Bosim - Bosim P - moddaning (moddaning) harakat yo'nalishini bildiradigan parametr.
- Bosim - bu ikki jism mexanik muvozanatda bo'lishi mumkinligini bildiradigan xususiyat.
- Sistemaning umumiy energiyasi uning ichki energiyasi deyiladi.
-
- Tizimning ichki energiyasi – bu tizimni tashkil etadigan molekulalarning umumiy kinetik va potentsial energiyalari yig'indisidir.
-
- Agar sistema dastlabki holatdan (U1) oxirgi holatga (U2) o'tgan bo'lsa, ΔU uning ichki energiyasi o'zgarishini bildiradi:
- ΔU = U2 – U1
Ichki energiya - Ichki energiya holat funksiyasi hisoblanadi (o’zgaruvchan holat). Termodinamik parametrlar-ning o'zgarishi ichki energiyaning o'zgarishiga olib keladi.
- Termodinamikada, agar jarayon davomida sistemaning ichki energiyasi oshsa, jarayon energiyasi musbat, aksincha bo’lganda esa manfiy deb hisoblanadi.
- Holat funktsiyasi – bu faqat sistemaning boshlang'ich va oxirgi holatiga bog'liq bo’lib jarayonning borish yo‘liga bog'liq bo'lmagan kattalik.
- Termodinamik muvozanatga faqat yopiq va izolyatsiya qilingan sistemalarda erishiladi. Doimiy ravishda o'zgarib turadigan tashqi sharoitlar tufayli ochiq sistemalarda bunga erishib bo'lmaydi.
- Ochiq sistemalar uchun sistemaga va undan tashqariga chiqadigan energiya va moddalar oqimlarining muvozanati tufayli muvozanat holatining analogi statsionar holatdir.
- Statsionar holat sistemaning termodinamik parametrlarining uzoq muddatli barqarorligi va bir vaqtning o'zida foydali ishlarni bajarish qobiliyati bilan tavsiflanadi.
- Barcha biosistemalar, shu jumladan inson tanasi ochiq statsionar sistemalardir.
- O'z-o'zidan sodir bo'lmaydigan jarayonlar yuzaga kelishi uchun tizimni qo'shimcha energiya bilan ta'minlash kerak. Masalan, UB nurlari ta'sirida boradigan fotosintez bunga misol bo’la oladi.
- Tabiatning asosiy xususiyatlaridan biri bu uning assimetriyasi. Tabiiy jarayonlarning assimetriyasi ularning bir tomonlama bo'lishida namoyon bo'ladi.
- Agar to'g'ri boruvchhi jarayon o'z-o'zidan ketadigan bo'lsa, unga teskari jarayon o'z-o'zidan bormaydi.
- Fizik kimyo faniga ideal gaz, ideal eritma tushunchalari kiritilgan. Termodinamikada ham ideal jarayon tushunchasi ishlatiladi. Bu termodinamik qaytar jarayon (TQJ) deb ataladi.
- TQJ ideal bo`lib, haqiqatda u tabiatda uchramaydigan jarayon, lekin unga ma’lum aniqlik bilan yondoshish mumkin. Agar jarayonni faqat to`g`ri tomonga emas, balki teskari tomonga ham olib borish mumkin bo`lsa va bu vaqtda faqat sistemagina emas, balki atrofdagi muhit ham o`zining oldingi holatiga qaytsa, bunday jarayonga termodinamik qaytar jarayon deb ataladi. Ya’na bu jarayondan so`ng undan dunyoda hech qanday nom-nishon qolmasligi shart.
- Misol tariqasida, ideal gazning izotermik ravishda kengayib, so`ng siqilib oldingi holatiga qaytishini kuzataylik.
Do'stlaringiz bilan baham: |
