Qadimiy dinlarning iqtisodiy jihatlari Sivilizatsiya

Abu Hamid al-G‘azzoliyning iqtisodiy fikrlari
Al-G‘azzoliy (1058-1111-yillar), boshqa arab olimlari kabi jamiyatning falsafiy, ijtimoiy va iqtisodiy tomonlarini o‘z davrining ustuvor diniy e’tiqodlariga bog‘lagan asarlar yozgan. U o‘rta asrlar islom dunyosining eng yirik zakovat egalaridan biri hisoblanadi. Uning asarlari Avliyo Tomas Akvinskiyga o‘z ta’sirini o‘tkazgaligi maTum. Uning bozorda ko‘ngilli almashuvlarga bergan ta’rifi o‘n birinchi asrda mehnat taqsimoti bilan bog‘liq munosabatlami muvofiqlashtirishni amalga oshirishga imkoniyat bergan.
Dastlabki vaqtlarda bir kishi bug‘doyni ekkan, o‘rgan va yanchgan, so‘ng xamir qilib non yopgan, vaholanki bu holat bir oilaning mehnati natijasi boTishi mumkin. Al-G‘azzoliy o‘z davrida bitta non mingta yoki undan ko‘proq ishchi mehnatining mahsuloti boTishi mumkinligini kuzatgan. Kengayib borayotgan ixtisoslashuv va mehnat taqsimoti iqtisodiy almashinuvga olib kelinishini tushunib, barteming qiyinchiiklarini yengillashtiradigan pulga boTgan munosabatni ko'rsata olgan. U davlat xarajatlari, soliqqa tortish va qarz olish; tanga pullar va tanga pullaming arzonlashuvi; foiz va sudxo‘rlik; qay tarzda eng yaxshi usul bilan soliq solish, jamiyat bo‘ylab soliq yukini yengillashtirish bilan bogTiq iqtisodiy munosabatlami ham o‘rgandi. Ibn Xaldunning iqtisodiy iikrlari
Ibn Xaldun (1332-1406-yillar) tomonidan ko‘plab “iqtisodiy” masalalar: foyda, taklif, talab, narx, jami ortiqcha miqdorlar va sarmoyaning shakllanishi kabi holatlar chuqur o‘rganilganligi va tahlil qilinganligini ko‘rish mumkin. Ayrim manbalarda Ibn Xaldun islom dunyosida ilk iqtisodiy qarashlar bilan shug‘ullangani qayd etiladi, ayrim bahs va munozaralarga ko‘ra bunday
taniqlilik al-G‘azzoliyga tegishli. Ulardan awal ming yillik davomida mashhur bo‘lib kelgan Aristotel va Platon kabi arab faylasuflari iqtisodiyotga nisbatan ko‘proq fundamental ahamiyatga ega bo‘lgan masalalami o‘rganish jarayonida iqtisodiy faoliyatning dastlabki tadqiqotlarida ayrim qiziqarli yutuqlarga erishdilar.