Qurʹon va namozni anglamoq

Salom/tin
chlik 
Senga 
boʹlsin 
Yo 
Paygʹambar 
Va  Allohning Rahmi 
Va Uning barakasi 
Asosiy 
qoʹllanilis
hi:  
ُم َلاَّسلا
 ْمُكْيَلَع 
 
 ،ني يِبَن ،نوُّيِبَن
ءآَيِبْنَا
 
Paygʹambarl
ar 
 َو 
 ُتَمْحَر
 
ا
الل  
 َو 
 ُتاَكَرَب 
  ه 
va 
rahm 
Alloh 
va 
barakasi 
Uning 
 
ميِحَر : Rahim 
ةَكَرَب  -ning koʹplik 
shakli  تاَك
َرَب 
Tarjimasi:  Yo Paygʹambar, senga Allohning salomi, rahmati va barakoti boʹlsin. 
 
Kim  uchala  ibodatni  ham  mukammal  bajargan  (til,  tana  va  mol-dunyoni 
sarflash)?  Albatta,  Paygʹambarimiz  Muhammad  alayhissalomdirlar.  U  zot 
bizga nimalarni va qanday bajarish kerakligini oʹrgatganlar. Shuning uchun biz 
u  zot  uchun  uch  narsani:  Allohning  salomi,  rahmi  va  barakotini  soʹrab  duo 
qilamiz. 
42
 
 
 
 
140*
 
 َلاَّسلَا
 ُم
 
اَنْيَلَع
 
  لَعَو
ى
 
 ِاللِداَبِع
 
 ْيِحِلاَّصلا
 َن
 
Salom
 
Bizga 
boʹlsin
 
Va -ga
 
 Allohning 
bandalari
 
Solihlar
 
 
 ىَلَع
 
اَن
 
 َو
 
  لَع
ى
 
الل ُدْبَع : Allohning 
bandasi 
الل ُداَبِع : Allohning 
bandalari 
 حِلاَص

نيِحِلاَص ،نوُحِلاَص
 
-ga
 
bizg
a
 
va
 
-ga
 
Tarjimasi: Bizga va Allohning barcha solih bandalariga salom boʹlsin. 
 
-
 
Kimlar  Allohning  roziligiga  erishgan?  1.  Paygʹambarlar.  2.  Siddiqlar.  3. 
Shahidlar. 4. Solihlar. 
-
 
Avvaliga Rasululloh alayhissalomga, keyin oʹzimizga va soʹnra solih kishilarga 
tinchlik  (salom)  tilab  duo  qilish.  Paygʹambarlar  va  solihlarning  duolariga, 

 
 
www.understandquran.com 
137 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
Inshaalloh,  albatta  javob  beriladi.  Bizlar  duoda  ikkala  guruh  oʹrtasidamiz  va 
Alloh bizga ham tinchlik nasib etishiga umid qilamiz. 
-
 
Yodda  tutingki,  Alloh  solih  kishilarga  oʹxshab  yaxshilik  qilgan  va  Uning 
rahmini tilab iltijo etgan bandalariga rahm qiladi.  
 ُدَهْشَأ
 
 ْنَأ
 
 َّل
  لِإ
 َه
 
 َّلِإ
 
 ُالل
 
Guvohlik beraman
 
deya
 
Boshqa iloh yoʹq
 
qabul 
qilsin 
 
Alloh
 
Tarjimasi:  Allohdan boshqa iloh yoʹq, deya guvohlik beraman.  
 
 ُدَهْشَأَو
 
 َّنَأ
 
اًدَّمَحُم
 
  هُدْبَع
 
  هُلوُسَرَو
 
Va guvohlik 
beraman
 
n ea
 
Muhammad
 
Uning quli
 
Va Uning Rasuli
 
Tarjimasi:  Va men Muhammad sollallohu alayhi vasllamni Allohning quli va 
Rasuli, deya guvohlik beraman.  
 
-
 
Yuqoridagi  jadvalda  keltirilganlarning  maʹnolari  azon  haqidagi  14-darsda 
tushuntirilgan. 
-
 
Alloh  bizni  yaratgan  va  biz  Unga  qaytamiz.  U  bizning  va  barcha  narsaning 
sohibidir.  Biz  barchamiz  Allohning  bandalarimiz  va  haqiqiy  banda  kabi 
yashamogʹimiz  lozim.  Allohning  eng  yaxshi  bandasi  Paygʹambarimiz 
Muhammad  alayhissalomdir.  Ular  bizga  haqiqiy  banda  qanday  boʹlmogʹi 
lozimligiga bir oʹrnakdir. 
 
GRAMMATIKA: Quyidagi  
َعِمَس,  َمِلَع ,  َلِمَع, va  َمِحَر kalimalarining 21 shaklini mashq 
qiling va         foydalaning. 
Quyidagi feʹlning turli shakllari Qurʹonda 100 marta kelgan 
 َعِمَس
   )س(
 
 َعِمَس
 َي،
 ُعَمْس
،
 ْعَمْسِا
 
عِراَضُملْعَم
 
يِضاملْعَم
 
U eshitadi, 
eshitajak. 
 ُعَمْسَي
 
U eshitdi. 
 َعِمَس
 

 
 
www.understandquran.com 
138 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
يْهَن
 
رْمأ
 
Ular 
eshitadilar, 
eshitajaklar. 
 ُعَمْسَي
 ْو
 َن
 
Ular 
eshitdilar. 
 ْوُعِمَس
ا
 
Eshitma! 
 ْعَمْسَت َلا
 
Eshit! 
 ْعَمْسِا
 
Sen eshitasan, 
eshitajaksan. 
 ُعَمْسَت
 
Sen 
eshitding. 
 ْعِمَس
 َت
 
Eshitmanglar
! 
 ْوُعَمْسَت َلا
ا
 
Eshitinglar
! 
 ْوُعَمْسِا
ا
 
Sizlar 
eshitasizlar, 
eshitajaksizlar
. 
 ْوُعَمْسَت
 َن
 
Sizlar 
eshitdingizlar
. 
 ْعِمَس
 ْمُت
 
عَماَس
:
Eshituvchi
 
عوُمْسَم
:
Eshitgan
 
 ْمَس
ع
:
qomorkiZ
 
Men 
eshitaman, 
eshitajakman. 
 ُعَمْسَأ
 
Men 
eshitdim. 
 ْعِمَس
 ُت
 
Biz eshitamiz, 
eshitajakmiz. 
 ُعَمْسَن
 
Biz eshitdik. 
اَنْعِمَس
 
U(ayol) 
eshitadi. 
eshitajak. 
 ُعَمْسَت
 
U(ayol) 
eshitdi. 
 َعِمَس
 ْت
 
 
 
Quyidagi feʹlning turli shakllari Qurʹonda 518 marta kelgan
 
 َمِلَع
،
 ُمَلْعَي
،
 ْمَلْعِا
 
عِراَضُملْعَم
 
يِضاملْعَم
 
U bilyapti, biladi. 
 
 ُمَلْعَي
 
U bildi. 
 َمِلَع
 
يْهَن
 
رْمأ
 
Ular 
bilyaptilar,biladilar. 
 
وُمَلْعَي
 َن
 
Ular 
bildilar. 
وُمِلَع
ا
 

 
 
www.understandquran.com 
139 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
Bilma! 
 َلا
 ْعَت
 ْمَل
 
Bil! 
 ْمَلْعِا
 
Sen bilyapsan, 
bilasan. 
 ُمَلْعَت
 
Sen bilding. 
 َتْمِلَع
 
Bilmanglar
! 
 َلا
 ْوُمَلْعَت
ا
 
Bilinglar
! 
 ْوُمَلْعِا
ا
 
Sizlar 
bilyapsilar,bilasizilar
. 
وُمَلْعَت
 َن
 
Sizlar 
bildiingizlar
. 
 ْمُتْمِلَع
 
مِلاَع
:
ioavulmo
/
Olim
 
 ْوُلْعَم
م
:
maʹlum
 
مْلِع
:
Bilmoq, bilim
 
Men 
bilyapman,bilaman. 
 ُمَلْعَأ
 
Men bildim. 
 ُتْمِلَع
 
Biz bilyapmiz, 
bilamiz. 
 ُمَلْعَن
 
Biz bildik. 
اَنْمِلَع
 
U (ayol) bilyapti, 
biladi.  
 ُمَلْعَت
 
U 
(ayol)bildi. 
 ْتَمِلَع
 
 
 َلِمَع
 
   )س(
Quyidagi feʹlning turli shakllari Qurʹonda 318 marta kelgan
 
 َع
 َلِم
،
 ْلَمعِا،ُلَمْعَي
 
عِراَضُملعف
 
ف
ع
يِضامل
 
U (amal) 
qilyapti, 
qiladi. 
 
 ُلَمْعَي
 
U (amal) 
qildi. 
 َلِمَع
 
يْهَن
 
رْمأ
 
Ular (amal) 
qilyaptilar, 
qiladilar. 
 َنوُلَمْعَي
 
Ular(amal) 
qildilar. 
اوُلِمَع
 
(amal) 
qilma! 
 َلا
 ْلَمْعَت
 
(amal) 
qil! 
 ْلَمْعِا
 
Sen (amal) 
qilyapsan, 
qilasan. 
 ُلَمْعَت
 
Sen (amal) 
qilding. 
 َتْلِمَع
 
(amal) 
qilmanglar! 
 
 َلا
 ْوُلَمْعَت
ا
 
(amal) 
qilinglar! 
 ْوُلَمْعِا
ا
 
Sizlar 
(amal) 
qilyapsizlar, 
qilasizlar. 
 َنوُلَمْعَت
 
Sizlar 
(amal) 
qildingizlar. 
 ْمُتْلِمَع
 
لِماَع
:
ishchi, amal qiluvchi
 
Men (amal) 
qilyapman, 
 ُلَمْعَأ
 
Men(amal) 
 ُتْلِمَع
 

 
 
www.understandquran.com 
140 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
لوُمْعَم
raaa
y qayaa
 
لَمَع
 , :
oomaakiZ
Amal 
qilmoq, bajarmoq
 
qilaman. 
qildim. 
Biz (amal) 
qilyapmiz, 
qilamiz. 
 ُلَمْعَن
 
Biz(amal) 
qildik. 
اَنْلِمَع
 
U (ayol) 
(amal) 
qilyapti, 
qiladi. 
 ُلَمْعَت
 
U (ayol) 
(amal) 
qildi. 
 ِمَع
 ْتَل
 
 
 َمِحَر
 
   )س(
Quyidagi feʹlning turli shakllari Qurʹonda 148 marta kelgan
 
 َمِحَر
،
 ْمَح ْرِا،ُمَحْرَي
 
عِراَضُملعف
 
ف
ع
يِضامل
 
U rahm 
qilyapti, 
rahm qiladi. 
 
 ُمَحْرَي
 
U rahm 
qildi. 
 َمِحَر
 
يْهَن
 
رْمأ
 
Ular rahm 
qilyaptilar, 
rahm 
qiladilar.  
 ْوُمَحْرَي
 َن
 
Ular rahm 
qildilar 
 ْوُمِحَر
ا
 
Rahm 
qilma! 
 َلا
 ْمَح ْرَت
 
Rahm 
qil! 
 ْم َح ْرِا
 
Sen rahm 
qilyapsan, 
rahm qilasan. 
 ُمَحْرَت
 
Sen rahm 
qilding. 
 َتْمِحَر
 
Rahm 
qilmanglar! 
 َلا
 ْوُمَحْرَت
ا
 
Rahm 
qilinglar! 
 ْوُم َحْرِا
ا
 
Sizlar rahm 
qilayapsizlar, 
rahm 
qilasizlar.  
 ُمَحْرَت
 ْو
 َن
 
Sizlar rahm 
qildingizlar. 
 ْمُتْمِحَر
 
مِحاَر
:
Rahim/Rahmli
 
 ْوُح ْرَم
م
:
Marhum,rahm qilingan
 
Men rahm 
qilyapman, 
rahm 
qilaman.  
 ُمَحْرَأ
 
Men rahm 
qildim. 
 ُتْمِحَر
 

 
 
www.understandquran.com 
141 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
ةَم ْحَر
:
Rahm qilmoq, rahm
 
Biz rahm 
qilyapmiz, 
rahm 
qilamiz.  
 ُمَحْرَن
 
Biz rahm 
qildik. 
 ِحَر
اَنْم
 
U (ayol) 
rahm 
qilyapti, 
rahm qiladi. 
 ُمَحْرَت
 
U (ayol) 
rahm qildi. 
 ْتَمِحَر
 
 
 16 -dars:  TASHAHHUD 
1-savol:  Quyidagilarni tarjima qiling. 
 ُتاَّيِحَّتلَا 
 ِ ِلل 
 ُتاَوَلَّصلاَو 
 ُتاَب يَّطلاَو 
 
 
 
 
 َلاَّسلَا
 ُم
 
 َكْيَلَع
 
 ُّيِبَّنلااَهُّيَأ
 
 ُتَمْحَرَو
 ِللا
 
  هُتاَكَرَبَو
 
 
 
 
 
 
 َلاَّسلَا
 ُم
 
اَنْيَلَع
 
  لَعَو
ى
 
 ِاللِداَبِع
 
 ْيِحِلاَّصلا
 َن
 
 
 
 
 
 
 ُدَهْشَأ
 
 ْنَأ
 
 َّل
  لِإ
 َه
 
 َّلِإ
 ُالل
 
 
 
 
 
 َّنَأُدَهْشَأَو
 
اًدَّمَحُم
 
  هُدْبَع
 
  هُلوُسَرَو
 
 
 
 
 
 
2-savol: Ukasha roziyallohu anhuning savollaridan nimani oʹrganamiz? 
Javob: 
 
 

 
 
www.understandquran.com 
142 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
3-savol: Allohdan Paygʹambarimiz sollallohu aiayhi vasallamga qanday 
yaxshiliklarni soʹraymiz? 
Javob: 
 
 
4-savol: ”Muhammad s.a.v. Uning rasuli, deya guvohlik beraman” 
jumlasining maʹnosi nima? 
Javob: 
 
 
5-savol:  
 هُدْبَع va   هُلوُسَر soʹzlari nimani anglatadi? 
Javob: 
 

 
 
www.understandquran.com 
143 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
 16-dars boʹyicha grammatikaga oid savollar 
1-savol: Quyidagi feʹllarning turli shakllarini yozing.   
 َعِمَس
100
(
س
)
 
 
عمَس
 :
eshitmoq
 
Buyruq shakli 
 َعِمَس
 ،
 َي
 ُعَمْس
،
 
 ْعَمْسِا
 
Tarjimasi 
 لْعِف
عِراَضُم 
Tarjimasi 
 لْعِف
يِضاَم 
 
   
 
Tarjimasi 
يْهَن 
Tarjimasi  ر
ْمأ   
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
   
 
 
   
 
 
   
 
 
 َمِلَع
518
(
س
)
 
 
ملع
 :
 bilmoq
 
Buyruq shakli 
 َمِلَع
 
 ،
 ُمَلْعَي
،
 ْمَلْعِا
 
Tarjimasi 
 لْعِف
عِراَضُم 
Tarjimasi 
 لْعِف
يِضاَم 
 
   
 
Tarjimasi 
يْهَن 
Tarjimasi  ر
ْمأ   
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
   
 
 
   
 
 
   
 
 

 
 
www.understandquran.com 
144 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
 
 َلِمَع
318
(
س
)
 
 
 َلِمَع
 :
U ishladi
 
Buyruq shakli 
 َلِمَع
 
 ،
 ْعَي
 َم
 ُل
،
عِا
 َم
 ْل
 
Tarjimasi 
 لْعِف
عِراَضُم 
Tarjimasi 
 لْعِف
يِضاَم 
 
   
 
Tarjimasi 
يْهَن 
Tarjimasi  ر
ْمأ   
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
   
 
 
   
 
 
   
 
 َمِحَر
148
(
س
)
 
 
محر
:
 Rahmli boʹlmoq
 
Buyruq shakli 
 َمِحَر
 
 ،
 ْرَي
 َح
 ُم
، ِا
 َح ْر
 ْم
 
Tarjimasi 
 لْعِف
عِراَضُم 
Tarjimasi 
 لْعِف
يِضاَم 
 
   
 
Tarjimasi 
يْهَن 
Tarjimasi  ر
ْمأ   
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
 
 
 
   
 
 
 
   
 
 
   
 
 
   
 
 
 
 
 

 
 
www.understandquran.com 
145 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
2-savol: Arabcha soʹzlarni boʹling 
va maʹnolarini yozing. 
 
3-savol:  Quyidagilarni    Arabchaga 
tarjima qiling. 
 ْمُتْعِمَس 
 
 
Eshitdim, shuning 
uchun bildim 
 
 َن ْوُمَلْعَتَس 
 
 
Bilganim uchun 
ishladim 
 
 ْمُهُمَلْعَي 
 
 
Bunday 
tinglanglar! 
 
 ْمُكَن ْوُعَمْسَي 
 
 
Bilinglar va amal 
qilinglar! 
 
 ْمُهَن ْوُعَمْسَت 
 
 
Rahmli boʹlinglar! 
 
 
17.  PAYGʹAMBARIMIZ  S.A.V.GA 
DUOLAR 
 
Islom  xabarini  tarqatish  yoʹlida  Paygʹambarimiz  sollallohu  vasallam  qilgan 
fidokorliklarini eslang. Biz 1400 yil oʹtib, Makkadan uzoq joyda yashaganimiz holda, 
musulmon 
boʹlganimiz 
Allohning 
rahmatidandir 
va 
Paygʹambarimiz 
alayhissalomning fidoyiliklari evazigadir.   
 
Keling, u zoti azizning hayotlaridan bir misolni keltiraylik. Bir kuni kun boʹyi daʹvat 
bilan  shugʹullanib  qattiq  charchashlariga  qaramasdan,  kechqurun  yana  bir  qabila 
huzuriga  daʹvat  qilish  uchun  bordilar.  Islom  menga,  balki,  oʹsha  qabila  orqali  yetib 
kelgandir,  deb  oʹylashim  kerak.  Shunga  oxshash  voqealar  silsilasida  men  oʹz 
hayotimda ularning fidoyiliklari taʹsirini his etaman.  
 
Ushbu yaxshiliklariga javoban men nima qila olaman? Mehmonga taklif qilamanmi? 
Ularga hadya joʹnatamanmi? Hech narsa qilaolmayman! Faqatgina uning uchun duo 
qila olaman, xolos.   
17 ta darsni oʹ
zlashtir
ganingizdan soʹng 
Qurʹ
o
nda 
35656 
marta kelgan  
110 ta yangi soʹzni oʹrgangan boʹ
la
siz. 

 
 
www.understandquran.com 
146 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
Men  Paygʹambarimiz  sollallohu  alayhi  vassallam  uchun  duo  qilsam-qilmasam-da,  u 
zot Allohdan albatta ajru mukofotlar oladilar. Aslida, u kishi uchun duo qilish oʹzim 
uchun  sharafdir.    Zotan,  biz  u  zot  uchun  duo  qilishdan  savoblar  olamiz!  
Paygʹambarimiz  alayhissalomga  duo  qilgan  kishi  Allohdan  oʹn  barobar  savobga 
erishadi [Imom Muslim]. 
 
  ّللَا
 َّمُه
 
  لَص
 
  لَع
ى
  
 ٍدَّمَحُم
 
  لَعَّو
ى
 
  ا
 ٍدَّمَحُمِل
 
Yo 
Alloh! 
Salom yubor 
Muhammadga 
Va -da 
Muhammadning oilasi; 
 
  لَع  لَص
ى
 : salom 
yubor 
  لَص: duo 
  لَع
ى
 
 ٍدَّمَحُم
 
 َّو
 
  لَع
ى
 
ل ا : Oila, izdoshlar 
لْهَأ : oila 
-da
 
Muhamma
d (sav)
 
va
 
-da, 
ustid
a
 
Tarjimasi: Yo  Alloh! Muhammad s.a.v.ga va uning oilasiga salom yubor. 

 
ىَلَع  لَص ning maʹnosi: Yo Alloh! Ul zotga rahmatingni yogʹdir, ismlari va 
darajalarini yuksak qil.  

 
Yo Alloh! Paygʹambarimiz sollallohu alayhi vasallam bizga koʹp yaxshiliklar 
qildilar. Uning yaxshiliklarini qaytarishga bizning imkonimiz yoʹq. Faqat Sen 
Oʹzing uni eng yaxshi mukofotlaguvchidirsan. 

 
   ل ا ning 2 ta maʹnosi bor: oila va izdoshlar.  Agar ikkinchi maʹnosini olsak, ushbu 
duo biz izdoshlari uchun hamdir.   
 
59
 
 
 
 
 70                26
 
 اَمَك
 
 َتْيَّلَص
 
  لَع
ى
 
 َميِهاَرْبِإ
 
  لَعَو
ى
 
 َميِهاَرْبِإ ِل ا
 
kabi
 
Salom yoborganing
 
Ibrohimga
 
Va -da
 
 Ibrohim oilasiga
 
اَمَك ،َك : 
kabi 
 َتْلَعَف: qilding 
  َتْيَّلَص : sen salom 
yubording 
 Ibrohimga (as)
 
 َو
 
  لَع
ى
 
 
va
 
-da, 
ustid
a
 
Tarjimasi:  Ibrohimga va uning oilasiga salom yuborganing kabi 

 
 
www.understandquran.com 
147 
Ko’paytirish    So’rash 
Rejalash             Baholash 
Rejalash          
T a s a v v u r  
H i s  
 

 
Yo  Alloh!  Sen  Ibrohim  alayhissalomga  shunday  daraja  va  yoʹlboshchilik 
maqomini  berdingki,  uni  barcha  musulmonlar,  nasoralar  va  yahudiylar  ham 
paygʹambar  deb  tan  oladilar.Yo  Alloh!  Paygʹambarimiz  s.a.v.ga  ham  shunday 
mavqe nasib etginki, butun sayyoramiz ahli uni Sening oxirgi paygʹambaring deb 
qabul qilsin! 
 
 
17
 
 
 َكَّنِإ
 
  ديِمَح
 
.  ديِجَّم
 
Albatta, Sensan
 
Hamd-sanoga loyiq
 
Ulugʹlik va sharaf egasi
 
 َّنِإ
 
 َك
 
 ُدْمَح : hamd-sano 
  ديِمَح: Hamd-sanoga loyiq 
د ْجَم : Ulugʹlik, sharaf, shuhrat