Psixolog mutaxassisning kasbiy-etikaviy tamoyillari bajardi: Abduqaxxorova Sevinch Tekshirdi: To’laganova Dilnoza Guruh: 09 Reja

Psixodiagnostika bilan shug’ullanuvchi psixologga qo‘yiladigan talablar:
1.Psixodiagnostikaning metodik vositalarini bilish.
2.Axloq qoidalariga amal qilish.
3.Zarur kasbiy va shaxsiy sifatlarga ega bo‘lish.
4.Psixologik muammoni qo‘ya bilish.
5.Sinaluvchilardan zarur ma’lumotlami ola bilish.
6.Olingan ma’lumotlami sinaluvchi qiziqishlariga mos tarzda qo'llay bilish.
Psixodiagnostika mutaxassisi ega bo‘lishi kerak bo‘lgan sifatlar:
■ Empatiya qobiliyati
■ O‘z-o‘zini nazorat qilish
■ Kasbiy odoblilik
■ Mas’uliyatni his qilqish
■ Refleksiya qobiliyati
Ularga kiritilgan boshqa jihatlar - ishlatilgan hisobotlarni va vositalarni saqlash yoki boshqa ijtimoiy sog'liqni saqlash sohalarida boshqa vakolatli mutaxassislar bilan aloqa qilish zarur bo'lganda. O'z kasbiga va kasbdagi boshqa hamkasblariga hurmat qilish huquqi ham qadrlanadi.
Deontologik kod bloklarining uchinchisi bag'ishlangan amalga oshiriladigan aralashuv turi va undan qanday foydalanish mumkinligini baholash bo'yicha mutaxassisga yo'naltirish va rahbarlik qilish. Shunday qilib, agar siz noto'g'ri ishlatilganligi ma'lum bo'lgan xizmatlardan qochish kerakligini hisobga olsangiz.
Aralashning uzaytirilmasligi, shuningdek, mutaxassis yoki foydalanilgan usullar natija bermaganida, boshqa mutaxassisga murojaat qilish, muammolarni kimga etkazish kerakligi va maslahatlashib ko'rib chiqilgan jihatlarni aniqlashda ham ko'rsatiladi (masalan, ota-onalar yoki qonuniy vakillar voyaga etmaganlar yoki mehnatga layoqatsiz shaxslarga nisbatan) yoki boshqa mutaxassislarning aralashuvlarini to'xtatmaslik yoki boykot qilish.
Har qanday psixodiagnostik metodika yo‘q joydan paydo bo'Imaydi, balki (tashxislash) o‘rganilayotgan ob'ektning psixologik nazariyasi asosida vujudga keladi va rivojlanadi. Masalan, intellekt testlari, intellektning hayotiy voqeliklarda namoyon bo’lishi, ahamiyati, tuzilishi va uning tabiati haqidagi ilmiy ta’savvurlarga asoslanadi. Shaxs testlari, shaxsning tuzilishi, shaxs xususiyatlarining taraqqiyoti va tabiati, ilmiy ma'nosi haqidagi nazariyaiarga asoslanadi. Psixodiagnostik metodikalardan to‘g‘ri foydalana olish uchun albatta uning nazariy asoslarini bilish shart, aks holda psixodiagnost tadqiqot natijalarining analizi, sharhlash va xulosalarda xatoliklarga yo’l qo‘yishi mumkin. Eksperimentator biron-bir psixologik testni mukammal o'zlashtirib olmagan bo’lsa va hech bo’lmaganda o'zida boshqa bir odamda sinab ko‘rmagan bo‘lsa, uni qo’llashga haqli emas. Bundan tashqari, psixodiagnostik metodikalarni qo’llashning shart-sharoitlariga qat'iy amal qilish shart. Ammo har qanday voqelikda ham psixologik tashxis bilan kim shug‘ullanishidan qa'ti nazar - mutaxasismi yoki qiziquvchimi, quyidagi ma'naviy-ahloqiy me'yorlarga rioya qilishi shart:
Frayburgning shaxs savolnomasi (FRI) 1963 yili Y.Farenberg, X.Zarg, R.Gampel kabi tadqiqotchilar tomonidan amalda qo‘llanildi. Test birinchi marta 1970 yili, ikkinchi marta 1973 yili nashr qilindi, uchinchi nashri esa 1978 yilda chiqdi.
Bu metodika inson shaxsining ba’zi bir xususiyatlarini tashxis qilish uchun yaroqli bo'lgan ko‘p omilli testdir. Bu amaliy va ilmiy tadqiqot maqsadlari uchun muhim manbadir. Savolnoma shaxs to‘g‘risida har tomonlama ma’lumotlar beradi.
Test tadqiq qilinuvchilaming keng ommasiga mo‘ljallangan. Ushbu metodikaning qisqartirilgan varianti ham bor.
Testni yakka holda yoki guruhiy shaklda qo‘llash mumkin. Bajarish uchun vaqt savolnomaning shakliga bog‘liq, bo‘lib, u 20 daqiqadan 50 daqiqagacha davom etishi mumkin. Tadqiqot uchun yo‘riqnoma, savolnoma va javoblar varaqasi zarur. FP1 savolnomasi 12 shkaladan iborat.
Savolnomadagi savollar soni 114 ta. Faqat birinchi savol hech bir o'ichamga (shkalaga) xos emas, chunki u tekshirish xarakteriga ega. I-XII shkalalar asosiy shkalalar hisoblanadi.
Shuningdek, mutaxassisning roli bilan bog'liq chalkash vaziyatlarni keltirib chiqarmaslik, o'z maqomi uchun o'z maqomini bera oladigan hokimiyat vaziyatidan foydalanmaslik, hatto vaziyatda ham bemorning avtonomiyasini ma'qullash zarurligi belgilab qo'yilgan. tashlab ketishni yoki boshqa mutaxassis bilan ishlashni istashlarini (shu bilan birga, psixolog bir vaqtning o'zida aralashuvni amalga oshirishni rad qilishi mumkin, boshqa tomondan bemor uchun zararli yoki tushunarsiz bo'lishi mumkin bo'lgan narsa) yoki haqiqat bo'lgan holatlarda bu kabi holatlarda baholashni amalga oshirish uchun zarur.
Klinikadan tashqarida psixolog tadqiqotchi yoki o'qituvchi sifatida ham ishlashi mumkin. Shu ma'noda deontologik kod ilmiy uslubga ergashgan tadqiqotlar bilan ilmiy va kasbiy taraqqiyotga erishish zarurligini belgilaydi va u aytgan bilimlarni etkazishi mumkin bo'lgan ta'lim bilan.
Bemorlardan yoki qonuniy vakillaridan aniq ruxsat olish zarurati, shuningdek, klinik ma'lumotlardan foydalanish zarur bo'lganda, shuningdek, boshqa katta zararlardan saqlanish uchun keraksiz yoki qaytarib bo'lmaydigan zararlardan saqlanish zarur bo'lganda ham belgilanadi.
Tadqiqot odamlar yoki hayvonlar bilan olib boriladimi-yo'qligini, shaxsiy qadr-qimmatini hurmat qilish va imkon qadar zarar yoki azob-uqubatlardan qochish bilan amalga oshirilishi kerak. Kichik elektr toki urishi kabi noqulay stimulyatsiyalar paydo bo'lishi kerak bo'lgan holatlarda, sub'ektlar o'zlarining roziligini hech qanday majburlashsiz va to'liq erkinlikda, oldindan nima qilishni oldindan bilishlari kerak
Kasbning juda dolzarb jihati maxfiylikdir: bemorlar, mijozlar yoki foydalanuvchilar psixologga o'z hayotlari, boshidan kechirgan narsalar, his-tuyg'ulari, fikrlari, umidlari va rejalari to'g'risida juda nozik ma'lumotlarni olib kelishadi. Shu ma'noda, psixologning deontologik kodeksining beshinchi bo'limi shaxsiy hayot huquqini sinchkovlik bilan hurmat qilish zarurligini belgilaydi, faqatgina zarur deb hisoblangan va mijozning ahvolini yaxshilashga qaratilgan ma'lumotlarni qidiradi.
Kasbiy maxfiylik favqulodda holatlar yoki sud qaroriga binoan (yoki voyaga etmaganlar yoki nogironlarga nisbatan ota-onalar yoki qonuniy vakillar tomonidan) bundan mustasno. Mavzu, agar u mavzuga yoki mutaxassisga xavf tug'dirmasa, tuzilgan va chiqarilgan har qanday hisobotning mazmunini bilishni istasa, shuningdek, imkoniyatga ega bo'lishi kerak