Pythonda ma’lumot turlari
upper() va lower() metodlari
Download 103.71 Kb.
|
PYTHONDA MA
- Bu sahifa navigatsiya:
- 9. strip(), rstrip() va lstrip() metodlari
- Metodlar ozgaruvchi ichidagi asl matnni ozgartirmaydi!
- PYTHONDA SATRLAR BILAN ISHLASH
|
upper() va lower() metodlari
1. upper() metodi matndagi har bir harfni katta harfga o'zgartiradi.
2. lower() metodi esa aksincha, har bir harfni kichik harfga o'zgartiradi.
title() va capitalize() metodlar 3. title() metodi matndagi har bir so'zning birinchi harfini katta harf bilan yozadi.
4. capitalize() esa faqatgina eng birinchi so'zning birinchi harfini katta bilan yozadi.
5. casefold() matndagi barcha so’zlarni kichik harfga o'zgartiradi
6. center() matnni berilgan belgisi uzunligi bo’yicha markazga qaytaradi
Yuqoridagi matnni 30 ta belgi bo’yicha so’zni markazlashtirdi. Ya’ni satrboshidan 13 ta belgi va 4 ta so’z belgi hisobladi, so’zdan so’ng 13 belgi tashladi. Umumiy 30 ta belgini tashkil atadi. Metodlarni faqat o'zgaruvchilarga emas, balki to'g'ridan-to'g'ri matnga ham qo'llash mumkin. 7. len() funksiyasi qator uzunligini aniqlash uchun fordalaniladi.
8. Berilgan matnni ma’lum qismini kesib olish.
a berilgan matnda satr boshidan 10 belgi ajratib oladi va satr boshidan 5 ta belgini qirqib tashlaydi, qolgan belgilarni chop qiladi.
9. strip(), rstrip() va lstrip() metodlari Bu metodlar matnning boshi va oxiridagi bo'sh joylarni olib tashlaydi. lstrip() — matn boshidagi bo'shliqni, rstrip() – matn oxiridagi bo'shliqni, strip() — matn boshi va oxiridagi bo'shliqlarni olib tashlaydi
10. replace() berilgan qiymatni ma’lum belgisini almashtiriradi.
11. format() belgilangan qiymatlarni satrga qo’shadi
Matnlar bilan ishlaydigan metodlar ko'p. Ularning ba'zilari bilan kelajakda yana tanishamiz, to'liq ro'yhatni esa quyidagi sahifada ko'rishingiz mumkin. Metodlar o'zgaruvchi ichidagi asl matnni o'zgartirmaydi!
PYTHONDA SATRLAR BILAN ISHLASH 1. Satr nima? 2. Satr orasidan qism satr qirqib olish mumkinmi? 3. Satr uzunligi qanday aniqlanadi? Satrli o‘zgaruvchilarni yaratish vа satrlar bilan ishlash Satr – harf, son va belgilar hamda probeldan tarkib topgan belgilar ketma- ketligi. Satrlarni o‘zgaruvchilar yordamida kiritish mumkin. Pythonda satrlar bittalik va ikkitalik qo‘shtirnoqlar orqali beriladi. Satrlar ustida keng bajariladigan amallardan biri bu – birlashtirish amali. Satrlarni birlashtirish uchun + amali qo‘llaniladi. Tayanch tushunchalar Satrlar – qo‘shtirnoq ichiga olingan Unicode kodidagi belgilar ketma-ketligi. Satr uzunligini len() funksiyasi yordamida aniqlash mumkin. Phyton barcha belgi va probellar sonini o‘zi hisoblab chiqaradi. 2 7 x +x+1 36-dars. PYTHONDA SATRLAR BILAN ISHLASH 65 BUNI BILASIZMI? >>> a=’Bahor!’ >>> len(a) 6 >>> a = ‘Good morning!’ >>> b = ‘Welcome.’ >>> c=a + b >>> print(c) Good morning! Welcome. >>> c = a+’Dear pupil.’ + b >>> print(c) Good morning! Dear pupil. Welcome. Pythonda bitta so‘zni ekranga bir necha marta chiqarish imkoniyati mavjud bo‘lib, buning uchun uni bir marta yozishning o‘zi kifoya. >>> a = ‘Hello!’ >>> print(a * 10) Hello! Hello! Hello! Hello! Hello! Hello! Hello! Hello! Hello! Hello! Qism satrlarni belgilash Satrdagi har bir belgining o‘z raqami bo‘lib, u belgining turgan o‘rnini anglatadi. Bunday raqam belgining turgan o‘rnini aniqlash yoki uni satrdan qirqib olish uchun kerak bo‘ladi. Pythonda satrdagi belgilarni raqamlash 0 dan boshlanadi va bu raqam indeks deb ataladi. Satrdan nafaqat belgi, balki qism satrni ham qirqib olish mumkin. Buning uchun quyidagi sintaksisdan foydalanamiz: a[index] – a satrdagi indexda turgan belgini qirqib oladi. a[:end] – a satrdan 0 indeksdan boshlab end indeksgacha bo‘lgan belgilar ketma- ketligini qirqib oladi; a[start:end] – a satrdan start indeksdan boshlab end indeksgacha bo‘lgan belgilar ketma-ketligini qirqib oladi; a[start:] – a satrdan start indeksdan boshlab oxirigacha bo‘lgan belgilar ketma- ketligini qirqib oladi; a[start:end:step] – a satrdan step qadam bilan start indeksdan boshlab end indeksgacha bo‘lgan belgilar ketma-ketligini qirqib oladi. 1-topshiriq. A va b ikkita son berilgan. Ularning qiymatlari o’rni almashtirish amali bajarilsin. Masalani qo’yilishi: Ba'zi bir qiymatlarga ega bo'lgan ikkita o'zgaruvchi mavjud. A ning qiymati x ga, b ning qiymati y ga teng bo'lsin. a ning qiymati y ga, b ning qiymati x ga teng bo’lishi talab etilsin. Yechish usuli (umumiy): a o'zgaruvchisining boshlang'ich qiymatini yozib olish uchun qo'shimcha c o'zgaruvchisidan vaqtincha foydalanib tayinlash, b o'zgaruvchisining qiymatini a o'zgaruvchisiga tayinlash va c o'zgaruvchisining qiymatini b o'zgaruvchisiga tayinlash foydalaning. Dasturning matni: kiritish a, b c = a a = b b = c chiqish a, b Pythtonga xos yechim usuli: ikkita tupledan foydalaning. Birinchisida a va b o'zgaruvchilar va ularning qiymatlari aniqlanadi, ikkinchisida esa bir xil o'zgaruvchilardan hosil bo'ladi, ammo teskari tartibda. Python dasturi matni:
2-topshiriq. Ish haqi (ish haqi) va daromad solig'ining foiz stavkasi ma'lum. Daromad solig'i va qo'lda olingan miqdorni aniqlang. Masalani qo’yilishi: Ish haqi (o'zgaruvchi oklad, raqam sifatida ifodalangan) va daromad solig'i stavkasi (o'zgaruvchi procent, raqam sifatida ko'rsatilgan). Soliq summasi (o'zgaruvchi nalog) oklad * procent / 100 ko’rinishida aniqlanadi, qo’lga olish summasi (o'zgaruvchi summa) oklad-nalog sifatida belgilanadi.. Algoritmning blok sxema rasm3.3. Dasturning matni: kiritish oklad, procent nalog = oklad * procent / 100 summa = oklad-nalog chiqish summa, nalog Python dasturi:
Agar ushbu misoldagi barcha raqamlar butun sonlar sifatida ishlatilsa, natija noto'g'ri bo'lishi mumkin. Shuning uchun soliqni hisoblashda hisoblagich butun sondan haqiqiy raqamga aylantiriladi ( float ( ) funksiyasi). 3 topshiriq. Jadvaldagi ma'lumotlardan foydalanib, ovqatlanish xonasida tushlikning umumiy narxini aniqlash. Agar idishlar narxi ikki baravarga ko'paytirilsa, tushlik narxi necha marta oshishini aniqlang.
Download 103.71 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|