Qarshi davlat universiteti lingvistika kafedrasi tilshunoslik fanidan


Download 1.86 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/88
Sana30.04.2023
Hajmi1.86 Mb.
#1405861
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   88
Bog'liq
Tilshunoslik MAJMUA 2022

 
Testlar
Q
iy
inl
ik
 
daraj
a
si
 
Test topshirig`i 
To`g`ri javob 
Muqobil 
javob 
Muqobil 
javob 
Muqobil 
javob 

Til nima uchun ijtimoiy hodisa 
hisoblanadi? 
chunki jamiyat 
a‘zolarining 
asosiy muomila 
vositasidir 
chunki u 
jamiyat 
taraqqiyoti, 
mehnat 
faoliyati 
jarayonida 
vujudga 
keladi 
chunki u 
jamiyat 
taraqqiyotid
a etakchi 
vositadir 
chunki u 
jamiyat 
taraqqiyotini 
belgilovchi 
asosiy omil 

Millatning shakllanishi uchun 
quyidagi shartlar bo`lishi kerak : 
umumiy hudud, 
umumiy 
chegara, 
umumiy til 
umumiy 
hudud, 
umumiy til, 
umumiy 
madaniyat va 
ma`naviy 
birliklar 
umumiy 
madaniyat, 
umumiy 
ma`naviyat 
birliklari, 
umumiy til 
umumiy 
hudud, 
umumiy til , 
umumuiy 
ma`naviyat 
Til boshqa aloqa vositalaridan 
qo`yidagi belgisi bilan farqlanadi: 
barcha javoblar 
to`g`ri 
fikr va 
hissiyotni 
ifodalash 
ob`ektiv 
borliqni aks 
ettirish 
ijtimoiyligi 

Tilga berilgan to`g`ri ta`rifni 
toping? 
jamiyat 
tafakurini 
rivojlantirishni 
ta`minlovchi, 
avlodddan- 
avlodga 
madaniy tarixiy 
an`analarni 
etkazuvchi 
vosita 
o`ziga xos 
semiologik 
sistemaning 
hosilasi va 
moddiylikka 
ega shakl 
o`ziga xos 
semiologik 
sistema va 
jamiyatda 
asosiy 
hamda eng 
muhim fikr 
almashish 
quroli 
jamiyat 
tafakurining 
rivojlanishini 
ta`minlashdagi 
muhim omil 

Til 
va 
jamiyat 
orasidagi 
bog`liqlik qo`yidagi omillar bilan 
belgilanadi? 
Til faqat 
jamiyatda, 
omillar orasida 
mavjud bo`lgan 
ijtimoiy 
quroldir 
til jamiyat 
bilan paydo 
bo`lganidek, 
jamiyat bilan 
birga bo`ladi 
til jamiyat 
bilan paydo 
bo`lganidek, 
jamiyat 
bilan birga 
bo`ladi 
til jamiyat 
bilan paydo 
bo`lganidek, 
jamiyat bilan 
birga bo`ladi 

Tilning paydo bo`lishini 
qo`yidagi farazga bog`lash 
o`rinli? 
mehnat 
jarayonida va 
mehnat bilan 
birgalikda 
taraqqiy 
qilinganligi 
mehnat 
chaqiriqlari 
ijtimoiy 
kelishuv 
tovushga 
taqlid 
Nutq fonetik jihatdan qanday 
birliklarga bo`linadi? 
fraza, takt, 
bo`g`in, nutq 
tovushlar 
gap so`z 
birikmasi, 
so`z,morfema 
gap, fraza, 
takt, nutq 
tovushlari 
so`z birikmasi, 
fraza, 
morfema, 
morf 

Yangi sheva va tillarning paydo 
bo`lishiga nima sabab bo`lgan? 
so`zlashivchi 
insonlar 
sonining ortib 
ketishi 
vaqt o`tishi va 
masofaning 
kengayib 
ketishi 
urush va 
bosqunlar 
yangi so`z va 
so`z 
birikmalarinin
g paydo 
bo`lishi 


145 

Farqlash vazifasi nima? 
tili birligining 
ifodalash va 
farqlash 
tilning 
shevalarga 
parchalanishi 
bir tildagi 
dialektlar 
orasidagi 
farqlar 
qarindosh 
tillarning bir-
biridan farqi 

Substrat hodisasi deb nimaga 
aytiladi? 
G`olib tilra 
mag`lub tilning 
qoldirgan izlari 
Mahalliy til 
fonetik va 
grammatik 
jihatdan g`olib 
tilga tobe 
bo`lishi 
Kelgindilar 
tili mahalliy 
tilni siqib 
chiqarishi 
Mahalliy til 
kelgindilar 
tilini siqib 
chiqarishi 

Syperstrat hodisasi deb nimaga 
aytiladi? 
Mahalliy 
tilning barcha 
lingvistik 
xususiyatlatinin
g o`zgarib 
ketishi 
Mahalliy til 
g`olib tildan 
ustun kelishi 
Kelgindilar 
tilining 
ba`zi 
xususiyatlari 
mahalliy 
tilga o`tishi 
G`olib tilga 
mag`lub 
tilning 
qoldirgan 
izlari 

Syperstrat hodisasi deb nimaga 
aytiladi? 
Mahalliy 
tilning barcha 
lingvistik 
xususiyatlatinin
g o`zgarib 
ketishi 
Mahalliy til 
g`olib tildan 
ustun kelishi 
Kelgindilar 
tilining 
ba`zi 
xususiyatlari 
mahalliy 
tilga o`tishi 
G`olib tilga 
mag`lub 
tilning 
qoldirgan 
izlari 
Fonemaning to`g`ri ta`rifi 
berilgan qatorini toping? 
Nutqning eng 
kichik ma`no 
anglatmaydiga
n birligidir 
Moddiylikka 
ega invariant 
hodisasi
Faqat 
talaffuzda 
ishtirok 
etadigan 
birlik 
Moddiylikdan 
holi bo`lsa-da, 
yozma nutq 
orqali 
voqealashadig
an birlik 

Tovushlarning akustik 
xususiyatlari nima? 
Ularning fizik 
xususiyatlari, 
ya`ni quloqqa 
chalinishi, 
eshitila olish 
xususiyatlari 
Ma`no 
anglatishga 
ishtirok 
etadigan ovoz 
Tovush 
paychalari 
orqali hosil 
bo`ladigan 
shovqin 
Tovush 
paychalari 
tebranishi 
natijasida 
paydo 
bo`ladigan 
shovqin 

Tovushlarning ko`chi deb nimaga 
aytiladi? 
Tovush 
to`lqininig 
tebranish 
kengligi 
Havo 
oqimining 
qarshilik 
ko`rsatayotgan 
nutq 
organlariga 
kuch bilan 
urilishi 
Havo 
oqimining 
zarbasi 
natijasida 
paydo 
bo`ladigan 
nutq birligi 
Havo oqimi 
bilan quloqqa 
chalinadigan 
ovoz 

Amplituda deb nimaga aytiladi? 
Tovush 
tulqininng 
dastlabki 
holatidan 
tebranishning 
yuqori va 
pastki 
nuqtasiga bir 
marta borib 
kelishi 
Tebranish 
natijasida 
paydo bo`lgan 
nutq birligi 
o`lchovi 
Tebranayotg
an jisimning 
harakatidan 
boshlab 
ohirgi 
nuqtasigach
a bo`lgan 
tebranish 
natijasi 
Tebranish 
bilan birga 
ovoz va 
shovqinning 
ishtirokini 
o`lchov mezon 

Tovush kuchi nima bilan 
o`lchanadi? 
Gerts 
Desibal 
Vatt 
Amplituda 

Aktiv nutq organlari qo`yidagilar 
Til, lablar 
Til, lab, 
Lab, til, 
Tovush 


146 
yumshoq 
tanglay, tovush 
paychalari 
bo`g`iz, 
yumshoq, 
tanglay 
tovush 
paychalari, 
milk 
paychalari, 
bo`run 
bo`shlig`i, 
lablar, til 

Nutq tovushlari ekskursiyasi 
nima? 
Nutq 
organlarining 
talaffuzdagi 
ishtiroki 
Nutq 
organlarining 
talaffuzidagi 
faol ishtiroki 
Nutq 
organlar 
talaffuzining 
birinchi 
bocqichi 
Nutq 
organlarining 
talaffuzida 
ishtirok 
etmasligi 

Reduksiya nima? 
Nutq 
organlarining 
to`g`ri talaffuzi 
Nutq 
organlarining 
takaffuzga 
ijtirok 
etmasligi 
Nutq 
organlarinin
g talaffuzda 
o`z joyiga 
qaytish 
Nutq 
organlarining 
talaffuzdagi 
faol ishtiroki 

Unli tovushlai to`g`risi tasnif 
qilingan qatorni toning 
Tilning 
gorizontal, 
vertikal 
holatiga ko`ra 
va tishlarning 
ishtirokiga 
ko`ra  
Tilning 
gorizontal, 
vertika; va 
laborantning 
ishtirokiga 
ko`ra
Tilning 
vertical, 
gorizantal 
va yuqori 
jag` 
Harakatiga 
ko`ra 
Tilning 
gorizantal, 
vertical 
Harakati va 
lablarning 
ishtirokiga 
ko`ra 

Unli tovushlar to`g`ri tasnif 
qilingan qatorni toping 
Tilning 
gorizontal, 
vertikal va 
lablarning 
ishtirokiga 
ko`ra 
Tilning 
gorizontal, 
vertikal 
holatiga ko`ra 
va tishlarning 
ishtirokiga 
ko`ra 
Tilning 
vertikal, 
gorizontal 
va yuqori 
jag` 
harakatiga 
ko`ra 
Tilning 
gorizontal, 
vertikal 
harakati va 
lablarning 
ishtirokiga 
ko`ra 

Unlilar tartibiga ko`ra qo`yidagi 
turlarga bo`linadi 
Monofnoglar, 
diftonglar, 
tirftonglar 
Monofnoglar, 
diftonglar, 
sonantlar 
Triftonglar, 
sonantlar, 
diftonglar 
Sonantlar, 
diftonglar, 
trifonglar 

Sonorlar to`g`ri berilgan qatorni 
toping? 
ng, l, m,r, n 
m, n, ng,j, l 
m, n, ng, tr 
B. p, ng, l, t, 


Nutqning super segment 
elementlari qaysilar? 
Ohang, urg`u, 
undalma 
Bo`g`in, 
urg`u, 
undalma 
Urg`u, 
ohang, fraza 
Bo`g`in, urgu, 
fraza 

Akkomodatsiya hodisasi deb 
nimaga aytiladi? 
Yonma –yon 
kelgan 
tovushlarning 
bir-biriga 
moslashishi 
Yonma-yon 
turgan 
tovushlarning 
bir-biriga 
o`xshab 
talaffuz 
etilishi 
Yonma –
yon kelgan 
tobushlarnin
g bir-biridan 
farqlanishi 
Yonma –yon 
kelgan 
tovushlarning 
o`zaro 
farqlanishi 

Dissimilyatsiya nima? 
Talaffuzi bir-
biriga yaqin 
tovushlarning 
birining 
fiziologiya va 
akustuk 
xususiyatlarini
ng o`zgarishi 
Talaffuzi bir-
biriga yaqin 
tovushlarning 
birining nutq 
jarayonida 
tushib qolishi 
Talaffuzi 
bir-biriga 
yaqin 
tovushlarnin
g fiziologik 
va aqustik 
jixatdan 
moslashishi 
Talaffuzi bir-
biriga yaqin 
so`zlarining 
fiziologik va 
akustik 
jihatdan 
o`hshab 
qolishi 

Assimilyatsiya hodisasi nima? 
Nutq 
tovushlarning 
o`zaro bib-biri 
ta`sirida biri 
ikkinchisiga 
Nutq 
tovushlarning 
farqlanishi 
Nutq 
tovushlarnin
g tushib 
qolishi 
Nutq 
tovushlarning 
moslashish 


147 
o`xshab ketishi 

Diereza nima? 
Tovushlardan 
birining 
talaffuzida 
tushib qolishi 
Tovushlardan 
birining
yumshalishi 
Tovushlarda
n bibrining
ikkilanishi 
Tovushlardan 
birining 
cho`ziq 
aytilishi 

Metatezaning to`g`ri ta`rifi qaysi? Yonma-yon 
tovushlarning 
o`rin almashish 
Yonma-yon 
tovushlarning 
o`xshashligi 
Yonma-yon 
tovushlarnin
g
farqlanishi 
Yonma-yon 
tovushlarning 
cho`ziq 
aytilishi 

Gaplologiya qanday hodisa? 
Ikki yonma-
yon turgan 
tovush yoki
o`xshash 
bo`g`inlardan 
birining tushib 
qolishi 
Ikki yonma-
yon turgan 
tovushlardan 
birining tushib 
qolishi 
Ikki yonma-
yon turgan 
bo`g`inlarda
n birining 
tushib 
qolishi 
Ikki yonma-
yon turgan 
tovushlarning 
cho`ziq 
talaffuz 
qilinishi 

Anglatgan ma`nosiga ko`ra 
morfemalar qanday turlarga 
bo`linadi? 
O`zak 
morfemalar, 
so`z yasovchi 
affiksal 
morfemalar 
O`zak 
morfemalar, 
grammatik 
affiksal 
morfemalar 
Affiksal 
morfemalar,
so`z 
o`zgartiruvc
hi affiksal 
morfemalar 
Leksik 
morfemalar, 
affiksal 
morfemalar 
Reduksiya nima? 
Urg`u olmagan 
tovushning 
tushib qolishi 
Urg`u 
olmagan 
unlining 
tushib qoloshi, 
talaffuzda 
pasayishi 
Urg`u 
olmagan 
bo`g`inning 
tushib 
qolishi 
Urg`u 
olmagan 
tovushning 
tushib qolishi 

Nutqdagi eng kichik ma`no 
anglatmaydigan, lekin ma`no 
anglatuvchi birliklarning 
ma`nosini o`zgartirishga xizmat 
qiladigan birlik qaysi? 
Fonema 
Morfema 
Morf 
A va C 
javoblar 

Bir morfemaga kiruvchi morflar 
qanday nomlanadi? 
Allomorflar 
Sinonim 
morfemalar 
Morfemalar
ning 
ko`rinishlari 
Morfemaning 
turlari 

Anglatgan ma`nosiga ko`ra 
morfemalar qanday turlarga 
bo`linadi? 
Leksik 
morfemalar, 
affiksal 
morfemalar 
O`zak 
morfemalar, 
so`z yasovchi 
affiksal 
morfemalar 
O`zak 
morfemalar, 
grammatik 
affiksal 
morfemalar 
Affikasal 
morfemalar,so
`z 
o`zgartiruvchi 
affiksal 
morfemalar 

Soddalashuv, murakkablashuv, 
qayta tuzilish kabi o`zgarishlar 
tilda qanday hodisa deb ataladi? 
So`z moddiy 
tarkibining 
o`zgarishi 
So`z moddiy 
tarkibining 
paydo bo`lishi 
So`z 
moddiy 
tarkibining 
qayta 
tuzilishi 
So`z moddiy 
tarkibining 
murakkablash
uvi 

Soddalashuv nima? 
Qo`sha negizi 
bilan yasama 
negizini tub 
negizga o`tishi 
Tub 
negizlarining 
yasama 
negizlarga 
o`tishi 
Qo`shma 
negizini tub 
aylanishi 
Ikki so`zni bir 
so`zga 
aylanishi 

Qayta tuzilishning to`g`ri ta`rifi 
berilgan qatorni toping? 
Birdan ortiq 
morfemalar 
birlashganda
yangi bir 
So`zdagi 
morf`malarnin
g chegarasini 
o`zgarishi va 
Morfemalar 
tartibining 
o`zgarishi 
natijasida 
Morfemalar 
chegarasi 
o`zgarsa-da, 
ma`nosi 


148 
morfemani 
paydo bo`lishi 
buning 
natijasida 
yangi affikasal 
morfemalarnin
g paydo 
bo`lishi. 
yangi 
affiksal 
morfemalar
ning paydo 
bo`lishi 
o`zgarishiga 
olib 
kelamaydigan 
yangi 
morfemalarini
ng paydo 
bo`lishi 
Murakkablashuv deganda- 
bir morfemali 
so`zlarni ikki 
yoki undan 
ortiq morfemali 
so`zlarga 
o`tishi 
bir morfemali 
so`zlarni ikki 
yoki undan 
ortiq 
so`zliarga 
aylanishish 
bir 
morfemali 
so`zlarni 
murakkab 
so`zlarga 
aylantirishi 
bir morfemali 
so`zlarni ko`p 
morfemaga 
aylanishi 

Grammatik ma`no deb nimaga 
aytiladi? 
Turli 
grammatik 
munosabatlarni 
ifodalaydi bir 
so`zni ikkinchi 
so`zga bo`lgan 
munosabatini, 
so`zni shaxsga, 
songa zamonga 
bo`lgan 
aloqasini 
ifodalaydi 
Tashqi 
dunyodagi 
voqea-hodisa 
yoki narsaga 
aloqador 
yakka ma`no 
Bir so`zni 
ikkinchi 
so`zga 
ifodalanishi 
So`zni 
shaxsga, 
zamonga, 
songa 
aloqasini 
ifodalanish 

Suppletivizim hodisasi qanday 
hodisa? 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari faqat 
bir o`zakdan 
yasaladi 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari ikki 
so`zdan 
yasaladi 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari 
har xil 
o`zaklardan 
yasaladi 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari ych 
o`zakdan 
yasaladi 

Grammatik kategoriyaga berilgan 
to`g`ri ta`rifni topihg? 
Umumiy 
grammatik 
ma`noni tashkil 
etuvchi xususiy 
ma`nolarning 
mantiqiy 
yig`indisi 
Umumiy 
grammatik 
ma`noga 
birlashuvchi 
xususiy 
ma`nolarning 
doimiy va 
zaruriy 
aloqadorligi 
Umumiy 
Grammatik 
ma`noga 
birlashuvchi 
xisusiy 
ma`nolarnin
g bir-biriga 
zidligi 
Umumiy 
grammatik 
ma`noni 
tashkil etuvchi 
(hususiy 
ma`nolarni 
tashkil etuvchi 
xususiy 
ma`nolarning 
bir-biriga zid 
kelishi, bir-
birini inkor 
qilis) 

Melodika nima? 
Ovozning 
ko`tarilib 
pasayishi 
Bo`g`inlarning 
jarangdorligi 
Ovozlarning 
qat`iy ritm 
bilan 
takrorlanishi 
Ton 
balandligining 
o`zgarrishi 
asosida 
ma`noning 
o`zgarishi 

Takror deganda nimani 
tushunasiz? 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash uchun 
so`zni ikki 
martta 
takrorlash 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash 
maqsadida 
so`z yoki 
uning birir 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash 
uchun biror 
ikki martta 
takrorlash 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash 
uchun biror 
birikmani 
takrorlash 


149 
bo`g`inini ikki 
marta 
qaytarish 

Ichki fleksiya deganda nimani 
tishunasiz? 
O`zakka turli 
so`z 
o`zgartiruvchi 
qo`shimchalarn
ing qo`shilishi 
Turli 
grammatik 
ma`nolarini 
ifodalash 
uchun so`z
tarkibidagi 
tovushlarning 
o`zgarishini 
Turli 
grammatik 
ma`nolarini 
ifodalash 
uchun 
so`zning 
moddiy 
tarkibini 
o`zgartirishn

Biror 
grammatik 
ma`noni 
ifofalash 
uchun o`zakka 
so`z
o`zgartiruvchil
arning 

Grammatik kategoriyalar 
ifodalanishi usuliga ko`ra 
quyidagi turlarga bo`linadi? 
Sintetik, 
analitik, juft 
Sintetik, 
analitik, 
aralash 
analitik, 
sintetik, jift 
va takroriy 
Sintetik, 
analitik, 
takroriy 

Grammatik son kategoriyasi qaysi 
so`z turkumlariga xos? 
Ot, olmosh, fe`l Olmosh, fe`l, 
sifat, son 
Fe`l, sifat, 
son, ot 
Ot, sifat, son, 
olmosh 

So`zlarni turkumlarga ajratishda 
quyidagi belgilar hisobga olinadi? 
So`zni leksik–
grammatik 
ma`nosi 
So`zning 
grammatik 
shakli va 
sintaktik 
vazifalari 
So`z 
yasovchi 
morfemalari 
So`zning 
distribusiyasi 

So`zning leksik-grammatik 
ma`nosi qanday tushuniladi? 
So`zning aniq 
ma`nosi 
So`zning 
umumiylashm
a ma`nosi 
So`zninh 
leksik 
ma`nosi 
so`zning 
ayrim 
guruhlarga xos 
ma`nosi 

Suffiks nima? 
ort qo`shimcha 
Old
qo`shimcha
C. 
qo`shimcha 
D. to`g`ri 
javob yo`q 

So`zlarning gapdagi o`rni, gap 
bo`laklari nuqtai nazaridan 
bajaradigan vazifasi qanday 
vazifaga taalluqli? 
Morfologik 
Fonetik 
Leksik 
Grammatik 

So`zlarning distributsiyasi 
deganda nimani tushunasiz? 
Gapdagi 
vazifasini 
Yasovchi 
qo`shimchalar
ni qabul qilish 
imkoniyatini 
So`z 
o`zgartiruvc
hi 
qo`shimcala
rni qabul 
qila olish 
imkoniyatini 
Boshqa so`zlar 
bilan birika 
olish 
imkoniyatini 

Semasioligiyaning o`rganish 
ob`ekti nima? 
So`zlarning 
kelib chiqish 
tarixini 
o`rganadi 
So`zlarni 
fonetik 
jihatdan 
o`rganadi 
Til 
birliklarini 
ma`no 
jihatidan 
o`rganadi 
Atoqli otlarni 
o`rganadi 

Leksikolografiya nimani 
o`rganadi? 
O`lashgan 
o`zlarni 
o`rganish 
O`z qatlam 
so`zlarini 
o`rganish 
Lo`g`at 
tuzish 
qatlamalarin
i o`rganish 
Antroponimlar
ni o`rganish 

Onomosiologiya nimani 
o`rganadi 
So`zlarni 
morfoligik 
jixatdan 
o`rganadi 
Narsa va 
hodisalarga 
nom berish 
jarayonini 
o`rganadi 
Tilning 
tarihiy bosin 
o`tgan 
yo`lini 
o`rganadi 
Lug`at tuzish 
bilan 
shug`ulanadi 

Ma`no qanday jixatlarning 
birligidan iborat bo`ladi? 
Shakl, narsa, 
hodisa 
Shakl, 
mazmun, 
Shakl, 
narsa, 
Shakl, hodisa, 
narsa 


150 
narsa 
mazmun 

Tillardagi so`zlar qanday 
munosabatlarga kirishadi? 
O`zi anglatgan 
predmet va 
hodisaga 
Inson fikriga, 
hissiyotiga, 
hoxish 
istaklariga 
Boshqa 
so`zlarga 
gapdagi 
vazifasiga 

Denotativ munosabat nima? 
So`z 
ma`nosining 
shaklga 
munosabati 
So`z 
ma`nosining 
boshqa so`zga 
munosabati 
So`z 
ma`nosining 
predmetga 
bo`lgan 
munosabati 
So`z 
ma`nosining 
belgiga 
bo`lgan 
munosabati 

Signifikativ munosabatning 
to`g`ri ta`rifini toping? 
Ma`noning 
tushunchaga 
munosabati 
Ma`noning 
so`zga bo`lgan 
munosabati 
Ma`noning 
harakatiga 
bo`lgan 
munosabati 
Ma`noning 
turli 
hodisalarga 
bo`lgan 
munosabati 

Struktural munosabat qanday 
munosabat? 
Bir ma`noning 
tushunchaga 
bo`lgan 
munosabati 
Bir ma`noning 
boshqa 
ma`noga 
bo`lgan 
munosabati 
Bir 
ma`noning 
harakatiga 
bo`lga 
munosabati 
Bir ma`noning 
bekgiga bo`lga 
munosabati 

Leksik ma`no quyidagi turlariga 
bo`linadi? 
Atash, 
ko`rsatish, 
to`gri, aniq 
Atash, 
ko`rsatish, 
aniq, to`g`ri 
Ko`rsatish, 
atash, to`gri, 
ko`chma 
Ko`rsatish, 
atash, to`g`ri, 
leksik 

Atash ma`nosi deganda nimani 
tushunasiz? 
Narsa va 
hodisalarni 
atash 
harakat va 
holatni 
Belgi-sifat 
va darajani 
hamma 
javoblar 
to`g`ri 

Ko`rsatish ma`nosi qanday 
ma`no? 
Narsa va 
hodisalarni 
atash 
imkoniyatiga 
ega bo`lmaslik 
natijasida 
ularni faqat 
ko`rsatish 
ma`nosi 
Shaxs nomi 
o`rnida 
qo`llanadigan 
so`zlar 
ma`nosi 
Predmet 
nomi 
o`rnida 
qo`llanadiga
n so`zlar 
harakat va 
holat nomi 
o`rnida 
qo`llanadigan 
so`zlar 
ma`nosi 

Istioraning ta`rifi qaysi javobda
to`g`ri berilgan? 
Umumiy 
belgisi asosida 
bir so`z bilan 
ikkinchisini 
atash 
Bir-biriga 
o`xshashligi 
asosida bir 
so`z bilan 
ikkinchisini 
atash 
Doimiy 
aloqadorligi 
asosida bir 
so`z bilan 
ikkinchisini 
atash 
Qarindoshlik 
belgilari 
asosida bie 
so`z bilan 
ikkinchisini 
atash 

Metonimik ma`no ko`chish deb 
nimaga aytiladi? 
Narsa va 
hodisalarning 
makon va 
zamondagi 
o`zaro doimiy 
bog`lanishi 
asosida birining 
nomini, 
boshqasiga 
ko`chirish 
Narsalarning 
o`zaro 
aloqadorligi 
asosida 
ma`noning 
ko`chishi 
So`zlarni 
ko`chma 
ma`noda 
qo`llash 
orqali 
ma`noning 
ko`chishi 
Ikki 
predmetning 
o`xshashligi 
asosida 
ma`noning 
ko`chishi 

Sinekdoxa nima? 
Butun va 
unung 
orasidagi 
munosabat 
Bir predmetni 
atash orqali 
boshqasini 
anglatish 
Predmetni 
ayrim 
ishoralar 
orqali 
Predmetni 
ayrim belgilari 
orqali 
anglatish 


151 
anglatish 

Leksik ma`noning kengayishi deb 
nimaga aytiladi? 
So`zning 
semalarini 
rivojlanib, 
boshqa 
semalariga 
nisbatan 
etakchi o`rinni 
egallash 
Ayrim 
cemalarning 
ustun darajada 
rivojlantirib 
ketishi 
Til ayrim 
semalarini 
rivojlantiris
hga o`rin 
berishi 
Faol semalar 
paydo bo`lishi 
va natijada 
etakchi o`rinni 
egallash 

Leksik ma`noning torayishi 
deganda nimani tushunasiz? 
Umumlashtiruv
chi so`zning 
ayrim, hususiy 
ma`noni 
ifodalash 
So`zning 
ayrim 
semalarining 
iste`moldan 
chiqib ketishi 
So`zning 
hamma 
semalarinin
g bir so`zga 
jamlanishi 
So`zning 
ma`nosini 
nutqda 
chegaralanishi 

Omofonlar nima? 
Yozilishi va 
talaffuzi bir xil 
so`zlarga 
aytiladi 
Yozilishi har 
xil , talaffuzi 
bir xil 
so`zlarga 
aytiladi 
Yozilishi bir 
xil, talaffuzi 
har xil 
so`zlarga 
aytiladi 
Yozilishi va 
talaffuzi har 
xil bo`lgan 
so`zlarga, 
aytiladi 

Omografga berilgan to`g`ri 
ta`rifni toping? 
Bir xil,
o`qiladigan 
so`zlar 
Bir xil yozilib, 
har xil 
o`qiladigan 
so`zlar 
Har xil 
yoziladigan 
so`zlar 
Har xil 
yozilib, bir xil 
yoziladigan 
so`zlar 

So`z yasash quyidagi yo`llar 
bilan amalga oshiriladi 
Affiksatsiya, 
kompozitsiya, 
infikslar 
yordamida 
Suffukslar, 
konversiya, 
prefikslar 
yordanida 
Kompozitsi
ya, 
konversiya, 
suffikslar 
yordamida 
Affiksatsiya, 
kompozitsiya, 
konversiya 
yordamida 

Modallar nima? 
Fikrning 
tasdig`i 
Fikrning 
inkori 
Tasdiq bilan 
inkor 
orasidagi 
turli 
munosabatla

Faqat 
tasdiqning 
bayoni 

Temaga berilgan to`g`ri tavsif 
qaysi? 
gapning 
mazmunini 
asoslaydigan 
hukm 
gapning 
mohiyatidan 
kelib 
chiqadigan 
mantiqiy 
xuloisa 
gapdagi 
hukmning 
sub`ektini 
ifodalovchi 
so`z 
gapning 
asosini tashkil 
etuvchi 
falsafiy 
kategoriya 

Rema deb nimaga aytiladi? 
Gapdagi 
hukmning 
predikatini 
anglatgan so`z 
Gapda ega 
bilan kesimni 
munosabatga 
kirituvchi 
vosita 
gapda ega 
bilan 
kesimning 
sonda 
mosligini 
ta`minlovchi 
omil 
Hamma 
javoblar to`gri 

Nutqning eng katta bo`lagi qaysi? 
Gap 
So`z birikmasi Matn 
Mikromatn 

Leksikografiyasning o`rganish 
ob`ekti to`g`ri berilgan qatorni 
toping? 
Imlo 
Lug`atshunosli

Tarixiy 
manbalar 
Grammatik 
qoidalar 

So`zlar shakl va ma`no 
munosabatiga ko`ra quyidagi 
turlarga bo`linadi 
Sinonimlar,om
onimlar,omogr
aflar 
Sinonimlar,par
onimlar,antoni
mlar 
Omonimlar,
antonimlar 
cloformalar 
Antonimlar,si
nonimlar,paro
nimlar 

Leksikografiya nima? 
Lo`g`at tuzsh 
ishlari 
Mantiqiy 
birlik 
Narsani 
nomi 
So`zlar 
ma`noni 


152 

S zga berilgan t g`ri ta`rifni 
toping? 
So`z fonetik 
jihatdan 
shakllangan bir 
butunlik bo`lib, 
leksik ma`noga 
ega 
So‘z fonetik 
jihatdan 
shakllangan 
bir butunlikdir 
So`z fonetik 
jihatdan 
shakllangan 
bo`lishi 
bilan birga 
sintaktik 
vazifa 
bajarilishi 
kerak 
So`z fonetik 
jihatdan 
shakllangan 
bir butunlik 
bo`lib, 
morfemalarda
n tarkib topadi 

Sosiolingvistika nimani 
o`rganadi? 
Tilning 
jamiyatdagi 
rolini oshirish 
Til va jamiyat 
orasidagi 
o`zaro 
munosabatni 
faollashtirish 
Tilda 
millatning 
ijtimoiy 
guruhlanishi 
munosabati 
bilat bo`lgan 
farqlar 
Tilni 
rivojlantirish 
xususida 
kechadigan 
eng zaruruy 
omillarni 
topish 

. Predikativ aloqa beradigan 
to`g`ri ta`rifni toping 
A. Kesim ega 
bilan aloqaga 
kirishadigan 
aloqa 
Ega va kesim
orasidagi 
aloqa 
. Kesimning 
turli 
grammatik 
vositalar 
bilan egaga 
mosligi 
Eganing 
kesimni o`ziga 
moslashtiruvc
hi sintaktik 
aloqasi 

Gapda so`zlarni bir-biriga 
bog`laydigan vositalar qaysilar 
. Grammatik 
affikslar, so`z 
tartibi, ohang, 
urg`u 
Grammatik 
affikslar, 
melodika, 
urg`u , so`z 
tarkibi 
. Yordamchi 
so`zlar, so`z 
tartibi 
yordamchi 
so`zlar, 
ohang 
. Grammatik 
affikslar, so`z 
tartibi, 
yordamchi 
so`zlar, ohang 
 

. Hind-ovrupa tillar oilasi qanday 
guruhlardan tashkil topgan? 
Xind, german, 
roman, boltiq, 
slavyan 
eron, turk, 
boltiq, slavyan 
German, 
roman, 
chuvash,gag
auz, tatar

. Matn mazmuni nima? 
 
. Matndan o`rin 
olgan 
ma`lumot, 
axborot 
Matn 
birliklariga 
xos axborot 
. Matnning 
yaqinlashish
i bilan 
bog`liq 
kategoriya 
matn qismlari 
o`rtasidagi 
bog`liqlikni 
ta`minlovchi 
leksik 
vositalar 

In finitiv nima? 
B va C javoblar 
to`g`ri 
. Noaniq 
forma 
Fe`l formasi 
Ko‘plik forma 

. O`zbek tili turkiy tillar 
oilasining qaysi guruhiga 
mansub? 
. Qipchoq 
guruhining 
qarluq 
bo`limiga 
. Uyg`ur- 
ug`uz 
guruhiga 
Bulg‘or 
guruhiga 
. O`G~ `uz 
guruhining 
o`g`uz- 
turkman 
guruhiga 

. Morfologik jihatdan o`zbek tili 
qaysi tilga mansub? 
. Flektiv 
O`zak tillar 
.Agglyutinat
iv 
Mujassamlanti
ruvchi 

Orfografiya qanday prinsplarga 
ko`ra tayanib ish ko`radi? 
fonetik, leksik, 
sintaktik grafik 
fonologik, 
morfologik, 
leksik 
fonetik 
tarihiy, 
simvolik 
leksik 
. tarixiy 
fonetik, 
morfologik, 
simvolik 

Logografik yozuv boshqa 
yozuvlardan qanday farq qilinadi? 
Chiroyli yozish 
bilan 
Yozish 
qulaylik bilan 
So`zning 
ma`nosini 
aniq aks 
ettirish 
Qadimiyligi 
bilan 

So`zning leksik ma`nosi? 
Grammatik 
Grammatik 
Lo`g`aviy 
Qo`shimcha


153 
kategoriyalar 
ma`no 
ma`no 
ma`no 

So`zlar shakl va ma`no 
munosabatiga ko`ra qo‘yidagi 
turlarga bo`linadi? 
. Sinonimlar, 
omonimlar, 
omograflar 
Sinonimlar, 
paronimlar, 
antonimlar
Sinonimlar, 
antonimlar, 
omonimlar 
Nutqning eng katta bo`lagi qaysi? 
Gap 
So`z birikmasi Qo`shma 
gap 
Tarixiy 
manbalar 

Ega bilan sub`ekt, kesim bilan 
doim teng kelaveradimi? 
Ha 
Yo`q 
Sub`ekt 
bilan 
predikat 
falsafiy 
kategoriyala
r bo`lib, ular 
o`zgaruvchi 
bo`lganligi 
uchun 
to`g`ri 
keladi 
Ba`zan to`g`ri 
keladi 

Tilshunoslikda tema qanday 
tushunchani bildiradi? 
Matnning 
asosiy rejasi 
Eski 
axborotning 
davomiyligini 
Yangi 
axborotninh 
asosiy 
Yangi va eski 
axborotlar 

Matnning turlari qaysi qatorda 
to`g`ri ko`rsatilgan? 
Og`zaki, 
yozma, 
epigrafik 
Epigrafik, 
bosma, 
numizmatik 
Og`zaki, 
yozma 
Yozma, 
poleografik 
 

Bir morfemaga kiruvchi morflar 
qanday nomlanadi? 
Sinonim 
morfemalar 
LMorfemalarn
ing 
ko`rinishlari 
Morfemanin
g turlari 
Allomorflar 

Anglatgan ma`nosiga ko`ra 
morfemalar qanday turlarga 
bo`linadi? 
O`zak 
morfemalar, 
so`z yasovchi,
affiksal 
morfemalar 
O`zak 
morfemalar, 
grammatik 
affiksal 
morfemalar 
Affiksal 
morfemalar,
so`z 
o`zgartiruvc
hi affiksal 
morfemalar 
Leksik 
morfemalar, 
affiksal 
morfemalar 

Soddalashuv, murakkablashuv, 
qayta tuzilish kabi o`zgarishlar 
tilda qanday hodisa deb ataladi? 
So`z moddiy 
tarkibining 
paydo bo`lishi 
So`z moddiy 
tarkibining 
o`zgarishi 
So`z 
moddiy 
tarkibining 
qayta 
tuzilishi 
So`z moddiy 
tarkibining 
murakkablash
uvi 

Soddalashuv nima? 
Tub 
negizlarining 
yasama 
negizlarga 
o`tishi 
Qo`sha nigizi 
bilan yasama 
nigizini tub 
nigiziga 
o`tishi 
Qo`shma 
nigizini tub 
aylanishi 
Ikki so`zni bir 
so`zga 
aylanishi 

Qayta tuzilishlining to`g`ri ta`rifi 
berilgan qatorni toping? 
So`zdagi 
morfe`malarnin
g chegarasini 
o`zgarishi va 
buning 
natijasida yangi 
affikasal 
morfemalarnin
g paydo 
bo`lishi. 
Morfemalar 
tartibining 
o`zgarishi 
natijasida 
yangi affiksal 
morfemalarnin
g paydo 
bo`lishi 
Birdan ortiq 
morfemalar 
birliki yangi 
bir 
morfemani 
paydo 
bo`lishi 
Morfemalar 
chegarasi 
o`zgarsa-da, 
ma`nosi 
o`zgarishiga 
olib 
kelamaydigan 
yangi 
morfemalarini
ng paydo 
bo`lishi 

Murakkablashuv deganda 
bir morfemali 
so`zlarni ikki 
yoki undan 
bir 
morfememali 
so`zlarni ikki 
bir 
morfemali 
so`zlarni 
Bir morfemali 
so`zlarni ko`p 
morfemaga 


154 
ortiq morfemali 
so`zlarga 
o`tishi 
yoki undan 
ortiq 
so`zliarga 
aylanishish 
murakkab 
so`zlarga 
aylantirishi 
aylanishi 

Grammatik ma`no deb nimaga 
aytiladi? 
Tashqi 
dunyodagi 
voqea-hodisa 
yoki narsaga 
aloqador yakka 
ma`no 
Turli 
grammatik 
munosabatlarn
i ifodalaydi bir 
co`zni 
nkkinchi 
so`zga bo`lgan 
munosabatini, 
so`zni 
shaxsiga, 
songa 
zamonga 
bo`lgan 
aloqasini 
ifodalaydi 
Bir so`zni 
ikkinchi 
so`zga 
ifodalanishi 
So`zni 
shaxsga, 
zamonga, 
songa 
aloqasini 
ifodalanish 

Grammatik kategoriyaga berilgan 
to`g`ri ta`rifni topihg? 
Umumiy 
grammatik 
ma`noni tashkil 
etuvchi 
(xususiy 
ma`nolarni 
tashkil etuvchi 
xususiy 
ma`nolarning 
bir-biriga zid 
kelishi, bir-
birini inkor 
qilishi) 
Umumiy 
grammatik 
ma`noni 
tashkil etuvchi 
xususiy 
ma`nolarning 
mantiqiy 
yig`indisi 
Umumiy 
grammatik 
ma`noga 
birlashuvchi 
xususiy 
ma`nolarnin
g doimiy va 
zaruriy 
aloqadorligi 
Umumiy 
Grammatik 
ma`noga 
birlashuvchi 
xisusiy 
ma`nolarning 
bir-biriga 
zidligi 

Soddalashuv nima? 
Qo`sha nigizi 
bilan yasama 
nigizini tub 
nigiziga o`tishi 
Tub 
negizlarining 
yasama 
negizlarga 
o`tishi 
Qo`shma 
nigizini tub 
aylanishi 
Ikki so`zni bir 
so`zga 
aylanishi 

Qayta tuzilishlining to`g`ri ta`rifi 
berilgan qatorni toping? 
Birdan ortiq 
morfemalar 
birliki yangi bir 
morfemani 
paydo bo`lishi 
So`zdagi 
morf`malarnin
g chegarasini 
o`zgarishi va 
buning 
natijasida 
yangi affikasal 
morfemalarnin
g paydo 
bo`lishi. 
Morfemalar 
tartibining 
o`zgarishi 
natijasida 
yangi 
affiksal 
morfemalar
ning paydo 
bo`lishi 
Morfemalar 
chegarasi 
o`zgarsa-da, 
ma`nosi 
o`zgarishiga 
olib 
kelamaydigan 
yangi 
morfemalarini
ng paydo 
bo`lishi 

Murakkablashuv deganda- 
bir morfemali 
so`zlarni ikki 
yoki undan 
ortiq morfemali 
so`zlarga o`tish 
bir 
morfememali 
so`zlarni ikki 
yoki undan 
ortiq 
so`zliarga 
aylanishish 
bir 
morfemali 
so`zlarni 
murakkab 
so`zlarga 
aylantirishi 
bir morfemali 
so`zlarni ko`p 
morfemaga 
aylanishi 

Grammatik ma`no deb nimaga 
Turli 
Tashqi 
Bir so`zni 
So`zni 


155 
aytiladi? 
grammatik 
munosabatlarni 
ifodalaydi bir 
co`zni nkkinchi 
so`zga bo`lgan 
munosabatini, 
so`zni 
shaxsiga, songa 
2zamonga 
bo`lgan 
aloqasini 
ifodalaydi 
dunyodagi 
boqea-xodisa 
yokinarsaga 
aloqador 
yakka ma`no 
ikkinchi 
so`zga 
ifodalanishi 
shaxsga, 
zamonga, 
songa 
aloqasini 
ifodalanish 

Suppletivizim xodisasi qanday 
hodisa? 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari faqat 
bir o`zakdan 
yasaladi 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari ikki 
so`zdan 
yasaladi 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari 
har xil 
o`zaklardan 
yasaladi 
Bir so`zning 
grammatik 
formalari ych 
o`zakdan 
yasaladi 

Grammatik kategoriyaga berilgan 
to`g`ri ta`rifni toping? 
Umumiy 
grammatik 
ma`noni tashkil 
etuvchi xususiy 
ma`nolarning 
mantiqiy 
yig`indisi 
Umumiy 
grammatik 
ma`noga 
birlashuvchi 
xususiy 
ma`nolarning 
doimiy va 
zaruriy 
aloqadorligi 
Umumiy 
Grammatik 
ma`noga 
birlashuvchi 
xisusiy 
ma`nolarnin
g bir-biriga 
zidligi 
Umumiy 
grammatik 
ma`noni 
tashkil etuvchi 
(hususiy 
ma`nolarni 
tashkil etuvchi 
xususiy 
ma`nolarning 
bir-biriga zid 
kelishi, bir-
birini inkor 
qilis) 

Melodika nima? 
Ovozning 
ko`tarilib 
pasayishi 
Bo`g`inlarning 
jarangdorligi 
Ovozlarning 
qat`iy ritm 
bilan 
takrorlanishi 
Ton 
balandligining 
o`zgarrishi 
asosida 
ma`noning 
o`zgarishi 

Takror deganda nimani 
tushunasiz? 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash uchun 
so`zni ikki 
marta 
takrorlash 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash 
maqsadida 
so`z yoki 
uning biror
bo`g`inini ikki 
marta 
qaytarish 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash 
uchun biror 
gapni ikki 
marta 
takrorlash 
Grammatik 
ma`noni 
ifodalash 
uchun biror 
birikmani 
takrorlash 

Ichki fleksiya deganda nimani 
tishunasiz? 
O`zakka turli 
so`z 
o`zgartiruvchi 
qo`shimchalarn
ing qo`shilishi 
Turli 
grammantik 
ma`nolarini 
ifodalash 
uchun so`z
tarkibidagi 
tovushlarning 
o`zgarishini 
Turli 
grammatik 
ma`nolarini 
ifodalash 
uchun 
so`zning 
moddiy 
tarkibini 
o`zgartirishn

Biror 
grammatik 
ma`noni 
ifofalash 
uchun o`zakka 
so`z
o`zgartiruvchil
arning 


156 

Grammatik kategoriyalar 
ifodalanishi usuliga ko`ra 
quyidagi turlarga bo`linadi? 
Sintetik, 
analitik, juft 
Sintetik, 
ayalitik, 
aralash 
analitik, 
sintetik, jift 
va takroriy 
Sintetik, 
ayalitik, 
takroriy 

O`zbek tilida mavjud bo`lgan 
grammatik kategoriyalar berilgan 
qatorni toping? 
Egalik,son,jins 
Kelishik,daraj
a,aniqlik 
Jins,aniqlik 
Son,jins,egalik 

Grammatik son kategoriyasi qaysi 
so`z turkumlariga xos? 
Ot, olmosh, fe`l Olmosh, fe`l, 
sifat, son 
Fe`l, sifat, 
son, ot 
Ot, sifat, son, 
olmosh 

So`zlarni turkumlarga ajratishda 
quyidagi belgilar hisobga olinadi? 
So`zni leksik–
grammatik 
ma`nosi 
So`zning 
grammatik 
shakli va 
sintaktik 
vazifalari 
So`z 
yasovchi 
morfemalari 
So`zning 
distributsiyasi 

So`zning leksik-grammatik 
ma`nosi qanday tutuniladi? 
So`zning aniq 
ma`nosi 
So`zning 
umumiylashm
a ma`nosi 
So`zninh 
leksik 
ma`nosi 
so`zning 
ayrim 
guruhlarga xos 
ma`nosi 

So`zlarning distribsiyasi deganda 
nimani tushunasiz? 
Gapdagi 
vazifasi 
Yasovchi 
qo`shimchalar
ni qabul qilish 
imkoniyatini 
So`z 
o`zgartiruvc
hi 
qo`shimcala
rni qabul 
qila olish 
imkoniyatini 
Boshqa so`zlar 
bilan birika 
olish 
imkoniyatini 
Semasioligiyaning o`rganish 
ob`ekti nima? 
Til birliklarini 
ma‘no jihatdan 
o‘rganadi. 
So`zlarni 
fonetik 
jixatdan 
o`rganadi 
So`zlarning 
kelib 
chiqish 
tarixini 
o`rganadi 
Atoqli otlarni 
o`rganadi 

Leksikolografiya nimani 
o`rganadi? 
O`lashgan 
o`zlarni 
o`rganish 
O`z qatlam 
so`zlarini 
o`rganish 
Lo`g`at 
tuzish 
qatlamalarin
i o`rganish 
Antroponimlar
ni o`rganish 

Onomosiologiya nimani 
o`rganadi 
Narsa va 
hodisalarga 
nom berish 
jarayonini 
o`rganadi 
So‘zlarni 
morfologik 
jihatdan 
o‘rganadi 
Tilning 
tarihiy bosib
o`tgan 
yo`lini 
o`rganadi 
Lug`at tuzish 
bilan 
shug`ulanadi 

Ma`no qanday jixatlarning 
birligidan iborat bo`ladi? 
Shakl, narsa, 
hodisa 
Shakl, 
mazmun, 
narsa 
Shakl, 
narsa, 
mazmun 
Shakl, hodisa, 
narsa 

Tillardagi so`zlar qanday 
munosabatlarga kirishadi? 
O`zi anglatgan 
predmet va 
xodisaga 
Inson fikriga, 
hissiyotiga, 
hoxish 
istaklariga 
Boshqa 
so`zlarga 
gapdagi 
vazifasiga 

Denotativ munosabar nima? 
. So`z 
ma`nosining 
shalga 
munosabati 
So`z 
ma`nosining 
boshqa so`zga 
munosabati 
So`z 
ma`nosining 
predmetga 
bo`lgan 
munosabati 
So`z 
ma`nosining 
belgiga 
bo`lgan 
munosabati 

Signifikativ munosabatning 
to`g`ri ta`rifini toping? 
. Ma`noning 
tushunchaga 
munosabati 
Ma`noning 
so`zga bo`lgan 
munosabati 
Ma`noning 
harakatiga 
bo`lgan 
munosabati 
Ma`noning 
turli 
hodisalarga 
bo`lgan 
munosabati 

Struktural munosabat qanday 
Bir ma`noning 
Bir ma`noning Bir 
Bir ma`noning


157 
munosabat? 
tushunchaga 
bo`lgan 
munosabati 
boshqa 
ma`noga 
bo`lgan 
munosabati 
ma`noning 
harakatiga 
bo`lga 
munosabati 
hodisaga 
bo`lgan 
munosabati 

Leksik ma`noning kengayishi deb 
nimaga aytiladi? 
So`zning 
semalarini 
rivojlanib, 
boshqa 
semalariga 
nisbatan 
etakchi o`rinni 
egallash 
Ayrim 
semalarning 
ustun darajada 
rivojlantirib 
ketishi 
Til ayrim 
semalarini 
rivojlantiris
hga o`rin 
berishi 
Faol semalar 
paydo bo`lishi 
va natijada 
etakchi o`rinni 
egallash 

Leksik ma`noning torayishi 
deganda nimani tushunasiz? 
Umumlashtiruv
chi so`zning 
ayrim, hususiy 
ma`noni 
ifodalashi 
So`zning 
ayrim 
semalarining 
iste`moldan 
chiqib ketishi 
So`zning 
hamma 
semalarinin
g bir so`zga 
jamlanishi 
So`zning 
ma`nosini 
nutqda 
chegaralanishi 

Omofonlar deb? 
Yozilishi har 
xil , talaffuzi 
bir xil so`zlarga 
aytiladi 
Yozilishi va 
talaffuzi bir xil 
so‘zlarga 
aytiladi 
Yozilishi bir 
xil, talaffuzi 
har xil 
so`zlarga 
aytiladi 
Yozilishi va 
talaffuzi har 
xil bo`lgan 
so`zlarga, 
aytiladi 

So`z yasash quyidagi yo`llar bilan 
amalga oshiriladi 
Affiksatsiya, 
kompozitsiya, 
infikslar 
yordamida 
Suffukslar, 
konversiya, 
prefikslar 
yordanida 
Kompozitsi
ya, 
konversiya, 
suffikslar 
yordamida 
Affiksatsiya, 
kompozitsiya, 
konversiya 
yordamida 

Til nima uchun ijtimoiy hodisa 
hisoblanadi? 
Chunki til 
jamiyat 
a‘zolarining 
asosiy 
muomala 
vositasidir 
chunki u 
jamiyat 
taraqqiyoti, 
mehnat 
faoliyati 
jarayonida 
vujudga keladi 
chunki u 
jamiyat 
taraqqiyotid
a etakchi 
vositadir 
chunki u 
jamiyat 
taraqqiyotini 
belgilovchi 
asosiy omil 

Millatning shakllanishi uchun 
quyidagi shartlar bo`lishi kerak : 
umumiy hudud, 
umumiy 
chegara, 
umumiy til 
umumiy 
hudud, 
umumiy til, 
umumiy 
madaniyat va 
ma`naviy 
birliklar 
umumiy 
madaniyat, 
umumiy 
ma`naviyat 
birliklari, 
umumiy til 
umumiy 
hudud, 
umumiy til , 
umumuiy 
ma`naviyat 

Til boshqa aloqa vositalaridan 
qo`yidagi belgisi bilan farqlanadi: 
barcha javoblar 
to`g`ri 
fikr va 
hissiyotni 
ifodalash 
ob`ektiv 
borliqni aks 
ettirish 
ijtimoiyligi 

Tilga berilgan to`g`ri ta`rifni 
toping? 
jamiyat 
tafakurini 
rivojlantirishni 
ta`minlovchi, 
avlodddan- 
avlodga 
madaniy tarixiy 
an`analarni 
etkazuvchi 
vosita 
o`ziga xos 
semiologik 
sistemaning 
hosilasi va 
moddiylikka 
ega shakl 
o`ziga xos 
semiologik 
sistema va 
jamiyatda 
asosiy 
hamda eng 
muhim fikr 
almashish 
quroli 
jamiyat 
tafakurining 
rivojlanishini 
ta`minlashdagi 
muhim omil 

Til va jamiyat orasidagi bog`liqlik 
qo`yidagi omillar bilan 
til faqat 
jamiyatda, 
til jamiyat 
bilan paydo 
bir 
jamiyatda 
til jamiyatni 
paydo 


158 
belgilanadi? 
odamlar 
orasida mavjud 
bo`lgan 
ijtimoiy 
quroldir 
bo`lganidek, 
jamiyat bilan 
birga bo`ladi 
bir necha 
tillar 
mavjud 
bo`lishi 
mumkin 
bo`lishida 
muhim o`rin 
tutadi 

Tilning paydo bo`lishini 
qo`yidagi farazga bog`lash 
o`rinlimi? 
mehnat 
jarayonida va 
mehnat bilan 
birgalikda 
taraqqiy 
qilinganligi 
mehnat 
chaqiriqlari 
ijtimoiy 
kelishuv 
tovushga 
taqlid 

Nutq fonetik jihatdan qanday 
birliklarga bo`linadi? 
fraza, takt, 
bo`g`in, nutq 
tovushlar 
gap so`z 
birikmasi, 
so`z,morfema 
gap, fraza, 
takt, nutq 
tovushlari 
so`z birikmasi, 
fraza, 
morfema, 
morf 

Yangi sheva va tillarning paydo 
bo`lishiga nima sabab bo`lgan? 
so`zlashivchi 
insonlar 
sonining ortib 
ketishi 
vaqt o`tishi va 
masofaning 
kengayib 
ketishi 
urush va 
bosqinlar 
yangi so`z va 
so`z 
birikmalarinin
g paydo 
bo`lishi 

Farqlash vazifasi nima? 
tili birligini 
ifodalash va 
farqlash 
tilning 
shevalarga 
parchalanishi 
bir tildagi 
dialektlar 
orasidagi 
farqlar 
qarindosh 
tillarning bir-
biridan farqi 

Substrat hodisasi deb nimaga 
aytiladi? 
G`olib tilra 
mag`lub tilning 
qoldirgan izlari 
Mahalliy til 
fonetik va 
grammatik 
jihatdan g`olib 
tilga tobe 
bo`lishi 
Kelgindilar 
tili mahalliy 
tilni siqib 
chiqarishi 
Mahalliy til 
kelgindilar 
tilini siqib 
chiqarishi 

Syperstrat hodisasi deb nimaga 
aytiladi? 
Mahalliy tining 
barcha 
lingvistik 
xususiyatlatinin
g o`zgarib 
ketishi 
Mahalliy til 
g`olib tildan 
ustun kelishi 
Kelgindilar 
tilining 
ba`zi 
xususiyatlari 
mahalliy 
tilga o`tishi 
G`olib tilra 
mag`lub 
tilning 
qoldirgan 
izlari 

Fonemaning to`g`ri ta`rifi 
berilgan qatorini toping? 
Nutqning eng 
kichik ma`no 
anglatmaydiga
n birligidir 
Moddiylikka 
ega invariant 
hodisasi
Faqat 
talaffuzda 
ishtirok 
etadigan 
birlik 
Moddiylikdan 
holi bo`lsa-da, 
yozma nutq 
orqali 
voqealashadig
an birlik 

Tovushlarning akustik 
xususiyatlari nima? 
Ularning fizik 
xususiyatlari, 
ya`ni quloqqa 
chalinishi, 
eshitila olish 
xususiyatlari 
Ma`no 
anglatishga 
ishtirok 
etadigan ovoz 
Tovush 
paychalari 
orqali hosil 
bo`ladigan 
shovqin 
Tovush 
paychalari 
tebranishi 
natijasida 
paydo 
bo`ladigan 
shovqin 

Tovushlarning ko`chi deb nimaga 
aytiladi? 
Tovush 
to`lqininig 
tebranish 
kengligi 
Havo 
oqimining 
qarshilik 
ko`rsatayotgan 
nutq 
organlariga 
kuch bilan 
Havo 
oqimining 
zarbasi 
natijasida 
paydo 
bo`ladigan 
nutq birligi 
Havo oqimi 
bilan quloqqa 
chalinadigan 
ovoz 


159 
urilishi 

Amplituda deb nimaga aytiladi? 
Tovush 
tulqininng 
dastlabki 
holatidan 
tebranishning 
yuqori va 
pastki 
nuqtasiga bir 
marta borib 
kelishi 
Tebranish 
natijasida 
paydo bo`lgan 
nutq birligi 
o`lchovi 
Tebranayotg
an jisimning 
harakatidan 
boshlab 
ohirgi 
nuqtasigach
a bo`lgan 
tebranish 
natijasi 
Tebranish 
bilan birga 
ovoz va 
shovqinning 
ishtirokini 
o`lchov mezon 

Tovush kuchi nima bilan 
o`lchanadi? 
Gerts 
Desibal 
Vatt 
Amplituda 
Aktiv nutq organlari qo`yidagilar 
Til, lablar 
yumshoq 
tanglay, tovush 
paychalari 
Til, lab, 
bo`g`iz, 
yumshoq, 
tanglay 
Lab, til, 
tovush 
paychalari, 
milk 
Tovush 
paychalari, 
bo`run 
bo`shlig`i, 
lablar, til 

Nutq tovushlari ekskursiyasi 
nima? 
Nutq 
organlarining 
talaffuzdagi 
ishtiroki 
Nutq 
organlarining 
talaffuzidagi 
faol ishtiroki 
Nutq 
organlar 
talaffuzining 
birinchi 
bocqichi 
Nutq 
organlarining 
talaffuzida 
ishtirok 
etmasligi 

Reduksiya nima? 
Nutq 
organlarining 
to`g`ri talaffuzi 
Nutq 
organlarining 
talaffuzga 
ishtirok 
etmasligi 
Nutq 
organlarinin
g talaffuzda 
o`z joyiga 
qaytish 
Nutq 
organlarining 
talaffuzdagi 
faol ishtiroki 

Unli tovushlai to`g`risi tasnif 
qilingan qatorni toning 
Tilning 
goriaontal, 
vertikal 
holatiga ko`ra 
va tishlarning 
ishtirokiga 
ko`ra 
Tilning 
gorizontal, 
vertika; va 
laborantning 
ishtirokiga 
ko`ra
Tilning 
vertical, 
gorizantal 
va yuqori 
jag` 
Harakatiga 
ko`ra 
Tilning 
gorizantal, 
vertical 
Harakati va 
lablarning 
ishtirokiga 
ko`ra 

Download 1.86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   88




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling