Psixodiagnostika va eksperimental psixologiya tarixi Reja: Psixodiagnostikaning yuzaga kelishdagi asosiy sabablar. Psixologik bilimlarning klinik davri Psixodiagnostikani taraqqiy etishiga hissa qo’shgan olimlar

Psixodiagnostikaning XX asrdagi shakllanish davri

• Psixodiagnostikaning XX asrdagi shakllanish davri
• Psixodiagnostika XIX asrning oxirida vujudga kelgan va individual-psixologik tafovutlarni o’rganuvchi fan sifatida, ularni o’lchashga, baholashga talabgor, intelekt o’lchamlari haqidagi bahs-munozaralarda toblangan holda yangi asr boshiga yetib keldi. Qisqa vaqt mobaynida esa, aqliy Galton shkalalaridan Bine testlarigacha bo’lgan masofani bosib o’tdi. Ma’lumki, psixodiagnostika yuzaga kelgan vaqtidan boshlab XIX asr oxiriga qadar “intelekt”ni o’rganishdagi individual tafovutlarni o’lchashga mo’ljallangan edi. Oldinda esa, XX asr, psixodiagnostikani rivojlanishini belgilab beruvchi yangi yutuqlar, omadsizliklar, diskussiya va kashfiyotlar davri turardi.
• Yuqorida aytib o’tilganidek, XX asr boshlarida individual tafovutni aniqlashga qaratilgan hamda ahamiyatga egaligi bilan ajralib turadigan A.Bine testi natijalari bo’lgan. Shu bois, intelektning birinchi krizisini testlash ham uning nomi bilan bog’liqdir. Natijada, Bine shkalasini barcha mutaxassislar turli xil yurtlarda keng ko’lamda qo’llasha boshlashgan.
• Birinchilar qatorida bu testni AQSHda Genri Goddart qo’llagan. Shu maqsadda u Yevropadan keluvchi immigrantlarni tekshirishga mo’ljallangan metodikalar guruhini yaratgan. Tadqiqot ishlarining demonstrasiyalashishiga ko’ra, ya’ni mazkur moslashmagan test orqali u ingliz tilini yaxshi bilmaydiganlar yoki umuman bilmaydiganlarda tekshirishlarni o’tkazgan. Bu tekshirish natijasida 83% yevreylar, 80% vengriyaliklar, 79% italyanlar va 87% Rossiyadan chiqqanlarda aqli zaiflik deb xarakterlash mumkin bo’lgan. Aslida esa, bu diagnostik xato edi.
• G.Goddart taqdim etgan Bine–Simon shkalasini qoniqarsiz tarjimasini (1908), boshqa amerikalik psixologlar L.M.Termen va X.D.Chayldzlar birga hamkorlikda yangicha variantda modifikasiyalashtirishgan. Bu yondoshishdan maqsad, shkalaning validlik va ishonchlilik darajasini tekshirishdan iborat bo’lgan.

Nazorat va muhokama

• Nazorat va muhokama
• qilish uchun savollar
• Psixodiagnostikaning yuzaga kelishi bilan psixologiya fani tarixi orasida qanday o’zaro bog’liqlik mavjud?
• Psixologik bilimlarning klinik davri nimaga asoslanadi?
• Qaysi mutaxassis olimlar “Psixodiagnostika”ni rivojlanishiga o’z ta’sirini ko’rsatishgan?
• V.Vund laboratoriyasini psixologik tashxis jarayonida tutgan mavqyei qanday?
• Birinchi statistik asoslangan testlar nimaga bag’ishlanadi?
• Psixodiagnostikani XX asrdagi shakllanish davri qanday amalga oshgan?