- Markaziy bankning «banklarning banki» sifatidagi funktsiyasi, bizning fikrimizcha, asosan, quyidagi to`rt yo`nalishda namoyon bo`ladi: Barcha tijorat banklari o`z mablag’larining ma`lum qismini Markaziy bankdagi foizsiz hisob-raqamlarida minimal rezervlar sifatida saqlashga majburdirlar. Xususan, Germaniya Federativ respublikasida 1984 yildan boshlab, asosan, barcha tijorat banklari bilan bir qatorda uzoq muddatli qo`yilmalar bilan shug’ullanuvchi kredit institutlari va qurilish jamg’arma kassalari ham minimal rezervlarini Markaziy bankda saqlashga majbur bo`ldilar. 11 Bank mijozlari o`zjamg’armalarining yoki kreditlarining ma`lum qismini Markaziy bank biletlarida, ya`ni naqd pullarda oladilar. Mijozlarning bu talabini tijorat banklari Markaziy bankdagi muddatsiz jamg’armalarining istalgan paytda naqd pulga almashtiriladigan qismi hisobidan qondiradilar.
Markaziy bank ana shunday yo`l bilan butun bank tizimining to`lovga qobilligiga ta`sir qiladi. Ammo, bundan har bir tijorat banki o`zining naqd pullarga bo`lgan talabini faqatgina ikki muhim vazifani hal qilish imkoniyatiga ega bo`lib turibdi. Birinchidan, minimal emission bank mablag’lari hisobidangina qondira oladi, degan xulosa kelib chiqmaydi. Ayrim banklarda banknotalarning ortiqcha zaxirasi mavjud bo`ladi va ular boshqa banklarga bu pullarni kreditga berishi mumkin. Pul bozori rivojlangan mamlakatlarda bu jarayon texnik jihatdan juda silliq ko`chadi. SHunisi xarakterliki, tijorat banklaridagi ortiqcha naqd pullar miqdori emission bank yaratgan pullar miqdoriga tengdir. Demak, tijorat banklarining banknotalarni kreditga berish imkoniyati cheklangan. Bu esa, ularning banknota emissiyasi sohasida Markaziy bankka bog’liqligini saqlab qoladi - Markaziy bank ana shunday yo`l bilan butun bank tizimining to`lovga qobilligiga ta`sir qiladi. Ammo, bundan har bir tijorat banki o`zining naqd pullarga bo`lgan talabini faqatgina ikki muhim vazifani hal qilish imkoniyatiga ega bo`lib turibdi. Birinchidan, minimal emission bank mablag’lari hisobidangina qondira oladi, degan xulosa kelib chiqmaydi. Ayrim banklarda banknotalarning ortiqcha zaxirasi mavjud bo`ladi va ular boshqa banklarga bu pullarni kreditga berishi mumkin. Pul bozori rivojlangan mamlakatlarda bu jarayon texnik jihatdan juda silliq ko`chadi. SHunisi xarakterliki, tijorat banklaridagi ortiqcha naqd pullar miqdori emission bank yaratgan pullar miqdoriga tengdir. Demak, tijorat banklarining banknotalarni kreditga berish imkoniyati cheklangan. Bu esa, ularning banknota emissiyasi sohasida Markaziy bankka bog’liqligini saqlab qoladi
Do'stlaringiz bilan baham: |
