Pm uslubiy ko'rsatma 2023


Download 28.23 Kb.
Pdf ko'rish
Sana08.10.2023
Hajmi28.23 Kb.
#1695513
Bog'liq
1 AMALIy Po\'lat simlar



3
1-AMALIY MASHG’ULOT
PO’LATDAN TAYYORLANGAN PAYVANDLASH SIMLARINING
RUSUMLANISHINI O’RGANISH
Ishdan maqsad: Po’latdan tayyorlangan payvandlash simlarni turlari va
rusumlashini o’rganish.
Kerakli jihozlar va asbob-uskunalar: Payvandlash simi o’rami (katushka),
turli payvandlash simlaridan namunalar.
Umumiy ma’lumot.
Po’latlarni payvandlash, asosan 
2246-70 ga muvofiq po’latdan
sovuqlayin cho’zib tayyorlangan payvandlash simidan foydalaniladi. Bu standartda
77 xil rusumdagi sim tayyorlash nazarda tutiladi va quyidagi diametrlarda (mm)
ishlab chiqariladi: 0,3; 0,5; 0,8; 1,0; 1,2; 1,4; 1,6; 2,0; 2,5; 3,0; 4,0; 5,0; 6,0; 8,0;
10,0; 12,0. Payvandlash simlari ichki diametri 150-750 mm va vazni 1,5÷40 kg
bo’lgan o’ramalarda (katushka) qadoqlanadi. Payvandlash simlari 2 xil yuza bilan
ishlab chiqariladi. Mis bilan qoplangan (6 mkm) va qoplanmagan. Payvandlash
simlariga ishlab chiqarishda yuza g’adir-budurligi, yuzaning turli iflosliklardan toza
bo’lishi kabi talablar qo’yiladi. Yuzadagi iflosliklarni payvandlashdan oldin
yaxshilab tozalash kerak, chunki yuzadagi iflosliklar sabab payvand choklarida turli
nuqsonlar yuzaga kelishi mumkin.
2246-70 ga muvofiq legirlanganlik darajasiga qarab kam uglerodli,
legirlangan va yuqori legirlangan xillarga ajratiladi.
Kam uglerodli simlar 6 xil rusumda ishlab chiqariladi:
-08,
-08 ,
-
08
,
-08
,
-10
-10 2.
Legirlangan simlarning (legirlovchi elementlarning miqdori 2.5%dan - 10%
gacha) 30 xil rusumi ishlab chiqariladi:
-08
,
-12
,
-08 2 ,
-10
,
-08
,
-15
va hokazolar.
Yuqori legirlangan simlarning (legirlovchi elementlarning miqdori 10% dan
oshiq) 41 xil rusumda tayyorlanadi:
-12 11
,
-10X11HBM ,
-12X13,
-20X13,
-06X14,
-
08X14
,
-10X17T, C -13X25T, C -01X19H9, C -04X19H9,


4
C -08X16H8M2, C -08X18H8 2 va hokazolar.
Po’latdan tayyorlangan payvandlash simi vazifasiga qarab payvandlash (eritib
qoplash) ga mo’ljallangan simga va elektrodlar tayyorlash uchun mo’ljallangan
simga (shartli belgisi
) ajratiladi. Simning vazifasiga qarab xillarga ajratilishi
elektrodlar tayyorlash uchun ishlatiladigan simning diametri bo’yicha chekli
chetlanishlarining aniqligi yuqori bo’lishi, shuningdek
mustahkamlikka
vaqtinchalik qarshiligiga turli talablar qo’yilishi bilan bog’liq. Simlarga bo’lgan
qo’shimcha talablar buyurtmachining talabiga qarab bajariladi.
Kam uglerodli va legirlangan sim sirtining turiga ko’ra mis bilan qoplangan
(O) hamda qoplanmagan simga bo’linadi. Sim sirtini mis bilan qoplashga
qo’yiladigan maxsus talablar (shu jumladan misning umumiy miqdori) texnik
shartlar bilan belgilanadi.
Eritib olish usuliga qarab sim elektroshlak ( ), vakuum-yoy (
) usulida
yoki vakuum-induksion (
) pechlarda eritilgan po’latlardan tayyorlanishi
mumkin. Bunda simning metaliga qo’yiladigan qo’shimcha talablar (zararli va yot
aralashmalar miqdoriga oid me’yorlarning miqdori, gazlar, nometall qo’shilmalar
foiz miqdoriga doir og’ishlar va boshqalar) tomonlarning kelishuviga binoan
belgilanadi.
Payvandlash simining shartli belgisida simning diametri va rusumi, po’latni
eritish usulini ifodalovchi quyida keltirilgan indekslar, simning vazifasi, hamda
sirtining turi, shuningdek standarti ko’rsatiladi (1.1-rasm).


5
1.1-rasm. Po’latdan tayyorlangan payvandlash simining rusumlanishi
Diametri: 0,3; 0,5; 0,8; 1,0; 1,2; 1,4; 1,6; 2,0; 2,5; 3,0; 4,0; 5,0; 6,0; 8,0; 10,0;
12,0 [mm].
Mo’ljallanganganligi(vazifasiga) ko’ra: (
– payvandlash uchun, 
– eritib
qoplash uchun
– kukunli sim).
Uglerod miqdori: tarkibidagi uglerod miqdorining yuzdan bir ulushi.
Masalan: -08 – simi 0,08% uglerodga ega;
-20X13 rusumli payvandlash simida
esa uglerod miqdori 0,2% ni tashkil etadi.
Legirlovchi elementlar miqdori: simda legirlovchi elementlar miqdori ham
ko’rsatilishi mumkin: harflar bilan legirlovchi elementlarnning shartli belgilanishi
ko’rsatiladi. Misol uchun:
– kremniy, elementdan keyingi raqam uning %
miqdorini anglatadi. Agar legirlovchi element miqdori 1% atrofida bo’lsa, raqam
qo’yilmaydi. Masalan: 
-08 21 5 payvandlash simining rusumlanishini ko’rib
chiqsak: bunda uglerod 0,08%, xrom 21%; nikel 5%; titan 1% atrofida.
Sim tozaligini payvandlash simining oxirida A va AA harflari bilan
belgilanadi. Bu simga qo’yilgan talabning anglatib, asosan zararli elementlarning
miqdoriga qarab belgilanadi. Misol uchun
-08 simida oltingugurt va fosfor
(zararli) elementlari miqdori 0,04%gacha,
-08
–0,03%gacha,
-08

0,02% gacha ekanligini ko’rsatadi.
Sim tayyorlash uchun po’lat olishning usuliga qarab sim elektroshlak ( ),
vakuum-yoy (
) usulida yoki vakuumli-induksion (
) turlariga bo’linadi.


6
Agar po’lat simlar elektrod tayyorlash uchun ishlab chiqarilgan bo’lsa, shartli
belgisi sifatida
harfi qo’yiladi.
Agar payvandlash simi mis bilan qoplangan bo’lsa, shartli belgisi sifatida O
harfi qo’yiladi.
Payvandlash simining 
i.
Payvandlash simlarining rusumlanishiga misollar:
4
-04 19 -
2246-70
Bunda: 4 – simning diametri; C – payvandlash uchun; 04 – 0,04% uglerod; X19 –
xrom 19%; H – nikel 1% atrofida;
– elektrod ishlab chiqarish uchun.
2
-30X25H16 7-
2246-70
Bunda: 2 – simning diametri; C – payvandlash uchun; 30 – 0,3% uglerod; X25 –
xrom 25%; H16 – nikel 16%; 7 – marganets 7%;
– elektroshlak usulida olingan.
1,6C -08 2 -
2246-70
Bunda: 1,6 – simning diametri; C – payvandlash uchun; 0,8 – 0,08% uglerod; 2 –
marganets 2%; C – kremniy 1% atrofida; O – mis bilan qoplangan.
2,5
-08X
-
- -
2246-70
Bunda: 2,5 – simning diametri; C – payvandlash uchun; 0,8 – 0,08% uglerod; X –
xrom; – marganets; C – kremniy; M – molibden;
– vannadiy 1% atrofida; A –
sim tarkibida oltingugurt va fosfor (zararli) elementlari miqdori 0,03%gacha;

vakuumli-induksion usulida olingan; 
– elektrod ishlab chiqarish uchun
mo'ljallangan; O – mis bilan qoplangan.
Mustaqil bajarish uchun topshiriqlar:
1. 
-12 11
2. 
-10X11HBM
2246-70
3. 
-12X13 4. 
-20X13
5. 
-06X14
6. 
-08X14
7. 
-10X17T 8. C -13X25T
9. C -01X19H9 10.C -04X19H9
11.C -08X16H8M2 12.C -08X18H8 2
13.
-08
14.
-30 25 16 7-
15.
-08 2 -
16.
-08
-
- -

Download 28.23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling