Pedagogika universiteti

   1-guruh.  Ko`krak  va  qorin  bo`shlig`i  og`ir shikastlanganlar,  behush,  shok,  
koma,    kollaps    holatidagi    bermorlar,    kalla    suyagi  shikastlangan,   oyog`i  va  
qo`li  kesilgan,   ochiq  suyak  sinishi  bo`lgan,  kuygan  bemorlar.   
   2-guruh.    Oyoq    yoki   qo`l  suyaklari  yopiq  singan,  ko`p  qon  yo`qotgan,  
biroq  qon  oqishi  to`xtatilgan bemorlar.     
   3-guruh.    Kam    qon  yo`qotgan, biroq qon oqishi to`xtagan, mayda suyaklari 
singan, lat yegan  bemorlar. 
Bu  guruhlarning  har  biridagi  kichik  yoshdagi  bolalarni  onasi  yoki  otasi  bilan 
birinchi  navbatda evakuatsiya  qilish  zarur. 
Bemorlarni   tashish usullari. 
1.  Qo`lda 
2.  Yelkada 
3.  Orqada 
4.  Bir  yoki ikki  tashuvchi yordamida 
5.  Birin-ketin 
6.  Zambil  yordamida 
7.  Tashuvchi ilmoqni  aylana,  sakkizsimon  va tugun shaklida  yasab tashish. 
8.  Bemorlarni   shikastlanish  maydonidan olib chiqish. 
9.  Bemorlarni  qutqaruvchi orqasiga opichlab olib chiqadi. 
10.  Ikkita  qutqaruvchini  qo`llari  qulf qilingan  holda bemor tashiladi. 
11.  Qutqaruvchilar  bemorlarni  tasmalar  yordamida olib chiqadi. 
12.  Qutqaruvchilar  bemorlarni  bir yoki ikkita  zambilda  tashishadi. 
         Kasallar  va  shikastlangan  odamlarni  olib  borishda  mumkin  qadar  ko`proq 
avaylaydigan  sharoitlar  yaratib,  olib  ketilayotgan  odamni  hammadan  qulay  va 
turli  vaziyatda  yotqizib  qo`yish  kerak.  Olib  borish va tashishda noto`g`ri harakat 
qilinsa,  bu  ahvolni  yomonlashtirib,  qo`shimcha  shikast  paydo  bo`lishiga  olib 
kelishi,  qon  oqishining  kuchayishiga,  singan  suyakning  o`rnidan  siljib  qolishiga 
sabab bo`lishi mumkin. 

---

 
113 
 
Jarohatlanganlarni  zambilda  tashishda  jarohatning  turi,  og`irligi  va  shu 
insonning  umumiy  ahvoli  hisobga olinadi. 
  Oyoq  shikastlanganda,  jarohatlanganda,  kuyganda,  shuningdek  umurtqa 
pog`onasining    singanligiga  shubha  bo`lganda bemor zambilga chalqancha 
yotqiziladi  va shu holatda tashiladi. 
  Bosh  suyagi  ochiq  singanda,  bosh  miya  jarohatlanganda,  miya 
chayqalganda  va  agar  bemor  xushida  bo`lsagina,  hamda  shok  belgilari 
kuzatilmagan  taqdirdagina  bemor  chalqanchasiga  boshi  tanasidan  10-15
o 
burchak ostida balandroq ko`tarilgan  holda yotqiziladi. 
  Agar  bemor  shok  holatida  bo`lsa,  yoki  shunday  holatga  tushish  xavfi 
bo`lsa, u holda bemorni chalqanchasiga, oyoqlari boshidan balandroq qilib 
yotqiziladi. 
  Ko`krak  bo`shlig`i  a'zolari  jarohatlanganda,  o`tkir  nafas  yetishmovchiligi 
bo`lganda,  yuz,  ko`z,  jag`,  bo`yin  va  ko`krak  jarohatlarida,  qo`l  suyaklari 
singanda,  hamda  shu  jarohatlardan  keyin  shok  alomatlari  kuzatilmagan 
taqdirda bemorni yarim  o`tirgan  holda transportirovka qilinadi. 
  Tananing  juda  katta  qismi  kuyganda  bemor  sog`lom  tomoniga  yotqiziladi 
va shu holatda tashiladi. 
  Tos  suyagi  singanda  bemor  chalqancha  yotqiziladi,  oyoqlari  tizzada 
bukiladi,  tizza  orasiga  va  tagiga  bolish  qo`yiladi,  ikkala  son  va  ikkala 
boldir  bir-biriga  ro`mol  bilan  bog`lab  qo`yiladi  va  oyoq  kafti  biron 
narsaga tiraladi.  Bunda bemorning  boshi yostiqda bo`ladi. 
  Umurtqa  pog`onasi  singan,  jag`  va  burunning  ochiq  jarohatlari, 
shuningdek  qon  ketish  bo`lsa,  u  holda  bemor  qorin  bilan,  boshini  yon 
tomonga o`girib  yotqiziladi  (nafas yo`llariga  qon tushmasligi  uchun). 
  Og`ir  shok  va  terminal  holatdan  chiqarilgan,  hamda  xushiga  keltirilgan 
bemorlar yon boshlatib transportirovka  qilinadi.