Пул-кредит тизими. Банклар ва уларнинг бозор иқтисодиётидаги роли 1 Пул муомаласи ва унинг амал қилиш қонуниятлари

Пул муомаласи қонуни

Бошқа шароитлар ўзгармай қолганда, муайян даврда муомала учун зарур бўлган пул миқдори сотишга чиқариладиган товарлар нархи суммасига тўғри мутаносиб, пулнинг айланиш тезлигига тескари мутаносибликда ўзгаради.

Муомала учун зарур бўлган пул миқдорини аниқлаш формуласи
бу ерда:
Пм - муайян даврда муомала учун зарур бўлган пул миқдори;
Тб - сотилиши лозим бўлган товарлар суммаси (товарлар миқдори х нархи);
Хк - кредитга сотилган товарлар суммаси;
Хт - тўлаш муддати келган товарлар ва хизматлар ҳамда бошқа тўловлар суммаси;
Ўх-к - нақд пулсиз ўзаро ҳисоб-китоблар;
Ат - пулнинг айланиш тезлиги.

ИНФЛЯЦИЯ
Бу пул муомаласи қонунлари бузилиши натижасида қоғоз пулларнинг мамлакатда яратилаётган товар ва хизматларга нисбатан ортиб кетишидир.
Натижада
Пул қадрсизланади
Инфляция суръатини (ИС) аниқлаш формуласи
бу ерда:
ТНИж – жорий даврдаги истеъмол товарлари нархи индекси;
ТНИб - базис даврдаги истеъмол товарлари нархи.

Инфляциянинг асосий турлари

• Ялпи талаб ортиқчалиги билан натижасида юзага келадиган инфляция.

Талаб инфляцияси

• Ялпи таклиф қисқариши натижасида юзага келадиган инфляция.

Таклиф инфляцияси

• нархлар йилига 10 фоизгача ўсадиган инфляция

Ўрмаловчи инфляция

• нархлар йилига 20 дан 200 фоизгача ўсадиган инфляция.

Жадал инфляция

• нархлар йилига 200 фоиздан юқори даражада ўсадиган инфляция.