Psixologiya fanining dolzarb vazifalari, predmeti va metodlari

Xayolningasosiyxususiyatlari

Xayoljarayonivauningvujudgakelishibirqanchasharoitlargabog’liqdir. Xayolhardoimma'lumbiryo’nalishgaega.Odatdavujudgakelganxayolodamningo’zfaoliyatidavomidanimagaintilayotgani, nimaniistayotganibilanbog’liqbo’ladi.Masalan, tarbiyachitarbiyalanganbolalarningkimbo’libyetishishlarinixayolanko’zoldigakeltiribko’radi.

Xayoljarayoniningxususiyatlaridanbirishundaniboratki, xayolodamningehtiyojlari, qiziqishlarivao’zoldigaqo’yganvazifalaribilanbog’liqholdayuzagakeladi. Lekinshuniaytibo’tishlozimki, odamningehtiyojlarivaqiziqishlarihammavaqt ham istagannarsalargaerishavermaydi. Ko’proqodamningxayolidahammavaqtqo’rqinchlinarsalargavdalanaboradi.

Ana shupaytdagiehtiyojiningta'siribilanodamningxayolio’tmishdaidrokqilingannarsalardanhosilbo’lgantasavvurniijodiyravishdaqaytaishlab, yangiobrazlaryarataboshlaydi.

Xayoljarayoniningo’zigaxosxususiyatlaridanyanabirishundaki, xayolxamisha boy tajribahamdabilimlargaasoslanadi. Agar bilimyetishmasa, xayoliytasavvurhosilbo’lmaydi.Masalan, kichikmaktabyoshidagio’quvchilargaqadimgidavrinsonlarihaqidagapirilsa, ularxuddihozirgizamonkishilarisingaritasavvurqiladilar.Buningasosiysababibilimlarningyetishmasligi, shuningdekmazkuryoshdagibolalartarixiymuzeylardabo’lmaganliklari, teatrlargatushib, tarixiyasarlarniko’rmaganliklari, tarixiykinolarnihalijudakamko’rganliklaritufaylibundaytasavvurlarnihosilqilishninguddasidanchiqaolmaydilar.

Xayoljarayoniningo’zigaxosxususiyatlaridannavbatdagisixotiratasavvurlarinianalizvasintezqismidaniboratdir. Xayoluchun material bo’ladigantasavvurlarxayolyaratibberayotganobrazlargako’pinchato’liqholdakirmasdan, balkiqismanfaoliyatidaro’yberadi.Bundamuayyantasavvurlardanajratibolinganelementlarniboshqatasavvurlarbilanqo’shishvabirturkumqilishjarayoniro’yberadi. Manashundaysintezqilishfaoliyatidafoydalanadilar, ularya'niyozuvchilaro’zasarlaridagihaydnomalarningtiplarinibirqanchaayrimtasavvurlardanvujudgakeltiradilar.

Nihoyatxayolningo’zigaxosxususiyatlaridanyanabirishundaki, agar idrokobrazlariaynihozirgipaytdaginarsalarbilanbog’liqbo’lsa, xotiraobrazlario’tganzamondaginarsalarningobrazlarinitiklashbilanbog’liqbo’lsa, xayoliyyo’lbilanyaratilganobrazlaresahozirgivao’tganzamongaginaemas, balkikelajakzamonga, odamkelajakdanimaishlarqilishinixayolantasavvurqilibko’rishbilanbog’liqbo’lishimumkin.