Поэмалар «Қарақалпақстан»

МЕН СҤЙЕМЕН ҚЫРҒЫЗДЫҢ АЛА ТАЎЫН 
7
Ақмӛр – халық аўзында ертек болған сулыў қыз, жылқыман Болот оның ашығы (И.Ю.). 

---

Нық тартып ақ боз үйдиң үзик баўын,
Тәбият тойлап атқан гүрен аўыл...
Адамзаттың бир бийик әрманындай,
Мен сүйемен қырғыздың Ала таўын. 
Кеўлиме мен Тоқтағул, Шыңғыз болып,
Қыялым гүл тереди бир қыз болып,
Ала таў, сени кӛрсем, қуўанғаннан—
Кете жазлап тураман қырғыз болып. 
Ӛйткени, бул таўлардың ҳәр тӛбеси
Туўысқанлық, дослықтың «нар тӛбеси».
Жасасын Алатаўды бийиклеткен
Қырғызлардың ленинлик мәртебеси! 
Таў берип, ырыс қымызын ақтырар ма,
Ол таўды ығбал нуры жақтырар ма,
Жер сулыўы, ел бахыты егиз келип,
Гез келгенге бул бахыт таптырар ма. 
Бетонды асаў суўға ноқта қылған,
ГЭС лери тоқ жуўыртқан Тоқтағулдан.
Жылқысы суўға қоса жулдыз ишип,
Қойлары таў бултындай ақтарылған. 
Туўысқан ел бахыты зейин ашып,
Шың басында қуяшқа жақынласып,
«Жасасын жаңа заман, жаңа адам!»
Деп бақырғым келеди кеўлим тасып. 
Заманларда түрли кӛз қарас болып,
Не дәўирлер ӛтпеди талас болып.
Ала таў, мыңлап жыллар қырғыз сени
Қорғаған қудиретли Манас болып. 
Тар кешиўде қарсы алып талай жаўды,
Халық таўдан, таў халықтан пана таўды.
Қырғызды тағдир таслап кеткенде де.
Қырғыз таслап кетпеген Алатаўды. 
Бул таўлар енди кӛрсең бағы-бостан,
Мәңгилик бахыт, шадлық, отар басқан.
Таўға жағып коммунизм шамшырағын,
Гүркирей бер, советлик Қырғызстан! 
Аларша суў гүрилдеп тасар екен,
Атлы қыздай сыңқылдап қашар екен,
Ала таў неге сонша сулыў десем,
Қырғыз деген сулыў халық жасар екен. 

---

Ала таў, сен дүньяда бир екенсең,
Таў болып уйып қалған ыр екенсең.
Қулап кетпей сени қайтип тур десем,
Қырғызларға сүйенип тур екенсең. 
Фрунзе. Сентябрь,1975-жыл. 
НАРЫН 
Таўлардың карнизине ӛрмеледим,
Булт серпип қолларымды сермеледим,
«Қудайдың дачасына» қоныс басқан,
Мен бундай сулыў елди кӛрмеп едим. 
Еситкенди кӛз кӛрди анық болып,
Қарасам таў суўына қанып болып,
Кеўлимниң тыныш жатқан кӛллеринде
Қосықлар ойнап кетти балық болып. 
Байқасам, излегеним усы екен,
Ақ мӛрдиң ақ шатырлы қосы екен.
Суў деп мениң ишкеним Суўсамырдан,
Суў емес, шайырлықтың йошы екен. 
Ойда гүл, қырда кӛк шӛп, таўда карың,
Ақ Нарын, аппақ Нарын, сулыў Нарын,
Бир ишкен суўыңдағы қосықларды
Мен жазып таўсалмаспан быйыл-жарын. 
Ел аўзында ертексең-нақыл елсең,
Шетинен шайыр елсең, ақын елсең,
Ысық елсең, ӛйткени басқалардан
Сен күнге тӛрт шақырым жақын елсең. 
Кӛриўге сени инкар аты халық,
Жазарма едим таўыңда жатып алып!
Бул жерлердиң сүўретин қалаларда
Үй тӛрине илдирер сатып алып.

---

Халқын айтсеш ақ кеўли атқан таңдай,
Ўатанға, партияға садық сондай.
Келеси бес жыллықтың есабынан
Еңбек етип жайнаған жазық маңлай. 
Нарынның қыз-келини зийрек келер,
Ийне тиксе нағысы ийрек келер.
Қошқар менен Жумғалдың жигитиндей
Азаматлар дүньяға сийрек келер. 
Несип айдап Нарынға келип қалдым,
Кеўлиңди, туўысқаным, билип қалдым.
Басыңнан ақ қалпақты алған ўақта,
Жүзиңнен қарақалпақты кӛрип қалдым... 
Таярсаң сен жазыңда, қысыңда да,
Қонаққа жан-жүректи усынбаға,
Азамат Азияның бул дәстүри
Ӛлмейди коммунизм тусында да. 
Қонағына бас қойып семиз қойдан,
«Қонақ каде—күй тарт» деп қомуз қойған.
Еки сулыў күлимлеп есик ашса,
Еки сулыў ет тартып, қымыз қуйған. 
Бул бахыт, ата-баба кӛре алмаған,
Қойларың семизликтен ӛре алмаған.
Бүгинги шопан сүрген дәўраныңды
Бурында бай, манаплар сүре алмаған. 
Аман бол жаның болып, малың болып
Жүзиң жарқын, наныңыз қалың болып,
Жасай бер ел жақсысы, ханаласым,
Гүллей бер жер жәннети Нарып болып!
Сентябрь, 1975-жыл, Нарын. 
Түсиниклер: ыр – қосық, Ақ мӛр — қырғыздың ел аўзында ертек болған сулыўы, қомуз — 
домбыра (И.Ю.)