- Glikogen hayvon va qoʻziqorin hujayralarida ikkilamchi uzoq muddatli energiya zaxirasi boʻlib, asosiy energiya zahiralari, yogʻ toʻqimalarida saqlanadi. Glikogen, birinchi navbatda, jigar va mushaklar tomonidan ishlab chiqariladi, lekin miya va oshqozon ichidagi glikogenez orqali ham amalga oshirilishi mumkin.
- Glikogen kraxmalga oʻxshaydi, oʻsimliklardagi glyukoza polimeri baʼzan hayvonlarning kraxmallari deb ataladi[14], tuzilishi oʻxshash, kraxmalga qaraganda koʻproq tarmoqlangan va ixchamroq. Glikogen a (1→4) glikozid bogʻlari bilan bogʻlangan, shoxlari a (1→6) polimerdir. Glikogen koʻplab hujayralardagi sitozolsitoplazmada granulalar shaklida topiladi va glyukoza aylanishida muhim rol oʻynaydi. Glikogen glyukozaga toʻsatdan ehtiyojni qondirish uchun tezda safarbar qilinishi mumkin boʻlgan energiya zaxirasini hosil qiladi, ammo u kamroq ixcham va triglitseridlarga (lipidlarga) qaraganda energiya zaxirasi sifatida darhol mavjud.
- Jigar gepatotsitlarida glikogen 8 foizgacha (100-120) tashkil qilishi mumkin[15]. Faqat jigarda saqlanadigan glikogen boshqa organlarga ham kirishi mumkin. Mushaklarda glikogen mushak massasining birdan ikki foizigacha konsentratsiyada topiladi. Tanadagi glikogen miqdori, ayniqsa mushaklar, jigar va qizil qon hujayralarida[16][17][18] — jismoniy faollik, bazal metabolizm tezligi va intervalgacha roʻza tutish kabi ovqatlanish odatlariga qarab oʻzgaradi. Kichkina miqdorda glikogen buyraklarda, hatto undan ham kichikroq miqdorda miya va oq qon hujayralarining maʼlum glial hujayralarida mavjud. Bachadon ham homiladorlik davrida embrionni oziqlantirish uchun glikogenni saqlaydi.
Polisaxaridlar tuzilishi va xossalari - Polisaxaridlar yuqorida ta'kidlangan vazifalaridan tashqari yana tayanch vazifalarini bajarishda ishtirok etadilar. Jumladan, gialuron kislota,xondroitin sulfat, geparinlar hujayralararo moddalarning struktura asoslarini tashkil qiladi.
- Gialuron kislotasining yuqori darajada gidrofillik va manfiy zaryadga ega bo`lishi hujayraaro suv, kationlarni o`ziga bog`lab olishi uning hujayraaro osmotik bosimni bir me'yorda saqlanishini va ionlarning membranadan o`tish integratsiyasini ta'minlaydi.
Glikogen molekulasidagi glyukoza birliklarining bir tarvaqaylab ketgan zanjirining atom tuzilishining koʻrinishi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR - 1. Y.X.To’raqulov. Bioximiya, Toshkent, "O’zbekiston", 1996.
- 2. A.Qosimov, Q.Qo’chqorov, S.Teshaboyev. Bioximiya, Toshkent, "Ўqituvchi", 1988.
- 3. A.Imomaliyev, A.Zikriyoyev. O’simliklar bioximiyasi, Toshkent, "Mehnat", 1987.
- 4. Y.B.Filippovich. Osnovi bioximii, Moskva, "Visshaya shkola", 1985.
- 5. I.K.Proskurina. Bioximiya, Moskva, "VLADOS PRESS", 2001.
- 6. V.P.Komov, V.N.Shvedova. Bioximiya, Moskva, "DROFA", 2004.
- 7. A.S. Konichev, G.A.Sevastyanova. Molekulyarnaya biologiya, Moskva, "ASADEMA", 2003.
Do'stlaringiz bilan baham: |
