Qayta tayyorlash va malakasini oshirish instituti pulatov jamshid abdumajitovich sportchilarni

Bolalar-o‘smirlar sport 
maktablarida bolalarni 
qabul qilishda pedagogik-
psixologik tashxis 
jarayonlari. 
2. Sportchining 
jismoniy 
sifatlari:
kuch, tezkorlik, 
chaqqonlik, 
chidamlilik, 
egiluvchanlik 
(fiziologiya) 
3. Individual 
psixologik 
xususiyatlari 
temperament
( xolerik, 
sangvenik, 
flegmatik, 
melanxolik), 
xarakter, 
qobiliyat (irsiy-
biologik) 
1. Sportchining 
sport turiga 
bo‘lgan 
motivatsion 
tanlovini 
aniqlash 
Sportchining 
psixik 
jarayonlari: 
sezgi, idrok, 
xotira, 
tafakkur, hayol, 
nutq, diqqat 

---

35 
– 
sport turlarini tanlashda ijtimoiy kelib chiqishi ya’ni oilaviy 
shart-sharoiti, irsiy-biologik kelib chiqishini o‘rganish va tahlil qilish 
lozim. 
Biz yuqorida keltirilgan mazkur fikrlarni qo‘yidagi piramida shaklda 
yoritib borishni joiz deb bildik. 
Yosh davrlar 
Gender psixo
Gender psixo 
-logiya 
Sportchilarni psixologik tayyorlashda uchta jarayonlarni o‘zaro 
bog‘liq holda nazorat qilish lozim: 
1. Mashg‘ulotlar jarayoni; 
2. Musobaqa va musobaqa oldi jarayoni; 
3. Musobaqadan so‘nggi jarayonlar muhim sanaladi. 
Bu jarayonlar sportchilarda turlicha psixologik holatlarda bo‘lishni 
ko‘rsatib berishi mumkin, ba’zi sportchilar mashg‘ulotlar jarayonida 
ortiqcha hayajonga berilmasdan o‘zini nazorat qila olishi va boshqara 
olishi mumkin. Ammo musobaqalarda hayajonga berilishi o‘zini nazorat 
qilaolmasligi mumkin. Bu holatlar psixologik holat bo‘lib har bir 
sportchida kuzatilishi mumkin. Chunki musobaqada o‘zgacha hayajon 
bo‘lishi tabiiy holdir. Musobaqa oldi sportchi raqib bilan to‘qnash bo‘lishi 
1. Dastlab bolalar uchun ma’qul 
sport 
turlari: 
badiiy 
gimnastikasi, 
sport 
gemnastika, 
stol 
tennisi, 
tennis, badminton, suzish. 
(balog‘at 
yosh, 
organizimda 
o‘zgarish davrida) 
2. To‘g‘ri sport turini tanlash 
imkoni: 
bu bosqichda organizm uchun 
psixofiziologik yuklamalar bolaning 
ma’lum sport turi masalan boksni 
tanlab shu sport turi bo‘yicha 
mashg‘ulotlarga kirishishi nazarda 
tutiladi.