Qaraqalpaqstan awıl xojalıǵı hám agrotexnologiyalar institutı

Mikroskopik kórinisi. Ókpeden tayarlanǵan gistopreparatda hár túrlı formasındaǵı oshaqlar kórinedi,olar gemotoksilinda boyalǵan bolıp, kók reńde kórinedi. Orayda nursimon zamarıqlar qızıl reńde kórinedi. Olardıń átirapında leykotsitlar qabatı payda bolǵan. Túynektiń shetlerinde bolsalimfoid hám epitelioid kletkalar qabatı kórinedi. Prolefiratsiya procesi bolsa bóleksheleraro biriktiruvchi toqımada rawajlanadı. Tilde de tap joqarıdaǵı ózgerislerdi kóremiz.
Makroskopik kórinis. Ókpediń jaralanǵan bolǵan qattı qansistensiyali, bolıp aǵımtır kók reńde kórinedi, biriktiruvchi toqıma ósińki, kesilgen yuzada irińli oshaqlar kórinedi.
Til júdá kólemine úlkenlesedi, awızdan asılıp túsedi, qansistensiyasi qattı boladı (taxtasımon til), kesilgen yuzada aktinomikozning irińli oshaqları kórinedi.
Keselliktiń baslanıwında qozǵawtıwshı átirapında kem muǵdarda polimorf yadrolı leykotsitlar, epiteliod hám náhán kletkalar kórinedi. Keyinirek bolsa leykotsitlar sanı kópayadi jáne onıń átirapında epitelioid, limfoid hám jas biriktiruvchi toqıma kletkalarınan granulyatson toqıma ósedi.
Eski oshaqlarda shetlerinde talshıqlı biriktiruvchi toqıma limfocit hám plazmatik kletkalarǵa bay jaǵdayda kórinedi, keyinirek bul toqıma qattı fibrozli qabıq payda etedi. Zamarıqlar eski oshaqlarda nur tárizli formada kórinbeydi, bálkim jemirilgen tuzlangan jaǵdayda kórinedi.

Belgiler. Siyir aktinomikozining klinikalıq kórinisleri patologikalıq processtiń lokalizatsiyasiga, haywandıń immun sistemasınıń jaǵdayına hám patogenning agressivligine baylanıslı. Biraq siyir keselliginiń barlıq sortları bir neshe ulıwma zatlarǵa iye. Aktinomikozning hár qanday forması sozılmalı. Kesellik inkubatsiya dáwiri menen baslanadı. Bul patogen siyir denesinde qashannan berli aktiv bolǵan waqtın ańlatadı, biraq klinikalıq kórinisler ele gúzetilmegen.

Taǵı bir keń tarqalǵan simptom - siyirlarda aktinomiyoma payda bolıwı. Bul tiykarlanıp jaqsı xarakterli óspe bolǵan massa. Ol az-azdan ósip baradı, zálel etpeydi, tıǵız dúzıliske iye.

Bas tásirlanganda siyirlarda tıǵız túyinler payda bolıp, olar tısqarına da, tereńligin de tamaqqa ósedi. Kóp ótpey, aktinomiyomalarda irińli tesik jaralar payda boladı. Olar arqalı sarg'ish iriń ajralıp shıǵadı, quramında danalar bar. Bul qosımshalar zammarrıqtıń druseni bolıp tabıladı. Arnawlı bir waqıttan keyin teriniń mayda jayları nobud bóle baslaydı, sol sebepli irińde biykarlaw etilgen toqımalardıń qospaları payda boladı. Shıǵıp ketiw reńi qızg'ish rangga aylanadı. Fistula ashıladı hám ósip shıǵadı.
Tamaqtaǵı o'smaning ósiwi menen siyir qıyınshılıq menen dem alıwdı baslaydı, onı jutıwı qıyın. Nátiyjede, jutıw aktining aynıwı sebepli haywan ozib ketedi. Irińdiń kóp muǵdarda aǵıwına qaramay, temperatura ádetde normal bolıp qaladı. Ósiw tek ulıwma aktinomikoz ushın xarakterli bolıp tabıladı. Jaqlar yamasa olar arasındaǵı boslıq tásirlanganda, qaramal basınıń forması ózgeredi. Siyirlardıń jag'i bir neshe márte úlkenlestirilgen. Geyde isiw átirap daǵı toqımalarǵa tarqaladı, sol sebepli tańlay hám tıs góshida fistula (tesik) payda boladı. Olardan irińli massa shıǵadı.
Qaramal jelininiń aktinomikozi arqa buwınlardıń zıyanlanıwı menen xarakterlenedi. Bul teriniń dızbek nekrozi menen kórinetuǵın boladı. Birinshiden, elinda orayda irińli boslıq bolǵan tıǵız hámlikler payda boladı. Keyin olardıń ornında fistulalar rawajlanadı, odan sarg'ish reńli sır payda boladı.
Tildiń aktinomikozi bul organdıń keń yamasa sheklengen isiwi menen xarakterlenedi. Adamlar bunı " aǵash til" dep ataydılar. Siyirlarda kóbinese artqı as qazan jarası payda boladı. Jaranıń kúlreń-aq tubi bar, qırları dizbeleri menen.
Dıqqat! Keń tarqalǵan isiw procesi menen til isikiradi, kólemin keskin asıradı hám qan ketedi. Kóshiriw ushın siyirdı azaplaydı. Aldıńǵı jaǵdaylarda organ o'ladi.

II bap. Keselliktiń diagnostikası

Diagnostika. Siyirlarda aktinomikozni emlew tuwrı kesellikti anıqlawdı talap etedi. Kóbinese bul shubha etpeydi. Klinikalıq kórinisler tiykarında professional veterinar shıpaker aktinomikozdan shubha etiwi múmkin. Biraq hár qanday jaǵdayda da nátiyjeli terapiyanı tańlaw ushın laboratoriya tastıyıqlawı zárúr.
Qosımsha diagnostika patologikalıq sekretsiyani mikroskop astında tekseriwden ibarat. Onıń ushın iriń, granulomatoz toqıma, orofaringeal tamponlar alınadı. Aktinomikozga tómendegishe kesellikti anıqlaw qóyıladı :Olar patologiyadan shubhalı tüberkülün sırın yamasa bir bólegin aladı. Olardı suw astında juwıp taslang.Suwlı gidroksidi eritpe menen islenedi.
Shıyshe slaydqa jaylastırılǵan. 50% glitserin eritpesi menen bekkemlang.
Ústki bólegin shıyshe slayd menen yoping. Barlıq tayarlıq basqıshları ótkerilgennen keyin ǵana, siz izertlewler sapasına isenim bolıwıńız múmkin. Biraq aktinomikozni kesellikti anıqlawlawda sheshiwshi faktor patologikalıq sekretsiyani azıq qurallarına sebiw bolıp tabıladı. Biraq, bakteriologik tekseriw qıyın. Patogenga qarsı antitellar dárejesin anıqlaw veterinariya medicinaında keń qollanilmaydi, eger ol adamlarda keselliklerdi anıqlawda keń qollanilsa. Sonday etip,eń kóp isletiletuǵın usıl mikroskop bolıp tabıladı.
Kesellikti anıqlaw qoyıw waqtında aktinomikozni basqa siyir keselliklerinen parıqlaw kerek:
*aktinobakterioz;
*streptotrixoz;
*Ayaq hám awız keselligi;
*epizootik limfangit;
*limfa túyinleriniń tuberkulyoz keselligi.
Aktinomikoz hám aktinobakteriloz eń úlken uqsawlıqqa iye. Biraq birinshi halda, suyek kóbinese zálel kóredi, ekinshiden - siyirlardıń jumsaq toqımaları. Mikroskopik tekseriwde patogenlar áp-áneydey. Aktinomikozning qozǵawtıwshısı uzın sabaqlar formasında, aktinobatsilloz tayaqshalar formasında boladı.
"Metronidazol" (anaerob infektsiyası ushın nátiyjeli). Antibiotiklar menen birgelikte basqa gruppalardıń dári ónimleri qollanıladı. Antiseptiklar arasında " Monoklavit-1" preparati joqarı nátiyjelililikke iye. Bul ónim quramında yad bar. Bul grammusbat hám grammusbat bakteriyalar ushın da nátiyjeli bolıp tabıladı.

Onıń tásir mexanizmi jara maydanında plyonka payda bolıp, onı átirap ortalıqtı pataslantıratuǵın elementlardan qorǵaw etedi. Sırtqı emlew kúnine bir ret ámelge asıriladı. Zinaprim - bul siyir aktinomikozini emlew ushın taǵı bir arzan, biraq nátiyjeli dári. Ol untaq formasında satıladı. Dári siyirlarǵa awız arqalı 10 kg salmaǵına 1 g muǵdarında beriledi. Emlew stul 3 ten 5 kunge shekem. Zinaprim grammusbat hám grammusbat mikroorganizmlarga da tásir etedi. Preparatni preparatning aktiv statyası bolǵan sulfametazinga joqarı seziwsheńligi bolǵan siyirlarǵa bermaslik kerek. " Polyfit-propolis" biologiyalıq aktiv qosımshasın itibarsız qaldırıp bolmaydı. Náshebent elementlardı emlew stul uzaq. Bul 16 dan 21 kunge shekem. Sol sebepli ol basqa dáriler menen birgelikte qollanıladı.

Prognoz. Aktinomikozdıń prognozı kesellik formasına, onıń salmaǵı, siyirdı emlewdiń waqıtında hám etarliligiga baylanıslı. Antibiotik terapiyası qansha erte baslanǵan bolsa, qaramaldı relapsiz tolıq qayta tiklew múmkinshiligı sonsha úlken boladı. Jergilikli sırtqı kórinisler menen prognoz qolaylı esaplanadı. Ol keselliktiń ulıwma túrleri yamasa bo'g'imlarning processga qosılıwı menen jamanlasadı. Birpara emlengen siyirlar reinfektsiyani rawajlantıradı.
Bul kóbinese etarli bolmaǵan antibiotik terapiyasınan kelip shıǵadı. Selektsionerlar belgiler joǵalıp ketiwi menenoq emlenishni toqtatadilar. Aldın aytıp ótkenimizdek,bul tupten nadurıs.