Psixologiyasining psixologiyaning boshqa tartnoqlari bilan bog'liqligi

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar 
1. Muloqot deganda nimani tushunasiz? 
2. Muloqot vositalariga nimalar kiradi? 
3. Muloqot muammosi bilan qaysi olimlar ko'proq shug'ullanganlar? 
4. Muloqotchanlikni qanday tarbiyalash mumkin? 
Psixologik testlar 
1. 
Muloqot muammosi bilan qaysi o'zbek olimlari shug'ullangan? 
a) M.G. Davletshin; b) E.G'oziyev; 
d) V. Karimova; 
e) Z. Nishonova. 
2. Muloqot sirlari haqida qaysi olimning kitobi nashr qilingan? 
a) E. G'oziyev; 
b) V. Karimova; 
d) Kan — Kalik; 
e) D. Kamegi. 
ko'z, tananing harakatlanishi (har 3—5 soniyada ko'zlar pirpirashi). Bolalik 
holatiga xos qiziquvchanlik va berilib ketish ham katta odam holatidagi inson 
yuzida aks etishi mumkin. Katta kishi holatidagi inson ko'pincha quyidagi 
so'zlardan foydalanadi: «nima uchun?», «kim?», «qanday qilib?», «qachon?», 
«balki», «menimcha», «mening tushunishimcha» (masalan: «niening fikrimcha, 
yoshlar kattalarni hurmat qilishlari kerak, shart»). 
E. Bern fikricha, shaxsning yetukligi insonda katta odam EGO holatining 
qanchalik shakllanganligiga bog'liq bo'ladi. Transakt tahlilga ko'ra, muloqot 
davomida ishtirokchilar har bir EGO holatga muvofiq keluvchi nuqtyai nazarda 
turib kontaktga kirishadilar. Ayrim transaksiyalar ijobiy munosabat shakllanishiga, 
ba'zilari nizoga olib keladi. Transaksiyalar quyidagi turlarga bo'linadi: parallel 
transaksiyalar — stimul transaksiya va javob transaksiya kesishmaydi (masalan, 
«katta odam» holatida turib «bolalik» holatiga murojaat qilish, «bolalik» holatida 
turib «kattalik»ka javob qaytarish); kesishuvchi transaksiya — stimul transaksiya 
va javob transaksiya kesishadi (masalan, «katta odam» holatining «katta odam» 
holatiga murojaat qilishi, «ota-onalik»ning «bolalik»ka javob qaytarishi); yashirin 
transaksiya — bevosita kuzatilayotgan xulq-atvor bilan bog'liq bo'lmagan 

---

9 
transaksiyadir. Sirti «yaltiroq» bo'lgan jismoniy belgilar, so'zlar ostiga juda salbiy 
mazmun yashiringanda shunday transaksiya ro'y beradi. Ushbu transaksiyalar 
ikkidan ortiq EGO holat munosabatga kirishishi natijasida ro'y beradi. 
Muloqot pozitiv (ijobiy) tugallanishi uchun transaksiyalar parallel bo'lishi kerak. 
Kesishuvchi transaksiya nizo va ziddiyatga olib keladi. 
Parallel transaksiyaga misol: «oyijon, bu mening qo'limdan kelmaydi», «sen 
endi katta bola bo'lib qolding, albatta qo'lingdan keladi». 
Kesishuvchi transaksiyaga misol: «Sardor, narsalaringni joy-joyiga qo'yib 
qo'ysang-chi», «siz menga xo'jayin emassiz, bu yerda menga faqat onam buyruq 
bera oladi». 
Bolalik holati bolalik davrida paydo bo'ladi va rivojlanadi. Kattalarga taqlid 
qilish natijasida ota-onalik holati shakllanadi. Kattalik holati esa uzoq yillar 
davomida hayotiy tajriba orttirish bilan qaror topib boradi.