Qorin parda( peritoneum) (17-rasm) qorin devorini va qorin bo’shlig’idagi a’zolarni
Download 0.66 Mb. Pdf ko'rish
|
Peritoneum
|
QORIN PARDA Qorin parda( peritoneum) (17-rasm) qorin devorini va qorin bo’shlig’idagi a’zolarni o’rab turuvchi seroz parda. Qorin parda qorin devorini qoplab turuvchi (pariyetal) tashqi, ichki a’zolarni o’rab turuvchi (visseral) ichki varaqlardan iborat. Bu ikkala varaq bir-birining uzluksiz davomi bo’lgani uchun erkaklarda qorin bo’shlig’ini tashqi muhitdan ajratib turadi. Ayollarda esa bachadon nayining bir uchi qorin bo’shlig’iga, ikkinchi uchi esa bacha-donga qo’shiladi. Shuning uchun qorin parda bo’shlig’i bachadon nayi, bachadon va qin orqali tashqi muhit bilan aloqada bo’ladi. Seroz parda qorin bo’shlig’ini ikki bo’shliqqa: qorin parda bo’shlig’i va qorin pardaning tashqi bo’shlig’iga ajratadi. Qorin bo’shlig’i tepadan diafragma, oldindan serbar muskullar bilan, orqadan umurtqa pog’onasi va uning ikki yonboshida joylashgan muskullar bilan chegaralanadi. Past tomondan chanoq bo’shlig’i bilan qo’shilib ketadi. Qorin parda bo’shlig’ining orqa devori sohasida qorin parda qoplamagan bo’shliq bor. Bu bo’shliq orqadan qorin fassiyasi, oldindan qorin pardaning pariyetal varag’i bilan chegaralanib turadi. Qorin pardaning tashqi bo’shlig’ida yog’ to’qimalari, buyrak, buyrak usti bezi va siydik yo’li joylashgan. Qorin parda bu a’zolarning faqat oldingi yuzasini qoplagan. Qorin pardaning visseral varag’i qorin bo’shlig’ida joylashgan a’zolarni turlicha o’rab turadi. Jumladan, a’zolarni me’da, ingichka ichak va h. k. hamma tomondan o’raydi. Bunday a’zolar intraperitoneal a’zolar deyiladi. A’zolar qorin (jigar, ko’tariluvchi, tushuvchi chambar ichaklar va h.k.), parda bilan uch tomondan o’ralib tursa, bunday a’zolar mezoperitoneal a’zolar deb ataladi. Qorin parda tashqarisida joylashgan a’zolar (buyrak, buyrak usti bezi, siydik yo’li, me’da osti bezi va h. k.) ekstraperitoneal a’zolar bo’lib, ular seroz parda bilan faqat bir (old) tomondan o’ralib turadi. Seroz parda suyuqlik ishlab chiqaradi. Bu suyuqlik qorin parda yuzasini namlab turgani uchun qorin parda bo’shlig’idagi a’zolar ishqalanmay harakat qiladi. Qorin pardaning pariyetal varag’i a’zolarga o’tishda yoki aksincha a’zolardan qaytib, pariyetal varaqqa o’tishda ikki varaq o’zaro qo’shilib dublikat hosil qiladi. Bu dublikat boylamlar nomi bilan ataladi. Seroz parda jigardan me’daga o’tib, jigar-me’da boylamini, me’dadan ko’ndalang chambar ichakka o’tib me’da-ko’ndalang chambar ichak boylamlarini vujudga keltiradi. Shuni ham aytib o’tish kerakki, jigarni ushlab turuvchi toj boylam jigarni diafragmaga yopishtirib turadi. Bu boylam jigarning o’ng va chap tomonidan uchburchakli boylamlarga o’tadi. Qorin parda ichaklar uchun tutqichlar hosil qiladi. Qorin parda bo’shlig’ida joylashgan ingichka ichak seroz parda bilan hamma tomondan (interperitoneal) o’ralgan bo’lib, uning orqa tomonidagi ichak tutqich qorin bo’shlig’ining orqa devoriga borib yopishadi. Qorin parda ingichka ichakdan tashqari, ko’ndalang chambar, «S» simon chambar va ko’richaklar uchun ham tutqich hosil qiladi. Tutqichlar oralig’ida yog’ to’qimalari, limfa tugunlari va qon tomirlar joylashgan. Charvilar ham seroz pardaning dublikatidan vujudga keladi. Katta charvi qorin pardaning to’rtta varag’idan hosil bo’ladi, ulardan ikkitasi oldingi va ikkitasi orqa varaqdir. Oldingi varaq me’daning oldingi va orqa yuzasini o’rab, katta egrilikdan boshlanib, ko’ndalang chambar ichak ham ingichka ichak oldidan pastga tomon yo’nalib, qaytib yuqoriga ko’tariladi va katta charvining orqa varaqlari nomi bilan ko’ndalang chambar ichakka borib, uni o’raydi, so’ngra chambar ichak tutqichi bo’lib, qorin bo’shlig’ining orqa devoriga yopishadi. Katta charvining me’da bilan ko’ndalang chambar ichak oralig’idagi qismi me’da-ko’ndalang chambar ichak boylami deb ham ataladi. Kichik charvi jigar-me’da boylami bilan jigar, o’n ikki barmoq ichak boylamlari qo’shilishidan vujudga keladi. Qorin bo’shlig’i ko’ndalang chambar ichak va uning tutqichi yorda-mida yuqori va pastki qavatlarga bo’linadi. Bulardan tashqari, qorin parda a’zodan a’zoga yoki qorin devoriga o’tishida burmachalar, chuqurchalar, kanallar va xaltachalarni vujudga keltiradi. Bular qorin bo’shlig’ida bajariladigan jarrohlik operatsiyalarida ma’lum amaliy ahamiyatga ega bo’ladi. Download 0.66 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|