Qarshilik pechlarni loyihalash

Uzluksiz tizimda Ishlovchi EKP lar
3.4. Kuyida 3.3-rasmda misol tarikasida uzluksiz tizimda Ishlovchi EKP lar namunalarining ko’rinIshi tasvirlangan:



3 – rasm


a - tunnel tipidagi pech ; b - rolgang tipidagi pech ;
v - tortib qizdirIsh pechi;
2 - pech kamerasi; 4 – qizdirIsh elementlari; futerovkalangan arava , 9 – yuqori xaroratga bardoshli roliklar; 10 – kabo’l qiluvchi va uzatuvchi barabanlar.
Tunnel tipidagi pechlarda maxsulot futerovkalangan aravaga yuklangan xolda pechning bir tomonidan kiritilib, belgilangan xaroratgacha kizdirilgach tashkariga uzatiladi. Ma‘lum vaktda barcha aravalar bir arava uzunligiga teng masofaga suriladi, bunda pechning bir tomonidan maxsulot yuklangan arava kirsa, ikkinchi tomondan kizdirilgan maxsulot yuklangan bir arava tashkariga uzatiladi. Bunday pechlarning Ishchi xarorati 1300 - 1500 K ga teng.
Rolgang tipidagi pech tipida yuqori xaroratga bardosh beradigan roliklar urnatilgan bo’lib, ular soat strelkasining aylanIshiga teskari yo’nalishda aylantiriladi. Maxsulot esa ushbu roliklar ustidagi xarakati davomida belgilangan xaroratgacha kizdiriladi.
Tortib qizdirIsh pechlarida tasma ko’rinIshdagi va tuplarga mujassamlashtirilgan o’tkazgichlar (simlar) bir barabandan ikkinchi barabanga pech kamerasi orqali tortib kizdirilishi natijasida issiqlik Ishlovi beriladi.
Umuman uzluksiz xolatida issiqlik Ishlovi beruvchi EKP lar uzlarining yuqori Ishlab chikaruvchanligi bilan, issiqlik energiyasining nisbatan kam yukotilishi bilan tavsiflanadilar.
Bilvosita issiqlik Ishlovi berIsh EKP lari umumiy xolda kuyidagi parametrlarga ega:
- pechlar quvvati 170 kVt dan 2 - 3 mVt gacha;
- Ishchi xarorati 1150 - 2500 (S gacha;
-K.E. dagi kuchlanIsh 11 V dan 220 V gacha (bir elementga);
- massasi 9 tonnadan 195 tonnagacha;
Masalan: SLV - 16 markali tunnel tipidagi pech uchun:
- quvvati - 2000 kVt;
- bir elementdagi kuchlanIsh - 30 - 60 V ;
- maksimal Ishchi xarorat - 1455 (S ;
- gabarit kattaliklari - (44000 x 11800x 7200) mm ;
- massasi - 195 tonna
Pech 3 ta Ishchi zonaga ega bo’lib, 2 qizdirIsh va
1 ta sovo’tish kamerasiga ega.
Xrom-nikel (nixromlar) va xrom alyuminiy (fexral-xromlar) sanoatda Ishlatiladigan va Ish temperaturasi 1200-1250 S gacha bo’lgan qarshilik elektrik pechlarning kizdirgichlari uchun asosiy material xisoblanadi. Kizdirgich sifatida kiyin Suyuqlanadigan metallar –tantal, niobiy, molibden, volfram va boshqalar Ishlatiladi. Bundan tashkari, karborund (silit, globar), kumir grafit singari metalmas kizdirgichlar xam Ishlatiladi. Metall kizdirgichlar tasma va sim (spiral, zigzaglar ) ko’rinIshida, metalmas kizdirgichlar esa kovak yoki yaxlit sterjen va plastinkalar ko’rinIshida tayyorlanadi.
KEP lar tokning turiga xech kanaka maxsus talablar kuymaydi, shuning uchun ular sanoat tarmoqlaridan energiya oladi. KEP lar quvvati qilovatning bir necha ulushdan tortib bir necha megavatt bo’ladi.
KEPlarda Ishlatilayotgan kuch boshqarIsh apparatura ulchash va pirametrik elektr jixozlariga bo’linadi. kuch jixozlariga transformatorlar pasaytiradigan va rostlaydigan avtotransformatorlar, elektr yuritmalar mexanizmlarini xarakatga keltiradigan ta‘minot bloklari (manbai), kuchli kommutatsiyali (ulanIsh bog’lanIshli) va ximoya apparatura, ayirgichlar kontaktorlar (elektromagnit ulagich) magnitli Ishga tushirgich (puskatel) avtomatlar uz-o’zidan Ishlab uchirgich, ulagich va eruvchan saklagichlar(plavkiy predoxranitel) kiradi.
3.5. Sanoatimizdagi xamma KEP lar avtomatik rostlash xolat (tizim) da Ishlaydilar, bu esa kulda boshqarIshga nisbatan solishtirma elektroenergiya sarfiyotini pasaytiradi.
KEP da Ish xaroratini rostlash pechiga kelayotgan quvvatni o’zgartrishquri orqali bajariladi. Buni esa ikki usulda bajarIsh mumkin: pechning davriy ulash va uchirIsh (ikki pozitsiyali rostlash) pechning kizdirgichlarini ketma-ket ulashdan parallel yoki yulduzchadan uchburchak va qayta ulash (uch pozitsiyali rostlash) .
Ikki pozitsiyali rostlashda KEPning Ish xajmi xaroratini nazorat qilishsh termoparalar,qarshilik termometrlari, (tiplari TK-1, TK-4, TK-8, EKT-1-0/400) fotoelementlar orqali bajariladi.Pechning funktsional sxemasi va xarorati xamda quvvatini o’zgartrishquri jarayoni shu rostlash usuli 3.4-rasmda ko’rsatilagan.

4-rasm.
3.4-rasm. Pechning Ishlashgi uchun funktsional ulanIsh sxemasi va ikki pozitsiyali xarorat va quvvat uzgarIshini rostlashdagi grafigi: U –elektromagnit kushgich, UF-ulagich galtagi ,EP-elektropech, XR-xarorat rostlagichi, 1-pech xarorati, 2-kizdirilayotgan buyumni xarorati , 3-pechning o’rtacha sarflanayotgan quvvati; -ulangan vakti, -uchirilgan vakti, -tsikl vakti , -berilgan xarorat .

Pechni ulaganda xarorat gacha ortib boradi, bu vaktda xarorat rostlagich XR pechni uchiradi. Kizdirilayotgan buyum issiqlikni yo’tish xisobiga va atrof muxitda yukotishlar xisobiga xarorat gacha pasayadi, shundan keyin XR yana pechni tarmoqka ulash uchun YF ga buyruk beradi.Xaroratning davriy uzgarIsh mikdori xarorat rostlagichning sezuvchanligiga, pechning inertsiyaligiga va xarorat Ishorasi (datchik) sezuvchanligiga bog’lik.
Pechning o’rta quvvati


, kVt (7)

Ikki pozitsiyali rostlashda o’rta quvvat mikdori xar doim sarflanayotgan quvvat bilan muvofiklashtiriladi. Pechning o’rta xarorati, sarflanayotgan quvvatni o’zgartrishquriga karamasdan , berilgan xaroratga yakin darajada ushlab turiladi.

Pozitsion rostlashda sifat bo’yicha eng yaxshi ko’rsatgichlar olish uchun xaroratning uzgarIsh davr tezligini va uning amplitudasini kamaytirIshga xarakat qilishsh kerak , shunda “to’la quvvat- qisman quvvat yoki qisman quvvat –nulli quvvat” tsikli bo’yicha rostlash , ya‘ni uch pozitsiyali rostlashni qo’llash samarali bo’ladi.
Uch pozitsiyali rostlashda “qisman quvvat” kuydagicha olish mumkin:
a) iqizitgichlarni paralleldan ketma-ket ulanIshga qayta ulash , bu esa bir fazali pech quvvatini 4 karra kamaytiradi;
b) 3 fazali pechni “.yulduz” dan “uchburchak” shaklga qayta ulash , bu esa quvvatni 3 karra kamaytiradi.
KEP ning xarorati va quvvatini rostlash keltirilayotgan kuchlanIshni o’zgartrishquri bilan bir necha usulda bajarIsh mumkin:
a) transformator va avtotransformatorlarni sillik kontaktsiz yuklangan xolatda rostlash bilan qo’llash;
b) potentsial-rostlagichlardan foydalanIsh;
v) tiristorli rostlagichlardan foydalanib impulsli rostlash;
Impulsli tiristor orqali rostlash bu eng samarali rostlashdir , bu esa quvvatni keng mikyoslarda kushimcha yukotishlarsiz ravon rostlash imkonini beradi.


Foydalanilgan adabietlar.


1.Bolotov A.V.,SHepel G.A. «Elektrotexnologicheskie ustanovki» M.Vsshaya shkola. 1988god.
2.I.P.Evtyukova,L.S.Katsevich,N.M.Nekrasova,A.D.Svenchanskiy «Elektrotexnologicheskie ustanovki»pod redaktsiey A.D. Svenchanskogo, Energoatomizdat 1982 god.
3.I.I.Aliev «Spravochnik po elektrotexnike i elektrooborudovaniyu»
M.Vsshaya shkola.2000 yil.
4.M.M.Matbabaev «Elektrotexnologik qurilmalar»,o’quv qo’llanma FarPI 2002 iyl.