Quvvati 1,0 mln t/y bo‘lgan neft va gazokondensat maxsulotini vakuum ostida haydash texnologik tizimini tahlil qilish va rektifikatsion kolonnaning issiqlik balansini hisoblash

Колонна юқорисидаги температура.
Мисол 3.2. Ўта аниқ ректификациялаш колоннасига 120 – 180 ⁰С ли бензин фракцияси юборилмоқда. Кузланган махсулотлар асосан 120 – 140 ⁰С (паст қайновчи компонент) ва 140 – 180 ⁰С (юқори қайновчи компонент) фракциялар ҳисобланади. Колоннани юқорисидан чиқувчи буғ таркибидаги паст қайновчи компонентлар моляр улуши . Колоннадаги босимни атмосфера (101,3 кПа) босимига тенг деб қабул қилган холда, колонна юкорисидаги температурани аникланг.
Ечиш. Ҳар бир қисқа бензин фракциясини алоҳида компонент кўринишида қараймиз ва ҳисоблашни икки компонентли тизим учун ўтказамиз. У ҳолда (3.2) ифодани қуйидаги кўринишда ёзиш мумкин:

Паст қайновчи компонентлар моляр улуши у₁= 0,95 берилган, шундоқ экан иккинчи компонент учун . Фазовий мувозанат ўзгармаси k₁ ва k₂ топиш учун аввало, компонентларни тўйинган буғ босимини аниқлаш зарур. Бунинг учун Ашворт формуласидан фойдаланиб, компонентларни қайнаш температураси сифатида фракцияни бошланғич ва охирги қайнашини ўртача арифметик температураси қабул қилинади. Колонна юқорисидан чиқувчи асосий компонент 120 – 140 ⁰С даги фракция ҳисобланади, шунинг учун фракцияни ўртача қайнаш температурасига яқин 132 ⁰С температурани берамиз.

Барча ҳисоблашларни жадвалга киритамиз:

Фракция ^0С	Ўртача қайнаш температураси, ^0С	Колонна юқорисидаги температура, ^0С
120 – 140	130	132	0,95	105,9	1,05	0,90
140 – 180	160	132	0,05	48,8	0,48	0,10
Жами 1,00

Бинобарин, (3.2) тенглик бажарилди, колоннани юқорисидаги температура тўғри танланган ва у 132 ⁰С ни ташкил этади. Агар йиғинди 1 га тенг бўлмаса, температура тўғри танланмаганлигини билдиради. Бундай ҳолатда унинг янги қийматларини бериш ва ҳисоблашни такрорлаш зарур. Токи (3.2) тенгликни бажарилишига эришилмагунча давом эттирилади.