Понятие и предмет дипломатического права

Мавзу 7. Махсус миссияларнинг ҳуқуқий ҳолати. Савдо ваколатхоналари.

Ташқи алоқалар вақтинчалик хорижий органлари музокаралар, делегациялар ва халқаро конференсияларда кузатувчилар гуруҳлари, делегациялар ўтказиш (масалан, давлат раҳбари, муносабати, дафн маросимлари инаугурацияда) тантанали тадбирларда иштирок этиш учун бошқа давлатларга юборилган махсус ваколатхоналарини ўз ичига олиши керак халқаро конференциялар ва учрашувларда кузатувчилар сифатида, халқаро ташкилотлар сессиялари ишида иштирок этиш учун делегациялар.
Махсус миссиялар доимий дипломатик миссиялардан тўрт жиҳатдан фарқ қилади:
уларнинг вазифалари ўз вақтида чекланган;
аниқ мақсадга эга;
миссия раҳбари ва унинг аъзолари дипломатик мақомга ега бўлмаган шахслар бўлиши мумкин;
махсус миссияни бир шахс ҳам бажариши мумкин.
1969-йил 8-декабрда Нью-Йоркда «Махсус миссиялар тўғрисида" ги Конвенция имзоланди. Бу махсус миссияларнинг ҳуқуқий мақомини тартибга солувчи асосий ҳуқуқий ҳужжатдир
Ушбу Конвенсия 55 моддадан иборат бўлиб, уларни уч қисмга бўлиш мумкин.
Биринчи қисми, мақолалар ўз ичига олган 2 учун 21, принсипиал табиат қоидаларини ўз ичига олади ва махсус миссиялар йўналиши ва фаолият билан боғлиқ масалалар билан шуғулланади.
22 46-модданинг иккинчи қисми асосан махсус миссияларнинг умумий афзалликлари, имтиёзлари ва иммунитетларини аниқлаш билан боғлиқ.
Учинчи қисми 47 баъзи ўзгартиришлар Вена конвенсиялар тегишли мақолалар билан қайта 55-қоидаларига мақолалар 1961 ва 1963, каби: қонун ва мезбон давлат қоидаларга ҳурмат, тақиқлаш мезбон давлат professional ёки тижорат фаолияти билан шуғулланиш, камситмаслик, имзо, ратификация.
Миссияси
бу ташқи алоқалар хорижий органларининг махсус тоифаси бўлиб, улар вақтинчалик характерга эга ва бир (ёки бир неча) давлат томонидан маълум бир вазифани бажариш учун иккинчисининг розилиги билан бошқасига юборилади.
Доимий дипломатик ваколатхоналар( элчихоналар ва ваколатхоналар) ва консуллик ваколатхоналаридан фарқли ўлароқ, махсус миссия, одатда, манфаатдор давлатларнинг ўзаро келишуви билан белгиланган анча тор вазифаларни бажариб, чекланган ваколат доирасига берилади.
"Махсус миссия" тоифасига давлат раҳбарларининг, хорижий мамлакатларга ва ҳукумат делегацияларига саёҳатлари кириши мумкин.
Ваколатхоналар дипломатик ёки консуллик муносабатларига эга бўлмаган давлатлар ўртасида ҳам амалга оширилиши мумкин; муносабатларнинг тугатилиши махсус миссиянинг амалга оширилишига таъсир қилмайди.

• Дипломатик характердаги махсус миссиялар ушбу соҳада ишлаб чиқилган халқаро урф-одатларни белгилаб берувчи Конвенцияда таъкидланганидек, уларнинг даражаси билан фарқ қилиши мумкин. Унинг қоидалари, асосан, муайян масалаларни кўриб чиқиш ёки муайян вазифани бажариш учун бир давлатнинг розилиги билан бошқасига юборилган миссияларга тегишлидир.

Конвенция 21-модда махсус миссияси масъул давлат раҳбари, шунингдек, ҳукумат раҳбари, ташқи ишлар вазири ва махсус миссияси иштирок бошқа юқори мартабали мансабдор шахслар, мезбон давлат ёки учинчи давлат имтиёз ва халқаро қонун томонидан уларга еътироф иммунитет баҳраманд бўлади, деб беради. Амалда Конвенсия белгиланган шахсларнинг махсус миссияларнинг бир қисми сифатида халқаро одатга чиқиб кетиши муносабати билан келиб чиқадиган халқаро муносабатларни тартибга солишдан чиқиб кетади.

• Махсус миссия ўз ишини бошлайди