Qiyaliklar turg’unligini aniqlashga oid yechimlar

a,b,d prizmaning og‘irligi R bo‘lsin. Prizmaning b-d tomonini h orqali ifodalaymiz.

• 
  a,b,d prizmaning og‘irligi R bo‘lsin. Prizmaning b-d tomonini h orqali ifodalaymiz.
  
• 
  
• 
  bd=h· (3)
  
• 
  
• 
  (4)
  
• 
  R–kuchini surilish tekisligi a-b ga normal va urinma kuchlarga ajratamiz. Surilishga qarshilik ko‘rsatuvchi kuch faqatgina surilish tekisligi bo‘yicha tarqalgan zarralararo bog‘lanish kuchi bo‘ladi.
  
• 
  Surilish tekisligi ad ni, h orqali ifodalaymiz.
  
• 
  sinα=; (5)
  

• 
  

Prizmaga ta’sir etuvchi hamma kuchlarni a-d yo‘nalish bo‘yicha proeksiyalab, muvozonat sharti tenglamasini tuzamiz. Oldin ta’sir etuvchi kuchlarni aniqlaymiz:

• 
  Prizmaga ta’sir etuvchi hamma kuchlarni a-d yo‘nalish bo‘yicha proeksiyalab, muvozonat sharti tenglamasini tuzamiz. Oldin ta’sir etuvchi kuchlarni aniqlaymiz:
  
• 
  T-kuchi prizmani surishga harakat qiladi. T-kuchiga qarama-qarshi yo‘nalgan va a-b tekisligi bo‘yicha tarqalgan s kuchi, surilishga qarshilik qiladi. Lekin d nuqtada bosim 0 ga teng bo‘lgani uchun s=0 bo‘ladi, a nuqtada esa c maksimal darajada yuzaga keladi (cmax ). Shuning uchun, kuchdan foydalanish mumkin bo‘ladi, xolos.
  
• 
  Demak, muvozanat sharti: T - ad x = 0; (6)
  
• 
  Yuqoridagi ifodalarni e’tiborga olsak
  
• 
  T = P x sin a; T =ctg x sina = x , (7)
  
• 
  muvozanat tenglamasi:
  
• 
  x ctg x sin a- x =0 (8)
  
• 
  yoki
  
• 
  
• 
  x x sin a- x . Bundan, c = 2sina x cosa .
  
• 
  
• 
  2sina x cosa = sin2a ekanligini hisobga olsak, c = xsin 2 a ekanligini aniqlaymiz.
  

• 
  

Shunday qilib, zarralararo bog‘langan grunt massivi, ma’lum balandlikgacha tik holatini saqlar ekan. h900 dan baland bo‘lsa, prizmaning surilishi ro‘y beradi.

• 
  Shunday qilib, zarralararo bog‘langan grunt massivi, ma’lum balandlikgacha tik holatini saqlar ekan. h900 dan baland bo‘lsa, prizmaning surilishi ro‘y beradi.
  
• 
  Ta’kidlaymizki, tabiiy gruntlar nafaqat bog‘lanish kuchi, balki ichki ishqalanish kuchi orqali ham surilishga qarshilik ko‘rsatadi.
  

http://fayllar.org