Qaraqalpaq xalıq namaları Mazmunı

«Jaman shıganak» qaraqalpaq xalıq naması

Jaman shıganak namasının payda bolıuı joninde xalıq kopshiligi jerinen suuı tayıp, egin ege almay, asharshılıkda ushırap, Amiudaryanın orine jokarıga jol jurip sapar shegedi eken. Ol zamandagı tiykargı kolik keme bolgan.
Adamlar daryanın orine karap kemesin suyrep saldau tartıp auır azaplar shekken kemeliler daryanın kaytpasında kushli agıska, kaytpa- yirymlerge ushırap orlep jure almay daryanın agısı menen guresip, darya menen tiresip saldaushılar keshin biriktirip, arkan tartıp barlıgı birigip qosıq aytadı eken. Daryanın aylanba, kaytpasındagı saldaushılardın usı aytkan kosıgının, nam ası «Jaman shıganak» bolıp atalgan deydi. Jaman shıganak-Konırat, Moynak, Shomanay xam Leninabat rayonlarında jasaushı baqsılardın, jıraulardın auzınan alıngan maglıumatlarga Karaganda «Jaman shıganak» Arzı baqsı dan kalgan nama. Xiyua xannın adetke aylangan tartibi boyınsha kol astındagı baqsılardı jıynap namalar esitprekshi boladı. Konırattan Arzı baqsıda shakırtıladı. Amiudaryanın ishi menen kemeshilerge ilesip, olarga ezinin Xiyuaga shakırtılıp baratırgan jumısların aytadı.Saldaya tartıp, sharashap jurgen kemeshiler aradan az uakıt otkennen keyin baqsını korgenine kuuanadı, keyin bir-ekn auız qosıq aytıp, saz shertip beriuin onnan otinish etedi. Arzı duutarın kolına alıp, kemenin ishinde bir nama shertedi. 0rlep arkan tartıp baratırgan jigitler shertilgen namaga ıshkı ketedi. Daryanın jaman shıganak jerine kelgende kemenin bası burılıp arkanshılarga kush bermey kemeni alıp ketedi. Natiyjede keme audarılıp, ishindegi adamlar, Arzı baqsıda zorga degende jagaga juzip shıgadı.Sonnan berli usı namanın atı
«Jaman shıganak» bolıp elege shekem atkarılıp kiyatır. Nama shertilgende asau Amiudaryanın tolkınları, kemeshilerdin orlep arkan tartkandagı korgen kıyınshılıkları, onın adamdı xaulıktıratugın kattı agısları, Jaman aylanbaga kelgen jerde kemenin arkanın este saumalap tartıp. Iyrimnen aman otiu xareketleri seziledi.

«Sanalı keldi» qaraqalpaq xalıq naması

Otken zamanları Qarajan baqsı qosıq aytıp otırganda bir otkir kız kızlardı baslap kelgen, sol otkir, sulıu kızdın juris-turısın kolde jurgen uyrekke (sanaga) uksatıp saz shertip - qosıq aytkan, mine sol Qarajan baqsının aytkan, shertken naması «Sonalı (Sanalı) keldi» bolıp atalıp ketken.