oqim  tez  joyda 
bo`lmaslikka  va  cho`milmaslikka  harakat  qilish,  yolg’iz  cho`milmaslikka 
harakat  qilish,  daryo  kemalari  qatnovi  qizg’in  bo`lgan  joylarda  cho`milmaslikka 
harakat  qilish,  agar  uzoqqa  suzib  borish  mo`ljallangan  bo`lsa,  bironta  odam 
qayiqda,  qutqarish  uchun  zarur  bo`lgan  barcha  zarur  narsalarni  olgan  holda, 
kuzatib borishi, mast holda hech qachon suvga tushmaslik va qayiqda suzmaslik, 
katta  bo`lmagan  qayiqda  bor  bo`y  bilan  tik  turmaslik,  qayiqda,  ayniqsa  sovuq 
kunlarda  suzayotganda  doim  qutqarish  nimchasini  kiyib  olish,  biron-bir 
qutqaruvchi vositani  tayyor tutish kerak. 
Suzishni 
yaxshi 
bilmaydigan, 
jismoniy 
jihatdan 
quvvatsiz 
yoki 
charchagan, kasal yoki jarohatlangan odam, shuningdek sovuq suvda turgan yoki 
tasodifan suvga tushib ketgan odam cho`kishi mumkin.   

---

 
108 
Jabrlanuvchilarni  qutqarishda  tez  yordam  ko`rsatishning  birinchi  printsipi 
alohida  ahamiyat  kasb  etadi.  Bunda  aniq  va  ehtimol  tug’ilgan  xavfni  aniqlash 
uchun  hodisa  sodir  bo`lgan  joyni  ko`zdan  kechirish  muhim  rol  o`ynaydi. 
Cho`kayotgan  odam  ongsiz  va  instinktiv  ravishda  harakat qilishini tushunib olish 
kerak.  Shuning  uchun  ham,  cho`kayotgan  odamga  yordam  berishga  harakat 
qilinar  ekan, hech qachon unga darhol yaqin suzib bormaslik kerak.  
Cho`kayotgan  odamga  yordam  ko`rsatishning  turli  usullari  bor,  biroq, 
ularning  hech  biri  universal  emas.  Bir  qarorga  kelishdan  olish,  ushbu  vaziyatda 
foydalanish  mumkin  bo`lgan eng xavfsiz  usulni  tanlash  kerak.