Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti iqtisodiyot fakulteti «iqtisodiyot» kafedrasi

yil 
2014 
yil 
2014yilda 
2011yilga 
nisb.o‘zg. 
(%)
 
Umumiy soni:
1997 
2067 
2004 
1724 
86.3 
шундан:
Kichik biznes 
1638 
1702 
1644 
1364 
83.3 
а) Kichik korxonalar 
55 
126 
102 
79 
143.6 
б) Mikrofirmalar 
1583 
1576 
1542 
1285 
81.2 
Boshqalar 
359 
365 
360 
360 
100.3 
Manba: Chiroqchi tumani statistika bo‘limi ma’lumotlari asosida tahlil qilingan.
 

---

Xo‘jalik yurituvchi subyektlar soni 2011 yilga nisbatan 2014 yilda 13.7 foizga yoki 273 
taga kamaygan. Kichik biznes subyektlarining soni ham 16.7 foizga yoki 274 taga kamaygan. 
Kichik biznes tarkibida kichik korxonalarning soni esa 43.6 foizga yoki 24 taga ko‘paygan, 
mikrofirmalar soni esa 18.8 foizga kamayganligini ko‘rish mumkin. 
Tumanda kichik biznes subyektlarining faoliyat ko‘rsatmaslik sabablari avvalambor 
subyektlarning aylanma mablag‘lariga ega emasligi, tugatilish arafasida bo‘lganligi, ta’sischisi 
chet elga ishga ketib qolganligi, nizom jamg‘armasini shakllantira olmaganligi va boshqa har-xil 
sabablar bo‘lmoqda.
Sohadagi mavjud muammolarni bartaraf etish bo‘yicha quyidagi takliflarni bermoqchimiz: 

Bugungi kunda tadbirkorlikni moliyaviy qo‘llab-quvvatlashning muqobil manbasi sifatida 
bankdan tashqari kredit tashkilotlari (kredit uyushmalari, mikrokredit tashkilotlari, lizing 
kompaniyalari va boshqalar) tizimini rivojlantirish lozim; 

Tadbirkorlarga xizmat ko‘rsatadigan infratuzilma tashkilotlarini tashkil etish va moddiy texnik 
bazasini yangilash maqsadlariga imtiyozli kreditlar berishni joriy etish; 

Tadbirkorlik subyektlariga xizmat ko‘rsatadigan infratuzilmalar mutaxassislari uchun doimiy 
malaka oshirish tizimini va ushbu markazlarga malakali kadrlarni jalb qilish mexanizmini 
yaratish; 

Tadbirkorlarga zarur texnologiyalarni yetkazib berishda lizing xizmatini yo‘lga qo‘yish kerak 
deb hisoblaymiz; 

Tijorat banklari tomonidan ijro intizomining buzilishi natijasida mijozlar va boshqa tadbirkorlar 
ushbu faoliyatdan zarar ko‘rishi mumkin bo‘lgan holatda banklar javobgarligini oshirish. 
Iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikning 
kreditlar, xomashyo resurslari, shuningdek, davlat xaridlari tizimidan samarali foydalanish 
imkoniyatlarini kengaytirish ularni iqtisodiy faolligini oshirishda muhim omil hisoblanadi. 
Buning uchun ularga kreditlar ajratish, birinchi navbatda, investitsiya maqsadlari uchun 
uzoq muddatli kreditlar ajratish mexanizmlarini yanada takomillashtirish va ularning hajmini 
oshirish, boshlang‘ich kapitalni shakllantirish, mikrokreditlar berish ko‘lamini kengaytirishga 
oid amaliy tadbirlarni davom ettirish zarur. 
Viloyat iqtisodiyotida asosiy kapitalga kiritilgan investitsiyalar umumiy hajmining 14,8 
foizi, qurilish ishlarining 73,9 foizi kichik biznes korxonalari hissasiga to‘g‘ri keldi. 
Kichik 
biznes 
subyektlari 
yuk 
aylanmasi 
viloyat 
avtomobil 
transporti
umumiy 
yuk 
aylanmasining 
72,5 
foizini, 
umumiy 
yo‘lovchi 
aylanmasining
81,6 foizini tashkil etdi. 
Savdo aylanmasi umumiy hajmining 36,0 foizi yoki 1207525,8 mln. so‘mi (118,8 foiz) va 
aholiga pullik xizmat ko‘rsatish umumiy hajmining 55,3 foizi yoki 555183,9 mln. so‘mi (121,8 
foiz) kichik tadbirkorlik subyektlari hissasiga to‘g‘ri keladi. 
Kichik 
biznes 
subyektlari 
tashqi 
savdo 
aylanmasi 
viloyat 
tashqi 
savdo
aylanmasi 
hajmining 
43,0 
foizini 
tashkil 
qildi. 
2014 
yilda 
kichik 
biznes
subyektlari tomonidan 316203,8 ming AQSH dollari (umumiy eksport hajmining 22,7 foizi), 
miqdorida 
mahsulot 
eksport 
qilindi. 
Import 
246240,7 
ming 
AQSH
dollari (umumiy importning 57,9 foizi)ni tashkil qildi.