“QO’shtepa №1” qo’shtepasaroy abiturentlar tayyorlov markazi

 

 

 

 

                                             

“QO’SHTEPA №1”

 

QO’SHTEPASAROY ABITURENTLAR TAYYORLOV MARKAZI. 

KARIMOV SARDORBEK   

                                             TO’LANBOYEV MUZAFFAR 

 

OLIY O’QUV YURTLARIGA  

KIRUVCHILAR UCHUN 

KIMYO

 FANIDAN 

 

 

 

 

 

 

 

  

 

 

 

 

         «Agar xohishing ortidan bormasang, hech qachon unga egalik qila olmaysan. 

           Agar so‘ramasang, hech qachon javob olmaysan. 

           Agar birinchi qadamni tashlamasang, hozir turgan joyingda qolib ketasan.» 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                  QO’SHTEPASAROY – 2020

  

1-qism kitob 

 

 

                                                          KARIMOV SARDORBEK                                                                  

 

2 

Eng zarur moddalar. 

 

Metall nitratlarning parchalanishi. 

 

Li   K   Ca    Na 

Mg, Al, Zn, Cr, Fe, Sn, Cu 

Hg   Ag   Pt    Au 

→ Me(NO

2

)

x

  +  O

2

 

→ Me

2

O

x

 + NO

2

  +  O

2

 

→ Me  + NO

2

  +  O

2

 

 

№ 

Moddalarning nomi 

Moddalarning formulasi 

1 

Pirit   

FeS

2

 

2 

Malaxit 

Cu(OH)

2

 ∙ CuCO

3

 

3 

Dolomit 

CaCO

3

 ∙ MgCO

3

 

4 

Oxaktosh, marmar 

CaCO

3

 

5 

Bura, tanokor 

Na

2

B

4

O

7

 ∙ 10 H

2

O 

6 

Potash 

K

2

CO

3

 

7 

Glauber tuzi 

Na

2

SO

4

 ∙ 10 H

2

O 

8 

Sulema 

HgCl

2

 

9 

Kuldiruvchi gaz 

N

2

O 

10 

Tulki dumi 

NO

2

 

11 

Is gaz 

CO 

12 

Zar suv, shoh arog`i 

3HCl ∙ HNO

3

 

13 

Qaldiroq gaz 

2H

2

 ∙ O

2

 

14 

Sintez gazi 

CO ∙ 2H

2

 

15 

Soda 

Na

2

CO

3

 

16 

Kristal soda 

Na

2

CO

3

 ∙ 10 H

2

O 

17 

Ichimlik soda 

NaHCO

3

 

18 

Tahir tuz 

MgSO

4

 ∙ 7 H

2

O 

19 

Mis kuporosi 

CuSO

4

 ∙ 5 H

2

O  

20 

Temir kuporosi 

FeSO

4

 ∙ 7 H

2

O 

21 

Gips 

CaSO

4

 ∙ 2 H

2

O 

22 

Albaster 

CaSO

4

 ∙ 0,5 H

2

O 

23 

Kuporos moyi 

H

2

SO

4

 

24 

Novshadil spirit 

NH

4

OH 

25 

Metil spirit 

CH

3

OH 

26 

Etil spirit 

C

2

H

5

OH 

27 

Asetilen 

C

2

H

2

 

28 

Bertole tuzi 

KClO

3

 

29 

Margansofka 

KMnO

4

 

30 

Kalsiy karbid 

CaC

2

 

31 

Alyuminiy karbid 

Al

4

C

3

 

32 

Sirka kislota 

CH

3

COOH 

33 

Chumoli kislota 

HCOOH 

34 

Silan 

SiH

4

 

35 

Fosfin 

PH

3

 

36 

Arsin 

AsH

3 

 

37 

Stibin 

SbH

3

 

38 

Ammiak 

NH

3

 

39 

Silvinit 

KCl ∙ NaCl 

40 

Kaustik soda 

NaOH 

41 

Kinovar 

HgS 

42 

Qum, kvars, shisha 

SiO

2

 

43 

Halkopirit 

CuFeS

2

 

44 

So`ndirilgan oxak 

Ca(OH)

2

 

45 

So`ndirilmagan oxak 

CaO 

46 

Qizil qon tuzi 

K

3

[Fe(CN)

6

] 

47 

Sariq qon tuzi 

K

4

[Fe(CN

6

)] 

48 

Quruq muz 

CO

2

 

49 

Suv gazi 

CO ∙ H

2

 

 

                                                          KARIMOV SARDORBEK                                                                  

 

3 

Anorganik modda klassifikatsiyasi 

Oksidlar klassifikatsiyasi 

 

№ 

Oksidlar 

Misollar 

1 

Asosli 

K

2

O,Na

2

O,CaO,CuO,BaO,Li

2

O,MgO,FeO,SrO,CrO,Mn

2

O

3

,MnO 

2 

Kislotali 

SO

2

, SO

3

, CO

2

, SiO

2

, P

2

O

5

, P

2

O

3

, Cl

2

O

7

, NO

2

, CrO

3

, Mn

2

O

7

 

3 

Amfoter 

Al

2

O

3

, ZnO, Zn

2

O

3

, SnO, PbO, PbO

2

, Cr

2

O

3

, BeO, Fe

2

O

3

, MnO

2

 

4 

Befark (indefirent) 

NO, CO, N

2

O, SiO 

5 

Peroksid 

Na

2

O

2

, H

2

O

2

, K

2

O

2

, BaO

2

 

6 

Superoksid 

KO

3

 

7 

Aralash oksidlar 

Fe

3

O

4

, Pb

2

O

3

, Co

3

O

4

, Mn

3

O

4

 

 

Kislotalar klassifikatsiyasi. 

 

№ 

Kislota turlari1 

Misollar 

1 

O

2

 bo`yicha 

Kislorodsiz 

HCl, H

2

S, HF, HJ, HBr, H

2

Se 

Kislorodli 

HClO, HClO

2

, H

2

SO

4

, H

2

SO

3

 

 

2 

 

H

2

 bo`yicha 

1 negizli 

HCl,HF,HJ, HBr, HClO, HNO

3

 

2 negizli 

H

2

S, H

2

SO

4

, H

2

SeO

4

 

ko`p negizli 

H

3

PO

4

, H

3

PO

3

, H

4

P

2

O

7

 

 

 

Asoslar klassifikatsiyasi. 

 

№ 

Asos turlari 

Misollar 

1 

Suvda eriydigan (ishqor) 

LiOH, NaOH, KOH, CsOH, RbOH, FrOH, 

Ba(OH)

2

, Sr(OH)

2

 va Ca(OH)

2

 

2 

Suvda erimaydigan (asoslar) 

Mg(OH)

2

 va yonaki guruppacha metallarning gidroksidlari 

3 

Amfoter (asoslar) 

Zn(OH)

2

, Al(OH)

3

, Cr(OH)

3

, Be(OH)

2

 

 

Tuzlar klassifikatsiyasi. 

 

№ 

Tuzlar 

Misollar 

1 

O`rta (normal) 

NaCl, CaCl

2

, KF, MgSO

4

, CaCO

3

, NH

4

Cl. 

2 

Nordon 

NaHCO

3

, Ca(HCO

3

)

2

, K

2

HPO

4

, Fe(H

2

PO

4

)

2

 

3 

Asosli 

CaOHCl, Mg(OH)Cl, Al(OH)SO

4

, Al(OH)

2

Cl 

4 

Kompleks (aralash) 

K

4

[Fe(CN)

6

], Na

3

[Co(NO

2

)

6

], K

2

[HgI

4

] 

5 

Ko`sh 

KAl(SO

4

)

2

, KCr(SO

4

)

2

, K

2

NH

4

PO

4

 

 

 

                                                          KARIMOV SARDORBEK                                                                  

 

4 

Molni toppish-1. 

1. 18gr NaOH ni molini toping. J.0.45 

2. 28 gr N

2

O ni molini hisoblang. J.0.6363 

3. 35 gr CO ni molini toping J. 1.25 

4. 67.2 gr KOH ni molini toping. J. 1.2  

5. 49 gr H

2

SO

4

 ni molini hisoblang. J. 0.5 

6. 24.5 gr H

3

SO

4

 ni molini toping. J. 0.25  

7. 16.8 gr KOH ni molini toping. J. 0.3 

8. 73 gr HCl ni molini hisoblang. J. 2 

9. 111.75 gr KCl ni molini toping. J. 1.5 

10. 70.2 gr NaCl ni molini toping. J. 1.2  

11. 40.5 gr HCN ni molini toping. J. 1.5 

12. 78 gr KCN ni molini toping. J. 1.2  

13. 192 gr HJ ni molini hisoblang. J. 1.5  

14. 75.6 gr HNO

3

 ni molini hisoblang. J. 

1.2 

15. 75.2 gr HNO

2

 ni molini toping. J. 1.6 

 

 MOLEKULYAR FORMULANI 

ANIQLASH-2 

 

1. 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                    

H-  1.59  %  ;    N  –  22.  22  %  ;  O  –  76.19  %.  Shu 

birikmaning formulasini aniqlang. 

 

2. 

 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                    

H-  17.65%  ;    N  82.35  %      Shu  birikmaning 

formulasini aniqlang. 

 

3. 

 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                    

K-  24.68  %  ;Mn  –  34.81  %  ;  O  –  40.51  %.  Shu 

birikmaning formulasini aniqlang. 

 

4. 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                    

K-  56.52  %  ;  C  –  8.69  %  ;  O  –  34.79  %.  Shu 

birikmaning formulasini aniqlang. 

 

5. 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                     

Ca- 40 % ; C– 12 % ; O – 48 %. Shu birikmaning 

formulasini aniqlang. 

6. 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                

K- 31.84 % ;  Cl – 28. 98 % ; O – 39.18 %. Shu 

birikmaning formulasini aniqlang 

 

7.Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                      

Fe-  46.67  %  ;  S  –  53.33  %  ;      Shu  birikmaning 

formulasini aniqlang. 

 

8. 

 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                   

Na- 27.38 % ;  H – 1.19 % ;C-14.28%; O – 57.15 

%. Shu birikmaning formulasini aniqlang. 

 

9.Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                  

Na- 27.05 % ;  N – 16.47 % ; O – 56.48 %. Shu 

birikmaning formulasini aniqlang. 

 

10. 

Kimyoviy 

birikmani 

tashkil 

etuvchi 

elementlarning 

massa 

ulushlari 

quydagicha                   

Hg-  86.27  %  ;  S–  13.73  %  ;      Shu  birikmaning 

formulasini aniqlang. 

 

MOLEKULYAR FORMULANI 

ANIQLASH=-3 

1.  1.7 gr nomalum modda yonganda 3 gr NO va 

2.7  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum          moddani 

formulasini aniqlang . 

A) NH

3 

B) NH

4

OHC) NH

2

OH D) NH

4

NO

3

 

 

2.  3.2 gr nomalum  modda  yonganda 8.8  gr CO

2

 

va  7.2  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum  moddani 

formulasini aniqlang . 

A) CH

4

 B) C

2

H

6

 C) CH

3

OH   D) C

3

H

6

 

 

3.  1.3 gr nomalum  modda  yonganda 4.4  gr CO

2

  

va  0.9  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum  moddani 

formulasini aniqlang . 

A) C

2

H

4

  B) CH

4

  C) C

2

H

2

 

D) C

3

H

8

 

 

4.    0.23  gr  nomalum  modda  yonganda  0.44  gr 

CO

2

    va  0.27  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum 

moddani formulasini aniqlang . 

A) CH

3

OH B) CH

2

OH C) HCOOH 

D) C

2

H

5

OH 

 

5.    0.32  gr  nomalum  modda  yonganda  0.44  gr 

CO

2

    va  0.36  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum 

moddani formulasini aniqlang . 

A) C

2

H

5

OH  B) CH

3

OH 

C) CH

3

COOH D) 

HCHO 

6.    0.24  gr  nomalum  modda  yonganda  0.16  gr 

Fe

2

O

3

  va  0.256  gr  SO

2

  hosil  bo’ldi.  Nomalum 

moddani formulasini aniqlang . 

 

                                                          KARIMOV SARDORBEK                                                                  

 

5 

A) FeS  B) FeSO

4

 C) FeSO

2

  D) FeS

2

 

 

 

7.    3.4  gr  nomalum  modda  yonganda  6.4gr  SO

2

 

va  1.8  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum  moddani 

formulasini aniqlang . 

A) H

2

S  B) H

2

SO

3 

C) H

2

SO

4

  D) H

2

S

2

O

7

 

 

8.  3.4 gr nomalum modda yonganda 2.8 gr N

2

  va 

5.4  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum  moddani 

formulasini aniqlang . 

A) NH

2

OH  B)NH

4

OH C)NH

3 

D) NH

4

NO

3

 

 

9.      15  gr  nomalum  modda  yonganda  2.8  gr  N

2, 

17.6grCO

2

    va  9  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum 

moddani formulasini aniqlang . 

A) CO(NH

2

)

2

  B) CH

3

NO

2

 

C) C

2

H

5

NO

2

 

 

D) C

3

H

8

NO

2

 

 

10. 5.4gr nomalum modda yonganda 8.8 gr CO

2

 , 

N

2

  2.8  va  1.8  gr  H

2

O  hosil  bo’ldi.  Nomalum 

moddani formulasini aniqlang . 

A) CH

3

NO

2

   

B) CO(NH

2

)

2

  C) 

HOCN

 

 

D) HCN  

 

 

3.  Eng zarur reaksiyalari. 

 

1. Ammiyakning kislorod bilan reaksiyasi. 

a) katalizator ishtirokida 

b) katalizatorsiz 

 

2. Fosfor (V) – oksidning suv bilan reaksiyasi. 

a) issiq suv bilan. 

b) sovuq suv bilan. 

 

3. Azot (IV) – oksidning suv bilan boradigan 

reaksiya tenglamasini yozing. 

a) kislorod ishtirokida 

b) kislorodsiz 

 

4. Bertole tuzini 2 xil parchalanish reaksiyasi. 

a) katalizatorli 

b) katalizatorsiz 

 

5. Ammoniy nitrat va ammoniy nitritlarning 

parchalanish reaksiyasi. 

 

6. Xlorning ishqor eritmasi bilan reaksiyasi. 

a) issiq ishqor eritmasi 

b) sovuq ishqor eritmasi 

 

7. Laboratoriya sharoitida kalsiy karbiddan 

asetilen hosil bo`lib reaksiya tenglamasini yozing. 

 

8. Alyuminiy karbidning suv bilan reaksiyasi  

 

9. Ortofosfat kislotani 200

0

C dan yuqori 

haroratda qizdirilsa qanday modda hosil bo`ladi?  

 

10. Malaxitning parchalanishi reaksiya 

tenglamasini yozing? 

 

11.  Dolomit va kalsiy karbonat parchalanish 

reaksiyalarini yozing. 

 

12. Piritdan (FeS

2

) sulfat kislota olinishi 

jarayonidagi reaksiya tenglamalari to`liq yozilsin. 

 

13. Ammoniy bixromat parchalanganda qanday 

gaz modda hosil bo`ladi. 

 

14. Laboratoriya sharoitida ammiyak olish 

reaksiyasi ? 

 

15. Natriy atsetat va quruq natriy gidroksid 

reaksiya tenglamasini yozing. 

 

16. Kaliy bixromat kaliy permanganat marganes 

(IV) oksidlarining xlorid kislota bilan 

ta`sirlashish tenglamasini yozing. 

 

17. Kaliy yodid eritmasining ozon bilan reaksiya 

tenglamasi qanday? 

 

18. Regeneratsiya tenglamasi deb atalgan natriy 

peroksid va karbonat angidrid reaksiyasi 

tenglamasini yozing? 

 

19. Oltinning  gaz suvi bilan reaksiya tenglamasi 

qanday bo`ladi?  

 

20. Xona haroratida ham azot(N

2

) gazi bilan 

reaksiyaga kirishadigan metall litiy bo`lsa 

reaksiya tenglamasi qanday? 

 

21. Oltingugurt (IV)-oksidining  Br

2

 li suvni 

rangsizlantirish reaksiya tenglamasini yozing? 

 

22. Fosgen gazi hosil bo`lishi uchun qaysi 

gazsimon moddalar o`zaro ta`sirlashishi kerak? 

 

23. Fotosintez jarayonini reaksiya tenglamasi 

qanday bo`ladi? 

 

                                                          KARIMOV SARDORBEK                                                                  

 

6 

 

24. Quyidagi ionlarga sifat reaksiyasini yozing. 

a) xlorid ioniga (Cl

-

) 

b) Sulfat ioniga (SO

4

2-

) 

 

25. Bariy peroksidning sulfat kislota bilan 

reaksiya tenglamasidan qanday modda hosil 

bo`ladi? 

 

26. Kaliy permanganat termik parchalanganda 

hosil bo`lgan gaz ozonator orqali o`tkazilsa, shu 

jarayonlarni reaksiya tenglamasini yozing. 

 

27. Temir metallini quyidagi moddalar bilan 

reaksiyasini yozing. 

a) xlorid kislota bilan 

b) xlor qazi bilan 

c) konsentrlangan nitrat kislota bilan 

 

28. Quyidagi moddalarni konsentrlangan sulfat 

kislota bilan reaksiya tenglamasi qanday bo`ladi? 

a) Temir 

b) Rux 

 

29. Fosfat kislota kumush nitrat bilan reaksiyasi 

natijasida qanday rangli cho`kma hosil bo`ladi? 

Shu jarayonni reaksiya tenglamasini yozing. 

 

30. Ammoniy gidroksidning quyidagi moddalar 

bilan reaksiya tenglamasi qanday bo`ladi? 

a) Nitrat kislota 

b) Xlorid kislota bilan 

 

31. Fosfor (V) xlorid issiq va sovuq suvdagi 

reaksiya tenglamasi qanday bo`ladi. 

 

32. Chili selitrasi nomi bilan mashhur bo`lgan 

moddaning formulasi qanday bo`ladi, uning 

parchalanish tenglamasini yozing. 

 

33. Alyuminiy gidroksidi ishqor bilan ta`sirlashsa 

qanday modda hosil bo`ladi? 

 

34. Fosforning kislorod bilan reaksiya 

tenglamasini yozing? 

a) mo`l miqdordagi 

b) oz miqdordagi  

 

   Moddalarni  ekvivalentini aniqlang.