Psixologiya-1-amaliy-zafar pdf

8. O'qituvchilarning axloqi va kasbiy mas'uliyati:
Maxfiylik va talabalar huquqlarini hurmat qilish
kabi o'qitishning axloqiy jihatlarini muhokama
qiling.
O'qituvchilar uchun kasbiy standartlar va
xulq-atvor normalarini ko'rib chiqing.
Maxfiylik va talabalar huquqlari o'qitish faoliyatining 
asosiy axloqiy jihatlaridir. Quyidagi muhokamalar bu 
masalaga oiddir:
1. 
Maxfiylik: O'qituvchilar o'quvchilarning maxfiylik 
huquqlarini hurmat qilishga majburdir. Bu, 
o'quvchilarning shaxsiy ma'lumotlarini va fikrlarini 
himoya qilishni o'z ichiga oladi. O'qituvchilar 
o'quvchilar bilan maslahatlashishda, bahslarda 
yolg'onlikdan, ma'naviy va jinsiy zulmdan saqlanish 
va ularga adolatli muomala qilish hamda ularning 
maxfiyliklarini himoya qilishga e'tibor berishlari 
kerak.
2. 
Adolat va tenglik: O'qitish faoliyati adolat va tenglik
asosida bo'lishi kerak. O'qituvchilar o'quvchilarga 
adolatli muomala qilish, har bir o'quvchini teng 
huquqlar bilan ta'minlash va ularning talabalar 
huquqlarini hurmat qilishda samaradorlikni 
ta'minlashga intilishadi. O'qituvchilar o'quvchilarning 
jinsiy, etnik, ma'rifiy va ijtimoiy xususiyatlari asosida 
hech qanday diskriminatsiya qilmaydi.
3. 
E'tiqod va ma'naviyat erkiga e'tibor: O'qitish 
faoliyati o'quvchilarning e'tiqod, ma'naviyat va erkiga
e'tibor berish bilan bog'liqdir. O'qituvchilar 
o'quvchilarning ma'naviy-xayriya qadriyatlarini 
hurmat qilishi, ularning o'zaro munosabatlarda 
adolatli va mehribon bo'lishi kerak. O'qituvchilar 
o'quvchilarga yoshlararo, diniy va ma'naviyatli 
qadriyatlarning o'zgarishlari va tushunchalarning 
rivojlanishiga imkon berish uchun erkin hamda 
murojaatga ega bo'lishlari kerak.
4. 
Intellektual rivojlanishni rag'batlantirish: 
O'qitishning axloqiy jihatlaridan biri ham 
o'quvchilarning intellektual va ma'rifiy rivojlanishini 
rag'batlantirishdir. O'qituvchilar o'quvchilarning fikr 
va fikrlariga qadr-qomat qilishi, ularning savollarini, 
mulohazalarini va tahlillarini qabul qilishi, ularga ilmiy
tarjima berish va o'z fikrlarini ifoda qilishga imkon 
berishlari kerak. Bu, o'quvchilarning o'zining 
g'ayrioddiy qobiliyatlarini va tafakkurini 
rivojlantirishga yordam beradi.
5. 
Jamiyatga qo'shimcha xizmat: O'qituvchilar 
o'quvchilarga jamiyatga qo'shimcha xizmat qilishni 
O'qituvchilar uchun kasbiy standartlar va xulq-
atvor normalar o'qitish sohasidagi yuqori sifatli 
ta'limning ta'minlanishi va o'quvchilarning 
rivojlanishi uchun katta ahamiyatga ega. Bu 
standartlar va normalar o'qituvchilarning 
professional yeterliliklarini belgilash, ularga 
qat'iy ma'lumotlar berish, ularga yuqori sifatli 
ta'limning asosiy prinsiplarini amalga oshirish, 
o'quvchilar bilan yaxshi munosabatda bo'lish, 
ularga o'zlashtirish va rivojlanish uchun yordam 
berish va o'quvchilar bilan samarali 
kommunikatsiya qurishga yordam beradi.
Quyidagi kasbiy standartlar va xulq-atvor 
normalar o'qituvchilar uchun muhimdir:
Kasbiy standartlar:
1. 
Ma'rifat va tajriba: O'qituvchilar o'zlarining 
o'qitish sohasidagi ma'rifatlarini va tajribalarini 
rivojlantirishlari kerak. Bu, ularga o'quvchilarni 
o'zlashtirish, qatnashishlari va ularga yuqori 
sifatli ta'lim berishda muvaffaqiyatli bo'lish 
uchun zarur bo'ladi.
2. 
O'quv jarayonini tashkil etish: O'qituvchilar 
o'quv jarayonini tashkil etish, ta'limning maqsad
va vazifalarini belgilash, dars rejalari va dars 
materiallarini tayyorlash, o'quvchilarni 
boshqarish va ularga yuqori sifatli ta'lim berish 
uchun maqsadga muvofiq usullarni qo'llash 
bilan shug'ullanishlari kerak.
3. 
Baholash va baho berish: O'qituvchilar 
o'quvchilarni baholash, yutuqlarini baholash va 
ularga yuqori sifatli baho berish uchun 
ma'lumotga ega bo'lishlari kerak. Ular 
o'quvchilarning ta'lim darajasini, kamchiliklarini 
aniqlash va ularga baho berishning obyektiv 
usullarini bilishlari kerak.
4. 
Ko'nikmalar va rivojlanish: O'qituvchilar 
o'zlarini doimiy ravishda rivojlantirish va 
yangilanishlarga o'rgatishlari kerak. Ular 
o'zlarini kasbiy rivojlanishlarini davom ettirish, 
yangi ta'lim texnologiyalarini o'rganish, 
tadqiqotlarga qatnashish va so'nggi pedagogik 
usullarni o'rganish bilan shug'ullanishlari kerak.

---

o'rgatishlari kerak. Bu, o'quvchilarning ijtimoiy 
masalalarga qiziqishi, jamiyatda faol ishtirok etishni 
o'rgatish, o'zlarining hamjamiyatning yaxshi 
fuqarolariga aylandirishini ta'minlashga intilishadi. 
O'qituvchilar o'quvchilarni ijtimoiy muammolar bilan 
tanishishga, ularga xizmat qilishga, ekologik va 
ijtimoiy muammolarga qarshi tashvish bildirishga, 
shuningdek, jamiyatning demokratik tamoyillariga 
ega bo'lishga intilishadi.