Qadimgi yunonistonda davlat va huquq 1

QADIMGI YUNONISTONDA DAVLAT VA HUQUQ 1. Qadimgi Yunoniston tarixiga umumiy tavsif
Qadimgi Yunoniston tarixi qadimgi Sharq mamlakatlari tarixi bilan bir vaqtda va u bilan o'zaro aloqador holda rivojlandi. Eng so⁴nggi arxeologik ma'lumotlarga qaraganda miloddan avvalgi III ming yillik-dayoq Bolqon yarim orolining janubida va uning yaqin tevarak- atrofidagi orollarda ibtidoiy-jamoa munosabatlari buzila boshlaganligi ko'rinadi. Ay-rim joylarda dastlabki sinfiy jamiyat o'choqlari vujudga kelib, rivojlana boshlagan. Sinflarning tuzilish jarayonlari Krit, Lemnos orollarida boshqa hududdan ilgariroq yuz bergan, qitada esa bu jarayonlar birmuncha keyin-roq sodir bo'lgan. Bu jarayonlar qabilalarning bir joydan ikkinchi joyga ko^vchishlari va o'zaro urushlar bilan birga borganki, bu haqda keyinroq yuzaga kelgan qadimgi yunon afsonalarida xotiralar saqlanib qolgan.
Yunonistonning jo^g^rofiy mavqei qulay bo^lgani holda yerining nis-batan kam unumligi, bir tomondan, mahalliy aholini qishloq xo^vjaligida nihoyatda zo"r berib ishlashga, ikkinchi tomondan esa qo" similar bilan xalqaro aloqalarni, mol ayirboshlashni rivojlantirishga majbur etgan. Bu hoi hunarmandchilikning rivojini tezlashtirgan.
Eng qadimgi Yunonistonda antik mulk shaklining paydo bo⁴lishi uchun dastlabki zarar shartlar ana shulardan iborat bo'lib, bu mulkiy shakl "tarixiy jarayonida dastlabki qabilalarning ko'proq serharakat hayoti, taqdiri va o^zgarishlarining" natijasi edi.
Shunday jamoalarning sinfiy tabaqalanishi jarayonida shahar-davlatlar (polislar) paydo bo'lgan va bunday shahar-davlatlarning mavjud bo^vlishi qadimgi yunon quldorlik jamiyati uchun xarakterlidir. Urushlar, qulfurushlardan qullar sotib olish va kambag⁴allashib qolgan o"z qabi-ladoshlarini qarzlar evaziga qul qilib ishlatish -polislardagi qullik manbai edi. Antik qullik dastavval Yunonistonda keng tarqalgan, so^ngra qo⁴shni hududlarga yoyilgan.
Qadimgi Yunoniston tarixi quyidagicha besh davrga bo^vlib o^rgamladi:
1) egey yoki Krit-miken davri (miloddan avvalgi Ш-П minginchi yil-lar), bu davr - urugMoshlik tuzumining yerairilishi, ayrim rayonlarda ilk sinfiy quldorlik davlatlarining paydo bo^vlishi va rivojlanishi davri bo'lib, u doriylaming ko'chib kclishi natijasida tamom bo^ladi;
2) miloddan avvalgi XI-IX asrlardagi Yunoniston (Gomer davri) -bu davr doriylaming istilolaridan keyin ibtidoiy jamoa munosabatlarining vaqtinchalik qaytadan bunyodga kelishi hamda undan keyin antik mulk-chilik shakli asosida sinfiy munosabatlaming umumyunon rivojlanishi davridir;
3) arxaik davr (miloddan avvalgi VII1-V1I asrlar) - bu davrda polislar shaklidagi sinfiy jamiyat va davlatning tashkil topish jarayoni nihoyasiga yetgan;
4) klassik davr (miloddan avvalgi V-IV asrlar) - antik polislarda qul-dorlik munosabatlarining eng yuqori darajada rivoj topishi;
5) ellinizm davri (miloddan avvalgi IV asrning II yarmi - I asrning o^vrtalari), bu davr - Erori davlatining yunon-rnakedon istilosiga uchra-ganidan keyin Yaqin Sharqning kerig yerlarida quldorlik jamiyatining yanada rivojlanishidan iboratdir. Bu davr ellinizm dunyosming g⁴arbiy qismi Rim tomonidan, Sharqiy qismi esa (Frotga qadar) Parfiya tomonidan zabt etilishi bilan tamomlanadi.
Qadimgi Yunonistonda davlat va huquqning kelib chiqishi, rivojlan­ishi va ularning o^ziga xos xususiyatlari kabi muammolami o'rganishda yuqoridagi har bir davrga to^vxtab o4ish muhim ahamiyatga ega.