Популяция, биоценоз, биогеоценоз ва экологик тизим хакида тушунча


Экотизимда модда ва энергия алмашинуви


Download 74 Kb.
bet3/4
Sana28.03.2023
Hajmi74 Kb.
#1304980
1   2   3   4
Bog'liq
4 Биоценоз, биогеоценоз ва экотизимларнинг тузилмалари ва хусусиятлари.

4. Экотизимда модда ва энергия алмашинуви.

Экотизимларда тирик ва нотирик табиат уртасида доимий равишда энергия ва модда алмашинуви содир булади. Бу алмашинув ходисаси баркарор характерга эга. Экотизим жуда кенг тушунчадир.


Экологик тизимда тирик организмларнинг барча хилма-хил турини озикланиш турига кура уч функционал гурухга ажратиш мумкин: продуцентлар, консументлар ва редуцентлар.
Продуцентлар-афтотроф яшил усимликлар. улар органик моддаларни ноорганик моддалардан хосил килади ва куёш энергиясини туплаш кобилиятига эга.


Консументлар-хайвон-гетеротрофлар. Улар тайёр органик моддалардан озикланадилар. Iтартибдаги консументлар усимликларнинг органик моддаларидан фойдаланади (утхур хайвонлар). Хайвонлардан озик сифатида фойдаланадиган гетеротрофлар II, III ва хоказо тартибдаги консументларга ажратилади (хайвонлар билан озикланадиган йирткичлар). Барча консументлар кимёвий богланиш энергиясидан фойдаланади. Уни эса продуцентлар органик моддаларда туплайдилар.
Рудуцентлар-гетеротроф микроорганизмлар, гриблар. Улар органик колдикларни парчалаб, минералларга айлантиради. Редуцентлар гуё модда алмашинувини якунлайди, яъни ноорганик моддалар хосил килиб, уларнинг янги циклга кириш учун тайёрлайди.
Шундай килиб, организмларнинг хаётий фаолияти жараёнида табиатда доимий энергия ва модда алмашинуви содир булади. Бунда хар бир тур органик моддалардаги энергиянинг факат бир кисмидангина фойдаланади.
Натижада озикланишнинг маълум занжири юзага келади, яъни дастлабки моддадан кетма-кет равишда органик озиклар ва нергия олиш ходисаси кечади. Бунда хар дастлабки тармок кейингилари учун озик манбаи булиб хизмат килади.

Экотизимнинг таркибий кисмлари куйидагича.



ЭКОТИЗИМНИНГ ТАРКИБИЙ КИСМЛАРИ.



Ноорганик моддалар



Органик бирикмалар

Иклимий тартиб

Download 74 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling