Qurilish materiallari va buyumlari cdr

Shisha ishlab chiqarish

Shisha ishlab chiqarishda asosiy xom ashyo sifatida kvars qumi ohaktosh, soda va natriy sulfati ishlatiladi. Shisha qorishmasini pishirish haroratini pasaytirish uchun unga soda, natriy sulfati qo‘shiladi. Agar kvars qumi va sodadan iborat qorishmadan Shisha olinsa, nim shaffof suvda eruvchan Shisha bo‘ladi (Na₂Si0₃). Qorishma tarkibiga ohaktosh yoki dolomitni kiritish Shishani suvda erimasligini ta’minlaydi.
Silikatli Shisha 1500⁰C haroratda maxsus Shisha eritish xumdonlarida olinadi. Massa harorati 800-900⁰C etganda silikatlar hosil bo‘lish jarayoni boshlanadi. Harorat 1150-1200⁰C bo‘lganda massa shaffoflashadi, lekin tarkibida ko‘p havo pufakchalari bo‘ladi. Shisha massasidagi havo aralashmalari 1500⁰C chiqib ketadi va Shisha qiyomiga etadi. Massani qoliplash harorati 200-300⁰C atrofida bo‘lib, quyuqligi kimyoviy tarkibiga bog‘liq. SiO₂, Al₂O₃, ZrO₂ oksidlari massani quyuqlashtirsa, Na₂O, CaO, Li₂O oksidlari aksincha, suyuqlashtiradi. Shisha massasini erigan xolatda uzoq muddat ushlash uning strukturasini amorf holatidan kristall holatga qayta o‘tishga olib keladi.

1. 
   rasm. Oyna ishlab chiqarish jarayoni.
   

Silikat Shishaning oksid tarkibi, % massa bo‘yicha:

SiO₂-64-73; Al₂O₃-0,5-7,2; K₂O-0-5; Na₂O-10-15; CaO-2,5-26,5; MgO-0-4; Fe₂O₃-0-0,4; SO₃-0-0,5; V₂O₃-0-5.
Shisha massasiga kaolin, dala shpati (Al₂O₃) kiritilishi uning mexanik mustahkamligini, termik va kimyoviy chidamligini oshiradi. Shisha xom ashyosi tarkibiga B₂O₃ qo‘shilsa, uning Shishalanishi tezlashadi va kristallanishi kamayadi. Rux oksidi (ZnO) Shishaning harorat chiziqli kengayish koeffitsientini kamaytiradi va termik chidamligini oshiradi.
Qo‘rg‘oshin oksidi (RbO) optik Shisha va xrustall tayyorlashda ishlatiladi.
Shisha olish “qayiq” usulida bo‘lib, cheksiz Shisha lentasini tortish demakdir. Shisha qalinligi tortish tezligi bilan boshqariladi. Vitrina va ko‘zgu oynalari silliqlanadi va shaffoflanadi.