qo`yilmalarini dollarga sotish to`xtatildi va oltin-dollar standartiga ham yakun yasaldi. - qo`yilmalarini dollarga sotish to`xtatildi va oltin-dollar standartiga ham yakun yasaldi.
- Rivojlangan kapitalizm sharoitida banknotalar kredit tabiatini saqlab qolgan, ular iqtisodiyot, davlatni kreditlash uchun mo`ljallangan bo`lib, rasmiy chiqariladi va qog’oz-pul muomalasi qonuniyatlariga bo`ysunadi.
- Pul tizimining holati mamlakat iqtisodiyotga, ishlab chiqarishning rivojlanishiga uzviy bog’liq bo`ladi. Pul tizimi ishlab chiqarish sur`atlarini ushlab turish yoki tezlashtirishga ta`sir ko`rsatadi.
3. Pul tizimining elementlari. - 3. Pul tizimining elementlari.
- Pul tizimining elementlari xususida iqtisodchi olimlar o`rtasida munozarali fikrlar mavjud. Taniqli iqtisodchi olim O.I.Lavrushinni fikriga ko`ra pul tizimini boshqarish printsipi, emissiya mexanizmi va kassa instrumentlari ham asosiy elementlar sifatida e`tiorof etadi. Beloglazava baho masshtabini ham kiritadi.
- Beloglazova pul tizimiga 5 ta elementni kiritadi:
- 1. Pul birligi
- 2. Baho masshtabi
- 3. Pul aylanmasi
- 4. Pul massasi
- 5. emmisiya mexanizmi
- SHuningdek, Miller, Xesus de Sota kabi mashhur iqtisodchi olimlarning pul tizimining elementlari xususida o`z qarashlari mavjud:
- Ko`pchilik iqtisodchi olimlar tomonidan e`tirof etilgan pul tizimining elementlariga quyidagilar kiradi:
- 1. Pul birligi
- 2. Pul aylanmasining tarkibi
- 3. Pul aylanmasini tashkil qilish va tartibga solish
- 4. Pul massasi va uning tarkib
- 5. Milliy valyutaning pariteti
- 6. Milliy valyutaning kursi
- 7. Pul tizimini tashkil qiluvchi va tartibga soluvchi organ
- 1. O`zbekiston Respublikasining zamonaviy pul tizimi milliy valuta so`m muomalaga kiritilgandan keyin shakllandi. YAngi pulni eski valuta birligiga almashtirish “denominatsiya” deb ataladi.
- O`zbekiton pul tizimi quyidagi elementlardan tashkil topadi:
- 1. Milliy valuta so`m;
- 2. Pul aylanmasi naqd va naqdsiz pul aylanmasidan iborat;
- 3. Respublikamizda pul aylanmasini tashkil etish va tartibga solish MB tomonidan nazorat qilionadi. O`zbekiston respublikasi MB to`g’risidagi qonunga muvofiq MB pul massasining o`sishini nazorat qiladi.
- 4. Pul massasini miqdoriy o`lchashda M0, M1, M2 pul agregatlaridan foydalaniladi;
- 5. So`mning valuta pariteti AQSH $ ga nisbatan aniqlanadi;
- 6. Milliy valuta so`mning valuta kursi respublika valuta birjasida AQSH $ ga nisbatan aniqlanadi. 2003-yil 8-oktyabrda O`zbekiston hukumati xalqaro valuta fondi nizomining VIII-moddasi bo`yicha majburiyatlarini qabul qildi. Natijada milliy valutamizning almashuv kursi unifikatsitya qilindi.
Do'stlaringiz bilan baham: |