R. X. Maksudov

M asalaning yechimi: Mahkamlanishi nazorat qilinmaydigan boMtli 
birikmalar uchun 2.3-jadvaldan xavfsizlik koeffitsiyenti [s]0k = 3.5 
tanlaymiz, material uchun o-ok= 240 MPa qabul qilamiz.
1.Ruxsat etilgan cho‘zilishdagi kuchlanish
M r = p f - = ^ 2 = 6 8 .6 M P a
lsL
2.Birikmada boMtlarni mahkamlash uchun kerakli kuchni aniqlaymiz, 
bunda 
siljish bo'yicha xavfsizlik koeffitsiyenti 
K=1.6, ishqalanish 
koeffitsiyenti f = 0.16
F0 -
= 7kN
(/•/■r) 
2-0.16-2
3.Kuchning hisobiy qiymati
Fx = 1.3F0 = 1.3-7 =9.1 kN
4.B o‘ltning hisobiy diametri
4 = i / L = 
= 13mm
уя[(т] 
V 3.14-68 6
Aniqlangan qiymatni yaxlitlab qadami P=2mm boMgan M l6 rezba qabul 
qilamiz, bunda dx =14.701 mm > 13mm shart bajariladi.
[<
t
J=0.8<7*
SAVOL VA TOPSHIRIQLAR
1.Rezbalarning turiari va ishlatilish sohalari
2 .B o ‘lt, vint,shpilkalam i tuzilishi va bir — biridan farqi.
3.M ashinasozlikda qanday rezbali birikmalar ishlatiladi.
4. Rezba yuzasi va kesimlari qanday kuchlanishlarga tekshiriladi?
5. Qanday shaklli rezbalarni bilasiz?
27

---

6. Qanday rezbalar mahlamlash uchun ishlatiladi. Sababini tushun- 
tiring.
7 .Qanday usullar yordamida bo‘ltli birikmalarni o ‘zgaruvchan kuch 
tasirida o ‘z-o ‘zidan buralib bo‘shalmasligini taminlash mumkin?
8 .B o ‘lt strjenini cho‘zuvchi kuch tasirida m ustahkam lanish sharti 
yozilsin.
9. B o‘lt,vint shpilkalar qanday mustahkamlik klasslari bilan tayin- 
lanadi.
10. Qanday hollarda kichik qadamli rezbalar ishlatiladi.
2.8-§. Shponkali va shlitsii birikm aiar
Shponkali va shlitsii birikmaiar yordamida shkiv, tishli g ‘ildirak, 
mufta va shunga o'xshash detallar vallarga mahkam lanadi. Bunda birik- 
ma asosan burovchi mom ent bilan yuklanadi.