Qoʻshimcha kasbiy taʼlimda yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish imkoniyatlari safarov Radjabboy Eshmuhammadovich

QOʻSHIMCHA KASBIY TAʼLIMDA YANGI PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALARDAN FOYDALANISH IMKONIYATLARI


Safarov Radjabboy Eshmuhammadovich - Fargʻona soliq texnikumi yetakchi
oʻqituvchisi
Kompetensiyaga asoslangan yondashuv asosida amalga oshiriladigan qoʻshimcha kasbiy taʼlim boʻyicha oʻqitishning yangi standartlariga oʻtish nafaqat fanning istalgan sohasidagi bilimlarni egallashni, balki talabaning uni hozirgi yoki kelajakdagi kasbiy faoliyatida muvaffaqiyatli qoʻllashga tayyorligini ham anglatadi. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari rivojlanishining zamonaviy sharoitida har xil turdagi axborot va texnologik resurslardan keng foydalanishni oʻz ichiga olgan oʻqitish alohida ahamiyatga egadir.
Bugungi kunda qoʻshimcha kasbiy taʼlim oʻz ixtiyorida oʻquv materiallarini oʻrganish uchun koʻplab axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalariga ega — bular elektron darsliklar, telekonferensiyalar, vebinarlar, masofaviy oʻqitishda foydalaniladigan video darslar; elektron oʻquv qoʻllanmalari; oʻquv taqdimotlari va videokliplar; oʻquv va yakuniy testlar shaklida bilimlarni nazorat qilishni avtomatlashtiradigan dasturlar; shuningdek internet tizimlari, internet lugʻatlar va yozuvlar kitoblar, suhbatlar, forumlar, e-mail va yana maʼlumot sifatida qoʻllash hamda olish mumkin boʻlgan koʻplab bazalar. Ushbu texnologik vositalar tufayli oʻqitish mazmuni yangilanadi, oʻquv jarayoni subyektlari oʻrtasida intensiv almashinuv mumkin boʻladi. Shu bilan birga, talaba boshqa birovning ogʻzidan amaliy ish uchun foydali maʼlumotlarni oladigan passiv tinglovchi boʻlmasligi talab etiladi. Har bir tinglovchi yangi texnologiyalarni joriy yetilishi bilan, u faol ishtirokchiga aylanadi, oʻqitish jarayonida kasbiy oʻsish, ijodiy rivojlanish va oʻz-oʻzini tarbiyalash uchun kuchli ragʻbatga ega boʻladi.
Shu bilan birga, axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining jadal rivojlanishi va qoʻshimcha kasbiy taʼlimda kompyuterlardan foydalanishning yangi imkoniyatlarining paydo boʻlishi ulardan oʻqitishda foydalanishning tashkiliy va uslubiy jihatlariga yangi talablarni qoʻyadi va bizni oʻquv hamda bilim jarayonini tashkil yetishning boshqa innovatsion usullarini izlashga majbur qiladi.
Ushbu usullardan biri bu oʻqitish shakli, mazmuni, oʻqitish va boshqarish usullarini oʻz ichiga olgan va qoʻshimcha kasbiy taʼlimda oʻquv jarayonini faollashtirish va diversifikatsiya qilish imkoniyatini beradigan taʼlim tizimi boʻlgan veb-kvest texnologiyasidan foydalanishdir [3].
Ingliz tilidan tarjima qilingan Quest odatda oʻyin (masalan, kompyuter oʻyini) bilan bogʻliq boʻlgan qidiruvni anglatadi [2]. Pedagogikada veb-kvest odatda muammoli vazifa deb ataladi, uni hal qilish uchun kompyuter va internet tizimi kerak boʻladi.
Veb-kvest koʻrinishidagi vazifalar birinchi marta Berni Dodj va Tom mart tomonidan ishlab chiqilgan [1].
Veb-kvestni ishlab chiqishda uning kerakli tarkibiy qismlariga ega ekanligini unutmaslik kerak:
1. Veb-qidiruv nomi, uning tematik aloqasi, mavzuning qisqacha tavsifi, qiyinchilik darajasi (masalan, boshlangʻich, rivojlangan va murakkab) boʻlgan boshlangʻich sahifa.
2. Vazifalar roʻyxati va ularning qisqacha tavsifi boʻlgan sahifa.
3. Talabalar veb-kvestda ish rejasi bilan tanishadigan sahifa: ishtirokchilar soni, topshiriqning joylashuvi va maʼlumot manbalari (masalan, boshqa saytga havola, matnli hujjat yoki taqdimot);
4. Vazifa muammosini aniq shakllantirish, yakuniy natijani taqdim etish shakli tavsifi, buning uchun zarur boʻlgan resurslar (internet resurslariga havolalar, shuningdek barcha turdagi yordamchi materiallar) bilan aniq vazifalar berilgan sahifa, jadvallar, shakllar, koʻrsatmalar va boshqalar shakllar).
Ushbu sahifaga hajmi ikki megabaytdan oshmaydigan va gif, jpg, jpeg, bmp, png, doc, xls, pdf, zip, ppt formatidagi uchta fayl (vazifalarni oʻz ichiga olgan ilovalar) yuklanishi mumkin, agar kerak boʻlsa, istalgan vaqtda oʻchiriladi yoki boshqalar bilan almashtiriladi;
5. Vazifaning murakkabligiga qarab belgilangan baholash mezonlari va parametrlarini tavsiflovchi sahifa ishlab chiqiladi.
6. Olingan koʻnikma va qobiliyatlar (masalan, ijodiy fikrlash qobiliyatlari, natijalarni tahlil qilish, loyihalash, rejalashtirish, baholash va bashorat qilish, tartibga solish va boshqarish, mustaqil ravishda olingan maʼlumotlarni taqdim etish qobiliyati) haqidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga olgan bajarilgan ishlarni umumlashtiruvchi sahifasida umumlashtiriladi.
7. Oʻqituvchi uchun veb-kvestdan foydalanish toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni oʻz ichiga olgan sahifa (vazifalarning boshlanish va tugash vaqti, roʻyxatdan oʻtganlarning ismlari va boshqalar kerak boʻladi.) [4].
Veb-kvestning mavzusi va vazifalarini tanlash mashgʻulot yoʻnalishiga bogʻliq. Masalan, soliq xodimlari uchun malaka oshirish kurslari talabalariga quyidagi vazifalarni taklif qilish mumkin:
* namoyish (turli manbalardan olingan materiallarni yangi formatda taqdim yetish: ogʻzaki taqdimot, kompyuter taqdimoti, esse yoki insho koʻrinishidagi yakuniy ish, plakat va boshqalar.);
* rejalashtirish va loyihalash (belgilangan shartlar asosida reja yoki loyihani ishlab chiqishni oʻz ichiga oladi, masalan, joyida soliq tekshiruvini rejalashtirish);
* oʻz-oʻzini tekshirish yoki bilish (shaxs jihatlarini oʻrganishdan iborat, masalan, soliq toʻlovchi, boʻysunuvchi, hamkasb);
* kompilyatsiya (kontragentlar, boshqa soliq inspeksiyalari, boshqaruv, boshqa davlat organlaridan turli manbalardan olingan maʼlumotlar formatini oʻzgartirish);
* tekshirishdan oldingi tahlil (axborotni qidirish, taqqoslash va tizimlashtirish);
* qonun hujjatlarini qoʻllashda qarama-qarshi vaziyat (qarama-qarshi faktlar asosida xulosalar);
* soliq tekshiruvi natijalari boʻyicha konsensusga erishish (oʻtkir muammoning yechimini ishlab chiqish);
* soliq toʻlovchining moliyaviy-xoʻjalik faoliyatini baholash (nuqtai muayyan nuqtasi asos);
* soliq tekshiruvi natijalari (soliq tekshiruvi hisobotida hisoblangan soliqlar, jarimalar, jarimalar toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni aks ettirish (qarama-qarshiliklar va soliq qonunchiligini buzish faktlari taqdimoti);
* ishontirish (hamkasblarni ishontirish (raqiblar yoki neytral fikrli boʻlish);
* ilmiy tadqiqotlar (yakuniy ishni internet havolalari yordamida yozish) va boshqalar
Veb-kvestlarni yaratishda siz yordamchi saytdan foydalanishingiz mumkin www.zunal.com.
Shunday qilib, veb-kvest texnologiyasi qoʻshimcha kasbiy taʼlimda oʻquv jarayonini shakllantirish va faollashtirishning samarali vositasidir, chunki u oʻrganish motivatsiyasini oshiradi, taʼlim mazmunini turli xil professional yoʻnaltirilgan materiallar bilan toʻydiradi va maxsus yaratilgan oʻquv vaziyatlari doirasida undan amaliy foydalanish imkoniyatini beradi; talabalarni interaktiv rejimda loyiha faoliyatiga shaxsiy jalb qilishni nazarda tutgan holda hamkorlik elementlari bilan uzluksiz kommunikativ jarayonini taʼminlaydi.