Profi universiteti bts 206-guruh talabasi shodiyeva inobatning ona tili nazariyasi fanidan tayyorlagan taqdimoti

PROFI UNIVERSITETI BTS 206-GURUH TALABASI SHODIYEVA INOBATNING ONA TILI NAZARIYASI FANIDAN TAYYORLAGAN TAQDIMOTI

Mavzu :Harakat tarzi kategoriyasi

Toshkent_2022

Reja:

• 1. Harakat tarzi kategoriyasi.
• 2. Harakat tarzi kategoriyasining ichki bo'linishlari.
• 3.O'zgalovchi kategoriyasi.
• 4. Ravishdosh shakli va uning variantlari.

Ananaviy o'zbek tilshunosligida harakat tarzi shakllari morfologik kategoriya sifatida qaralmas edi va bu hodisaga nisbatan ko 'makchi felli so'z qo'shilmasi, k’omakchi fel atamalari ishlatilar edi. Xosh, harakat tarzi shakllari, harakat tarzi kategoriyasi atamalarining qabul qilinishiga sabab mma?

• Ananaviy o'zbek tilshunosligida harakat tarzi shakllari morfologik kategoriya sifatida qaralmas edi va bu hodisaga nisbatan ko 'makchi felli so'z qo'shilmasi, k’omakchi fel atamalari ishlatilar edi. Xosh, harakat tarzi shakllari, harakat tarzi kategoriyasi atamalarining qabul qilinishiga sabab mma?
• Birinchidan, harakatning tarzi faqat ko'makchi fe'l bilangina emas, [ravishdosh shakli ko'makchi fe'l] morfologik qolip asosida yuzaga chiqadi. Ko'makchi fe'l ushbu shaklning bir qismidir, xolos. Shu boisdan ilmiy tadqiqotlar hamda darslik va grammatikalarda ko'makchi fe'l ma'nosi haqida so'z ketganda uning ravishdosh shakli yordamida yuzaga chiqishi ta'kidlanadi.

Ikkinchidan, ko 'makchi fe'li so 'z qo 'shilmasi atamasidagj qo'shilma unsuri so'z birikmasidan teng munosabatlilik belgisj asosida farqlanuvchi so'z qo'shilmasi (olma va anor, kitob va daftar, gulu lola) sintaktik hodisasi bilan insbiy omonimlik kasb etadi. Holbuki, harakat tarzi sintaktik emas, balki morfologik hodisadir.

• Ikkinchidan, ko 'makchi fe'li so 'z qo 'shilmasi atamasidagj qo'shilma unsuri so'z birikmasidan teng munosabatlilik belgisj asosida farqlanuvchi so'z qo'shilmasi (olma va anor, kitob va daftar, gulu lola) sintaktik hodisasi bilan insbiy omonimlik kasb etadi. Holbuki, harakat tarzi sintaktik emas, balki morfologik hodisadir.
• Uchinchidan, harakat tarzi shakllari morfologik kategoriyalarga berilgan ta'rifga «sig'adi».
• Lisoniy birikmalar umumiylik xususiyatiga ega bo'lar ekan, manbalarda ular uch guruh qoliplari asosida shakllanishi ko'rsatiladi:
• yasama so'zlar qolipi; so'z birikmasi qolipi; gap qolipi.