Quvyilida0'rta mustaqilshug'ullanishughun

11-BILET

1. 
   Dashti Qipchoq haqida ma’lumot bering.
   

Dashti qipchoq, Qipchoq dashti — Sirdaryoning yuqori oqimi va Tyanshanning g’arbiy yon bag’ridan Dnepr daryosining quyi oqimiga qadar yoyilgan dashtlarni 11-15-asr1arga oid arab va fors manbalaridagi nomi. ' Dashti qipchoq " atamasini dastlab Nosir Hisrav (l 1-asr) qo’11agan. Bu davrda qipchoqlar Irtish daryosi sohillaridan g’arbga toinon ko chib (11)30 y.) Xorazmga qo’shni bo’1ishgan va hozirgi Qozog iston hududi, shuningdek, jan. rus dashtlarini egallashgan. Dashti qipchoq aholisi sharq manbalarida — qipchoklar.rus solnomalarida — polovetslar, Vizantiya xronikalarida — kumanlar, venger manbalarida kunlar deb atalgan. Dashti qipchoq 2 qism — Sharqiy va G’arbiy qisindan iborat bo’1ib, Yoyiq (Ural) daryosi ularning chegarasi sanalgan. C ’arbiy qism Yoyiq va Itil (Volga) daryosidan to Dneprgacha b’lgan hududdan iborat bo’lgan. 13-asrda Dashti qipchoqni mog’ullar bosib olib, tarixda Jo’ji ulusi nomi bilan mashhur Oltin O’rda davlatini baipo etganlar. Dashti qipchoqning asosiy aholisi ko chmanchi va yarim o’troq bo’1ib, chorvachilik va ovchilik, daryo va ko’l yoqalarida yashagan aholi dehqonchilik, shaharlari (Saroy Botu, Saroy Berka, O’rda Bozor, Sig’noq, Arquq) dagi aholi esa hunarmandchilikva sa^vdo-sotiq bllan shug’ullangan. 16-1S-asrlarda Movarounnahr tarixshunosligida " Dashti qipchoq " atamasi uning sharqiy qismi (hoz. Qozog iston) ni anglatgan.

2. 
   AbdullflXoll II haqida ma’lumot bering.
   

Abdullaxon II (to’liq islni: Abdulla ibn Iskandarxon ibn Jonibek sulton ibn Xoja Muhammad ibn Abulxayrxon) (1534-1598 Buxoro yaqinidagi Bahouddin majmuasiga dafn etilgan) - o’zbek davlatchiligi tizimidagi Buxoro xonligining shayboniylar sulolasidan chiqqan eng yirik hukmdori (1583-98), davlat arbobi, sarkarda, ilm-fan, ma’rifat, madaniyat
homiysi. Bobosi Jonibek
sulton Karmana va Miyonkol hokimi (1512-13-yilda) bo’lgan. Otasi Iskandar sulton o’g’1i tug’ilgan paytda Ofarinkentni.keyichalik, altidan aka-ukalaridan biri vafot etgach, Karinanani boshqargan. Abdullaxon II Shayboniyxon vafotidan keyin parchalanib ketgan mamlakat hududini qayta birlashtirish, markaziy davlat hokimiyatini mustahkamlash uchun yoshlik chog’idan qattiq kurash olib borgan. Toshkent hokimi Navro’z Ahmadxon (Baroqxon) bilan Koson yonida (1548), Mo’g’uliston xoni Abdurrashidxon va shayboniylardan Do’stuin sultonlar qo’shiriiga qarshi Forob yonida (1554) jang qilgan. Yosh Abdulla sulton o’zining hukmdor sifatidagi butun g’ayrat-shijoatini 1551-yi1 Karmanada namoyish etgan; viloyatga Toshkentdan Navro’z Ahmadxon va Samarqanddan Abdullatifxon hujum qilganlar, Iskandai sulton Amudaryo ortiga qochgan. Abdulla sulton otasi vazifasini o’z zimmasiga olib bu hujumni muvaffaqiyath qaytargan. Keyingi yillarda (1552-56) o’z mulkini g’arbga - Buxoro tomonga va janubiy-sharq - Qarshi va Shahrisabz tomonga kengaytirishga intilgan. Bu sa’y- harakat dastlab muvaffaqiyatsiz chiqqan, hatto 1556-yi1 u ota meros inulkini tashlab Maymanaga qochishga majbur bo’lgan. U amakisi, Balx hokimi Pirmuhammaddan harbiy yordam olib va piri Jo’ybor xojalaridan Xoja Muhammad Islom ko’magida Navro’z Ahlnadxon, keyinchalik uning o’g’illari Darveshxon va Bobo sultonlarga qarshi uzoq muddat kurash olib borgan. Boburiylar ham Badaxshon, Shorn, Afg’oniston va Xuroson uchun Abdullaxon II ga qarshi kurashganlar. Abdul]axon II bunga qarshi Sind(1583), Kashmir ( l5S6)ni egallab, davlatning janubiy. chegaralarini mustahkamlagan.

3. 
   “Senzura” atamasiga izoh bering.
   

Senzura (lotincha) - hokimiyatning inavjud tuzum uchun noma’qul yoki zararli deb hisoblangan ina’luinotlarni cheklash maqsadida matbu- ct ustidan nazorat qilishi.