Qadimgi yunonistonda davlat va huquq 1

5. Afma davlatining (demokratiyasining) inqirozi va yemirilishi
Afina fuqarolari rasman teng huquqli hisoblangan bo~lsalar-da, lekin mulkiy jihatdan noteng edilar. Ayniqsa, mulkiy tengsizlik miloddan av­valgi V asrning oxirida juda kuchaygan edi. Bir guruh kam sonli yirik yer egalari va savdogar - hunarmandlar boyib ketsalar, fuqarolarning asosiy qismi - mayda yer egalari, hunarmandlar va lyumpenlar ahvoli juda yomonlashgan.Afinaliklar bilan huquqlari cheklangan meteklar o^vrtasidagi ziddiyatlar ham o'sgan. Bularning hammasi afina demokratiyasini keskin inqirozga olib kelgan.
Miloddan avvalgi 431 yilda boshlanib ketgan Peloponnes urushi nati-jasida Afinaning inqirozi juda kuchaygan. Bu urush bir tornonda Afina dengiz ittifoqiga kirgan davlatlar, boshqa tomonda, Peloponnes ittifoqi te-pasida turgan Sparta o'rtasida boshlangan edi. U Afinaning mag'lubiyati bilan tugagan. Urush natijasida katta moddiy talofat ko'rilgan, juda ko^vp odam yo'qotilgan, dengiz ittifoqi bo"linib ketgan va, demak, Afina ittifoq tarkibiga kirgan davlatlarning mablag'laridan foydalanish imkoniyatidan mahram bo^lgan. Miloddan avvalgi 411 yilda Afinada oligarxlar to'ntarishi yuz bergan va hokimiyat oligarxlar qo^vliga o4gan. Besh yuzlar kengashi bekor qilingan. Uning o'rniga rasman eski To⁴rt yuzlar kengashi qayta tiklangan va unga eng boy fuqarolar kirgan. Teng huquqli fuqarolar soni goplit bo⁴lib xizmat qilishga yetarli mablag'i bo'lgan besh ming fu-qarodan iborat qilib qo'yilgan. Albatta, keyin demokratiya yana tiklangan. Lekin miloddan avvalgi 404 yilda Afina urashda taslim bo'lgandan so'ng yangi oligarxiya tcfntarishi yuz bergan. Afinada xalq yig'ini Sparta tazyiqi ostida o"ttiz oligarxdan iborat komissiya saylagan. Bu komissiya oqibatda Afina hukumati bo" lib olgan. Terror kuchaygan. Aholi, boy afinalikJar va meteklar hukumat tomonidan talangan. Aholi oligarxlarga qarshi bosh ko'tarib, miloddan avvalgi 403 yilda ularni yenggan va Afinada demok-ratiya qayta tiklangan, lekin endi ilgarigi Afina qudratidan hech vaqo qol-magan edi. Mamlakat xonavayron boMgan,. davlat xazinasi bo^shab qol-gan, savdo inqirozga uchragan, dengizdagi uslunlik allaqachon yo'qotilgan edi. Dehqonlar xonavayron bolib, o^vz yeriarini sotishga majbur bo⁴1gan edilar va davlat xazinasidan endi yetarli yordam ololmagan sbahar kam-bag'allari safiga kelib qo'shilganlar. Boy quldorlar orasida ham norozilik kelib chiqqan. Chunki ular endi faqat o'z mablagiari hisobiga erkin kam-bag'allarni boqib turishga majbur bcTlmoqda edilar.
Umumiy norozilikJardan kuchsizlanib qolgan afina demokratiyasi miloddan avvalgi IV asrda juda yuksalgan Makedoniyaga hech qanday jiddiy qarshilik ko'rsata olmagan. Miloddan avvalgi 338 yilda yunon qo'shinlari Makedoniya armiyasidan mag⁴kibiyatga uchragan. Miloddan avvalgi 336 yilda Afina va butun Yunoniston Aleksandr Makedonskiy im-periyasi tarkibiga qo'shib olingan va keyinchaSik ham butun Yunoniston uning avlodlari davlati tarkibida bo'lgan. Miloddan avvalgi TI asrda rim legionlari Almaga bostirib ldrgan va natijada Айна butun Yunoniston sin-gari Rjm davlatining provinsiyalaridan (viloyatlaridan) biriga aylangan.
6. Sparta quldorlik davlati