Qadimgi yunonistonda davlat va huquq 1

Sparta siyosiy Spartada hukmron sinfning qudratli harbiy
tizimining inqi- tashkilotiga aylangan yaxlit ijtimoiy tuzilishi uning rozi yunon davlatlari ichida tez yuksalisbiga ko'mak-
lashgan. Miloddan avvalgi V asrga kelib Sparta Peloponnes simmaxiyasiga boshchilik qilib deyarli butun Peloponnes ustidan o"z gegemonligini o'rnatgan. Ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayot-dagi turg4mlik, ma'naviy tushkunlik - ilotlar ustidan hukmronlikning katta ahamiyati - Yunonistonda Spartani reaksiya markazi qilib qo^sygan. Shu bi-lan birga Peloponnes urashidagi (miloddan avvalgi 431-404 yillardagi) g'alaba, Afinadan olingan katta miqdordagi kontributsiya spartaliklarning mulkiy darajalanishini birdaniga kuchaytirib yuborgan va tovar-pul mu-nosabatlari rivojlangan. Bu jarayonlar miloddan avvalgi IV asr boshida yer uchastkalarini hadya qilishga va vasiyat qilib qoldirishga raxsat etilishi bi-lan yanada kuchaygan (yerlarni sotishga xali ham raxsat etilmagan edi, le-kin bunday hollar uchrab turgan). Davlatning chekka o'lkalaridagi yerlarni egallab olish hisobiga zodagonlarning yerlari ko⁴paygan. Savdoning taqiqlanishiga amal qilinmay qo^vya boshlangan. Sobiq asketik (tarkidun-yochilik, zohidlik) spartacha turmush tarzi o'tmishda qolib ketgan. Oddiy spartaliklarning ommaviy tarzda xonavayron bo^lishi yerlaridan mahrum bo'lishiga va demak, to^vla huquqli bo'lmay qolishiga olib kelgan, Sparta jamoasining birligiga putur yetgan, uning harbiy qudrati pasaygan - tcfla huquqli spartaliklar soni qisqargan, yollanganlar paydo jbo^vlgan. Miloddan avvalgi IV asrda Yunonistonning Makedoniya tomonidan istilo qilinishi
natijasida Messeniyaning qcHdan ketishi va u bilan birga yerlar va qullar ham yo⁴qotilishi Sparta davlatining iqtisodiy asosini yemirgan.
Miloddan avvalgi III asrda xonavayron bolgan spartaliklarning talabi bilan yerlarni qaytadan taqsimlash, qarzlarni yo'qotish, harbiy qudratni tiklash, Spartaning to'la huquqli bolmagan fuqarolariga huquqlar berish yo^vli bilan eski tartiblarni qaytadan o'rnatishga bo'lgan urinish bar-bod bo⁴ldi. Quldorlik jamiyati rivojlanishining ob'yektiv qonuniyatlari jamoa tuzumining jamoachilik qoldiqlari saqlanib qolgan ijtimoiy va si-yosiy tartiblarini qat'iy halokatiga olib kelgan.
Ichki kurashlar azobidan batamom kuchsizlanib qolgan Sparta, boshqa yunon davlatlari kabi, miloddan avvalgi II asr o'rtasida Rim davlati hokimiyati ostiga tushib qolgan.