Qaraqalpaq xalıq namaları Mazmunı

«Sıy perde» -qaraqalpaq xalıq naması

Sıy perde-bul nama Tariyxıy maglıumatlarga Karaganda nama Arzı baqsı terepinen doretilgen. Baksının lakabı «Molla Arzı» bolgan. Onın sebebi Arzı baqsı Xiyuada mediresede okıgan. 0zi jude jarlı eken, kambagalshılıktın zardabınan bir neshe ret okıuın taslapta ketedi. Auılndagı agayin tuugaiları gerejet jıynap, Arzının okıuın dauam ettiredi. Solay etip Arzı Xiyuadagı medreseni tamamlaydı.0zinin jastan uyrengen talabı duutar shertip, qosıq aytıu bolgannan keyin, medresede okıp jursede baqsıshılık enerin taslamaydı. Birneshe ret molla terepinen kattı kuudalaidı. Medreseni pitkeriushiler kolları na guualık alar aldında ezlerinin sonsha jıl okıtkan mollasına anau-mınau sıylıklar berip xoshlasadı eken. Arzı jude jarlı adam bolganlıktan mollasına xesh norse taba almaydı. Baskaları xer turli sıylau berip atırsa, Arzı mollasının aldında sakka juginip bir dizege konın, shapanının, ishinen duutarın alıp,-»Taksır, sizge ekelgen menin onday bir at-ton sarpayım jok birak sizge degen jaksı sazım bar, onı sizga sauga etemen»-dep «Sıy perde»ni shertken eken. «Sıy» kedimgi sıylau, «Perde» duutardın on eki perdesi, demek «Sıyga duutar perdesi» degendi anlatadı.

«Kunxoja»- qaraqalpaq xalıq naması

Bul namada xezirgi kunge shekem baqsılar terepinen atkarılıuında aytılıp kiyatır. Xalık auzınan alıngan xemde ayrım baqsılardın bergen maglıumatlarına Karaganda Kunxoja shaygr bolık menen birge belgili baqsı bolgan deydi. Birakta Kunxojanın baqsıshılık, sazendelik jagınan shayırshılıgı basım boltan. Mısalga-Berdaktın biz elege shekem oz deuirinin ataklı shayır sıpatında, tanıymız, baqsıshılıgı shayırshılıgınan azırak aytıladı. Kunxojanın, «El menen» kosıgı, atap otsek boladı.

«Kenes»- qaraqalpaq xalıq naması

Bul nama burın baqsılar terepinen «Iyshan naması» dep atalgan.Tiykarınan ol Iyshan, mollalardın xereketin teriyplegen. Maktumkulının «Korin» kosıgı menen aytılgan, sonınan bul nama Abbaz shayırdın «Biybisenem» kosıgı menen aytılıp kelindi. Iyshan-molla bar jerde baqsı-jıraular,bar jerde iyshan-mollalar bolmagan. Olardın isleri bir-birine say kelmegenligi ushın. Keyin ala bul namanı baqsılar «Kenec naması» dep atkarıp kelemekte.