Quddus Muhammadiy

Tarjimai hol
Q. Muhammadiy — O‘zbekistonning yetakchi shoirlaridan biri, 1907 yil Toshkentda dehqonlar oilasida tug‘ilgan. Otasidan erta ayrilib, Quddus bolalar uyida tarbiyalanadi. Quddus, avvalgila qishloq xo‘jalik texnikumida, so‘ngra O‘rta Osiyo davlat universitetining biologiya fakultetida tahsil olib, o‘qishini maktabdagi pedagogik faoliyati bilan uyg‘unlashtiradi. O‘z she’rlari bilan u bosmada 1935-1936 yillar paydo bo‘lgan.
Ulug‘ Vatan urushi yillari Muhammadiy Samarqand viloyatining Narpay tumanida taniqli o‘zbek shoiri Islom Shoirning qo‘lida kotib va ijodiy yordamchi bo‘lib ishlaydi.
Urushdan keyingi yillar — Quddus Muhammadiy ijodining gullagan pallasi. U tomonidan bu vaqt ichida o‘ndan ziyod she’riy to‘plamlar, bolalar uchun ertaklar va dostonlar chop etilgan.
Muhammadiy ijodining alohida jihati bolalar hayoti, ularning hayollari, hissiyot va ichki kechinmalari borasidagi bilimlari, mohirona kuzatuvchanlik, chuqur insoniy fe’l-atvor va hajviy quvnoq vaziyatlarni yarata olishdir.
Q. Muhammadiy tabiatni juda yaxshi ko‘rgan va o‘z she’rlarida ona yeri - O‘zbekistonning suratini ifodalagan. Shoir tabiatning faqat go‘zalligini tasvirlamagan. Inson tomonidan sayqallangan tabiat haqida uning “Tentaksoy daryosi” she’rida gapiriladi. Tabiat insonga xizmat qilishi lozim, bu haqda Muhammadiyning “Erkinjon nimalarni orzu qiladi” she’ridagi yosh qahramonlardan biri so‘zlaydi.
Qudduq Muhammadiy she’rlari mehnatga bo‘lgan sevgi va hurmat, foyda sari intilish ila tarannum etiladi.
Muhammadiy non qanday qilinishi, barcha bolalarning sevimli shirinligi xolvaning tayyorlanishi va shoyi qayerdan olinishini qiziqarli qilib so‘zlab bergan.
Uning she’rlari vatanimizning ko‘plab xalq tillarida jaranglagani kabi, xorijda ham taniqli. Q. Muhammadiyning “She’r va ertaklar” (1947), “Orzu” (1948), “Bahor keldi” (1950), “Qirq o‘g‘il, qirq qiz”, “Mehribon do‘stlar”, “Ochil dasturxon!”, “Erkinjon nimalarni orzu qiladi”, “Nurli koptok”, “Tabiat alifbosi” kabi kitoblari S. Marshak va A. Barto, S. Mixalkov va Ye. Blaginina, O. Visotskaya va N. Grebnevlar tomonidan rus tiliga tarjima qilingan.
Q. Muhammadiy she’riyatini uch manba oziqlantiradi: o‘zbek milliy folkloriga yaqinlashuv, bolalarga muhabbat va mehnatning muhimlik mohiyatini hayot asosi o‘rnida tushinish. Shoirning har bir satri katta va ibratli malaka bilan yozilgan.