Prolyuvial yotqiziqlari Reja: Tuproq hosil qiluvchi tog’ ona jinslar
Download 17.6 Kb.
|
Prolyuvial yotqiziqlari
Dengiz yotqiziqlariDengiz yotqiziqlari. Bu jinslar qadimgi dengizlar o‘mida va to‘rtlamchi davrda dengizlar transgressiyasi va regressiyasi natijasida hosil boigan yotqiziqlardan iborat. Dengiz yotqiziqlari odatda qatlamli boiishi, yaxshi saralanganligi va tuzlami ko‘p saqlashi bilan xarakterlanadi. Bu jinslar Shimoliy Muz okeani qirg‘oqlarida, Kaspiy bo‘yi pasttekisligi, Orol dengizi qirg‘oqlariga yaqin pasttekisliklarda keng tarqalgan. Bu jinslaming yer chiqib qolgan joylarida sho‘rlangan tuproqlar paydo boiadi. 0‘rta Osiyoning katta hududlaridagi sho‘r tuproqlar ham asosan ana shu jinslar bilan bog’liq.Eol yotqiziqlariEol yotqiziqlari shamolning turli tog' jinslari zarrachalarini uchirib olib ketishi va yotqizishi natijasida hosil boiadi. Shamol faoliyati, ayniqsa quruq iqlimli choi zonasida kuchli boiib, qum barxanlari, qum tepachalari, marza qumlari va mo‘tadil iqlimli dengiz qirg‘oqlari hamda daryo vodiylarida o‘ziga xos qum tepalari - dyunalar shaklidagi relyefni yuzaga keltiradi. 0 ‘rta Osiyodagi eol qumlari kelib chiqishiga ko‘ra: 1) tub jinslar - qumtoshlarning nurash mahsulotlarining uchirib to‘planihidan; 2) allyuvial yotqiziqlaming uchirilishi mahsulotlaridan aosil boigan qumlarga boiinadi. Birinchisi - platolar va tog‘ yon bag* ri tekisliklarida, ikkinchisi esa allyuvial tekisliklarda tarqalgan. Qumlarning mexanik tarkibi xilma-xil va o‘zgaruvchan. Eol yotqiziqlari 0 ‘rta Osiyoning Qoraqum, Qizilqum va Mo‘yinqum choilarida, Markaziy Farg‘onada va Balxashkoii atroflarida katta maydonlami egallaydi. Eol qumlari Dnepr va Don havzalarida hamda Kaspiybo‘yi pasttekisligida ham uchraydi. MDHning asosiy cho‘1 zonasi tuproqlari ana shu jinslar ustida paydo boigan. Bular orasida qumli cho‘1 tuproqlari keng tarqalgan. |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling