Qimmat baho qog'ozlar

Pul qimmatli qogoz bo’la oladimi?

Pul qimmatli qog’oz bo’la oladimi? Bu savolga javob berish uchun avvalo “qimmatli qog’oz” hamda “pul” atamalarini ta’rifini tushunib olishimiz lozim.

Qimmat baho qog'ozlar- ularda ifodalangan va taqdim etish yoki o'tkazish yo'li bilan amalga oshirilgan pul hujjatlari mulk huquqi yoki qimmatli qog'oz egasining emitentga nisbatan kredit munosabatlari. Qimmatli qog'ozlar emitenti - o'z nomidan qimmatli qog'ozlar chiqarishni amalga oshiruvchi va qimmatli qog'ozlarni chiqarish shartlaridan kelib chiqadigan majburiyatlarni bajarish majburiyatini olgan yuridik shaxs. Qimmatli qogʻozlar taqdim etuvchi yoki egasining ayrim huquqlari qayd etilgan maxsus tarzda rasmiylashtirilgan moliyaviy hujjat.
Pul moliyaviy iqtisodiyotda asosiy tushuncha hisoblanadi. Agar kontseptsiyani entsiklopedik nuqtai nazardan ko'rib chiqsak, pulning ta'rifi quyidagicha bo'ladi: Pul - bu maksimal likvidlikka ega bo'lgan maxsus mahsulot turi. Bundan tashqari, pulning o'ziga xos xususiyati shundaki, u hech qanday iste'mol qiymatiga ega emas. Ammo ular universal ayirboshlash vositasidir - ular bilan kerakli hamma narsani sotib olish mumkin.

Yuqorida aytilganidek Pul bu asosan ayirboshlash vositasi xisoblanadi. Tarixdan ham ma’lumki pulning vujudga kelishi va ishlatilishining ham asosi ma’lum bir jinsdagi narsani boshqa bir narsaga ayirboshlashdir. Pulning ishlatilmasdan, bankga qo’ymasdan yoki shunga o’xshash foyda keltiradigan sohalarga yo’naltirilmasdan shunchaki saqlanishi uni ko’paytirmaydi, yoki biron bir manfaat olib kelmaydi. Aksincha inflatsiya natijasida uni qadrlanishi va qiymatini pasayishiga olib kelishi mumkin.

Qimmatli qog’ozlardan Aksiyani misol qiladigan bo’lsak: uni sotib olish biron kompaniya yoki tashkilotning ma’lum bir mablag’ keltiradigan qismiga egalik qilish, undan keladigan foydaga sherik bo’lish imkonini berishi mumkin. Misol uchun siz Teslaning 10% aksiyasini sotib olsangiz, siz uning umumiy foydasini shuncha qismiga egalik qilish orqali daromad topishingiz mumkin ekanligini anglatadi.
Shundan qisqacha xulosa qilib aytganda, Pul har doim ham qimmatli qog’oz bo’la olmasligi mumkin. Balki u qimmatli qog’ozlarni sotib olish uchun vosita xisobida ishlatilishi xolati ham “pul-qimmatli qog’oz bo’la oladi” degan fikrni biroz inkor etishi mumkin.

Daverbayev Asadbek EKS-1.20