Pythonga kirish. Dasturlash muhitlari. Python dasturlash tili asosiy operatorlari

import datetime as dt
x = dt.datetime.now()
print(x)
2020-11-14 14:00:56.561937


O’zgaruvchilarning ko’rinish sohasi.
Global o’zgaruvchilar
Funksiyadan tashqarida hosil qilingan o’zgaruvchilar global o’zgaruvchilar hisoblanadi. Global
o’zgaruvchilar kodning istalgan qismida (funksiya ichida ham, tashqarisida ham) ishlatilishi
mumkin. Quyidagi kodda funksiya tashqarisida o’zgaruvchi hosil qilamiz va uni funksiya ichida
ishlatamiz:
x = "qiziq"
def funksiya():
print("Dasturlash juda "+ x)
funksiya()
Funksiya ichida hosil qilingan o’zgaruvchi lokal o’zgaruvchi deyiladi. Agar lokal va global
o’zgaruvchilarni nomlari bir xil bo’lsa , funksiya ichida lokal o’zgaruvchining qiymati funksiya
tashqarisida esa global o’zgaruvchining qiymati olinadi:
x = "shirin"
def funksiya():
x = "foydali"
print("Olma "+ x)
funksiya()
print ("Olma "+ x)
Global kalit so’zi
Oddiy holatda funksiya ichida hosil qillingan o’zgaruvchi lokal o’zgaruvchi hisoblanadi. Ammo
funksiya ichida ham global o’zgaruvchi hosil qilish mumkin. Buning uchun global kalit so’zi
ishlatiladi.
def funksiya():
global x
x = "shirin"
print("Olma "+x)
funksiya()
print ("Olma "+x)
Agar global o’zgaruvchining qiymatini funksiya ichida o’zgartirmoqchi bo’lsangiz ham global kalit
so’zi ishlatiladi:
x = "shirin"
def funksiya():
global x
x = "foydali"
print("Olma "+ x)
funksiya()
print ("Olma "+ x)


Pythonda shart ifodalari.

Pythonda shart operatorlari shartni tekshirish uchun ishlatiladi. Pythonda shart

operatorini bir necha xil ko`rinishi mavjud:
 if (mantiqiy ifoda):- shart operatorining bu ko`rinishi mantiqiy ifoda rost bo`lgan holda
qandaydir kod bajarilishi uchun ishlatiladi.
 if (mantiqiy ifoda):…else-shart operatorining bu ko`rinishida mantiqiy ifoda rost bo`lsa,
birinchi ifodalar bloki bajariladi(bu blok “if-blok” deb nomlanadi), aks holda keyingi ifodalar
bloki bajariladi(bu blok “else-blok” deb nomlanadi).
 if (mantiqiy ifoda):…elif(mantiqiy ifoda):…else- shart operatorining bu ko`rinishida oldingi
shart yolg`on bo`lganda keyingi shart tekshiriladi. Bu ifoda o`zida ikkita bir-biriga bog`liq
bo`lgan if else-if else ifodani bir ifodada if elif else saqlaydi. Bu dasturni o`qishni
osonlashtiradi.
Demak endi bu holatlarning barchasini misollar yordamida ko’rib chiqamiz.

if
if kalit so’zi biror shartning bajarilishi yoki bajarilmasligini tekshiradi. Masalan, bir qiymat

ikinchisidan kattaligi yoki ular o’zaro teng emasligi va hokazo kabi shartlarni tekshirish mumkin.
Hozir oddiy misol qilib a sonni b sonidan katta ekanlgini tekshirib ko’ramiz. Agar shart bajarilsa,
“HA” degan yozuv ekranga chiqsin: